Zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżania w postępowaniu karnym
Postępowanie karne przewiduje mechanizmy kontroli orzeczeń sądowych. Pozwalają one na weryfikację wyroków i postanowień. Strony mają prawo do wniesienia środków zaskarżenia. Zapewnia to zasada dwuinstancyjności postępowania.
Rola środków zaskarżenia w procesie karnym
Proces karny rozstrzyga o czynach zabronionych. Oskarżony może zaskarżyć wyrok. Środki zaskarżenia służą zmianie orzeczenia. Mają na celu orzeczenie korzystniejsze dla strony. Konstytucja RP gwarantuje prawo do zaskarżenia orzeczeń. Dotyczy to decyzji wydanych w pierwszej instancji. Aby zaskarżyć decyzję, musi być ona wydana przez sąd. Sąd wydaje ją w sposób prawem przewidziany.
Kodeks postępowania karnego reguluje te kwestie. Obowiązuje on od 6 czerwca 1997 roku.
Środki zwyczajne: apelacja i zażalenie
W postępowaniu karnym wyróżniamy środki zwyczajne. Są nimi apelacja i zażalenie. Służą one zaskarżaniu orzeczeń nieprawomocnych. Wnoszone są do sądu wyższej instancji.
Apelacja karna
Apelacja przysługuje od wyroku sądu pierwszej instancji. Jest to podstawowy środek odwoławczy. Wnosi się ją na piśmie. Apelacja wymaga uzasadnienia. Musi wskazywać konkretne zarzuty. Strony postępowania mogą wnieść apelację.
Apelacja to rodzaj środka odwoławczego w procesie karnym.
Termin na wniesienie apelacji wynosi 14 dni. Liczy się go od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W niektórych przypadkach termin wynosi 7 dni. Dotyczy to postępowań przyspieszonych. Strona, która nie zaskarżyła wyroku, może dołączyć do apelacji innej strony.
Terminy wniesienia apelacji
| Rodzaj postępowania | Termin |
|---|---|
| Standardowe | 14 dni |
| Przyspieszone | 7 dni |
Zażalenie w postępowaniu karnym
Zażalenie przysługuje na postanowienia i zarządzenia. Stosuje się je w wypadkach wskazanych w ustawie. Zażalenie to środek odwoławczy. Służy do kontroli mniej ważnych decyzji sądu. Wnosi się je do sądu wyższej instancji.
Zażalenie to środek odwoławczy stosowany w procesach karnych.
Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni. Liczy się go od dnia doręczenia postanowienia lub zarządzenia. Zażalenie również wymaga formy pisemnej. Powinno zawierać wskazanie zaskarżonej decyzji. Należy podać zarzuty i wnioski.
Środki nadzwyczajne: kasacja, wznowienie postępowania i skargi
Nadzwyczajne środki zaskarżenia dotyczą orzeczeń prawomocnych. Stosuje się je w szczególnych sytuacjach. Służą kontroli prawomocnych wyroków. Kodeks postępowania karnego je wymienia. Dotyczą one kasacji, wznowienia postępowania oraz skarg.
Kasacja
Kasacja może być wniesiona od prawomocnego wyroku. Dotyczy wyroku sądu odwoławczego. Wnosi się ją do Sądu Najwyższego. Kasacja opiera się na ściśle określonych podstawach. Należy wskazać rażące naruszenie prawa. Mogło ono mieć wpływ na treść orzeczenia. Kasacji nie wnosi się tylko z powodu niewspółmierności kary.
Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.
Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść kasację. Mogą zaskarżyć każde prawomocne orzeczenie. Kasacja na niekorzyść oskarżonego jest możliwa. Dotyczy to uniewinnienia lub umorzenia postępowania. Strona, która nie zaskarżyła wyroku sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji.
Termin wniesienia kasacji
Termin do wniesienia kasacji wynosi 30 dni. Liczy się go od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Skarga na wyrok sądu odwoławczego
Kodeks postępowania karnego przewiduje skargę na wyrok sądu odwoławczego. Jest to środek nadzwyczajny. Wnosi się ją w określonych przypadkach. Służy kontroli orzeczeń kończących postępowanie. Skargę wnosi się do Sądu Najwyższego.
Termin wniesienia skargi
Termin do wniesienia skargi wynosi 7 dni. Liczy się go od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem.
Wznowienie postępowania
Wznowienie postępowania dotyczy prawomocnie zakończonej sprawy. Stosuje się je w wyjątkowych sytuacjach. Podstawą są nowe fakty lub dowody. Mogą one świadczyć o niesłuszności orzeczenia. Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego. Dzieje się tak, gdy potrzeba wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.
Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.
Wznowienie postępowania może nastąpić także na niekorzyść oskarżonego. Dotyczy to np. skazania za inne przestępstwo. Musiało ono wpłynąć na poprzednie orzeczenie.
Skarga nadzwyczajna
Skarga nadzwyczajna to nowy środek zaskarżenia. Wprowadzono ją w 2018 roku. Jest to środek wspólny dla różnych postępowań. Dotyczy postępowania cywilnego i karnego. Wnosi się ją do Sądu Najwyższego. Przysługuje od prawomocnych orzeczeń. Muszą one naruszać zasady konstytucyjne. Może ją wnieść Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Termin złożenia skargi nadzwyczajnej
Termin złożenia skargi nadzwyczajnej wynosi 2 miesiące. Liczy się go od dnia wydania wyroku.
Kto może wnieść środek zaskarżenia?
Środki zaskarżenia przysługują stronom postępowania. W postępowaniu karnym stronami są oskarżyciel i oskarżony. Obrońca oskarżonego może działać na jego rzecz. Środki te mogą wnosić także inne podmioty. Dotyczy to Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich. Mają oni szczególne uprawnienia.
Kto może wnieść środek odwoławczy?
Środki odwoławcze w postępowaniu karnym mogą wnieść strony postępowania. Należą do nich oskarżyciel i oskarżony. Uprawnienie to przysługuje także Prokuratorowi. Od prawomocnych orzeczeń kasację mogą wnieść Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich.
Terminy wnoszenia środków zaskarżenia
Zachowanie terminu jest kluczowe. Środki zwyczajne mają krótsze terminy. Apelację wnosi się w ciągu 14 dni. Zażalenie wnosi się w ciągu 7 dni. Środki nadzwyczajne mają dłuższe terminy. Kasację wnosi się w ciągu 30 dni. Skargę nadzwyczajną wnosi się w ciągu 2 miesięcy.
W jakim czasie należy złożyć środek odwoławczy?
Termin na wniesienie apelacji wynosi 14 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W postępowaniu przyspieszonym jest to 7 dni. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni. Kasację wnosi się w terminie 30 dni od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę nadzwyczajną wnosi się w terminie 2 miesięcy.
Przywrócenie terminu
Czy termin na wniesienie środka odwoławczego można przywrócić? Tak, jest to możliwe. Strona musi uprawdopodobnić brak winy. Chodzi o niezachowanie terminu. Wniosek o przywrócenie terminu składa się do sądu. Należy to zrobić w ciągu 7 dni. Liczy się od ustania przyczyny uchybienia terminu.
Czy termin na wniesienie środka odwoławczego można przywrócić?
Tak, termin na wniesienie środka odwoławczego można przywrócić. Wymaga to złożenia wniosku do sądu. Należy uprawdopodobnić, że uchybienie terminu nastąpiło bez winy strony. Wniosek składa się w ciągu 7 dni od ustania przeszkody.
Tematyka szkoleń z zakresu środków zaskarżania
Zagadnienia środków zaskarżania są przedmiotem szkoleń. Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury organizuje takie szkolenia. Jedno z nich odbyło się w dniach 20-22 lutego 2018 roku. Inne planowano na 3-5 września 2018 roku w Lublinie. Szkolenia kierowano do prokuratorów i asesorów prokuratury.
Forma zajęć obejmowała seminaria i warsztaty. Wykładowcami były doświadczone osoby. Była to prokurator Maria Świetlicka. Pracowała w Prokuraturze Regionalnej w Łodzi. Drugim wykładowcą była prokurator Małgorzata Łuczkowska-Czerwińska. Pełniła funkcję Naczelnika Wydziału Postępowania Sądowego.
Tematyka szkoleń była szeroka. Obejmowała zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia. Uwzględniano najnowsze zmiany w przepisach. Analizowano ocenę zasadności orzeczeń. Uczestnicy uczyli się wymogów formalnych środków odwoławczych. Ważne było formułowanie zarzutów odwoławczych. Omówiono wybór prawidłowej przyczyny odwoławczej. Prezentowano formułowanie wniosków apelacyjnych. Szczegółowo omawiano zażalenia, kasację i wznowienie postępowania.
Rekrutacja na szkolenia odbywała się elektronicznie. Uczestnicy korzystali z Platformy Szkoleniowej KSSiP. Należało założyć konto lub zalogować się. Wpisanie na listę oczekujących nie gwarantowało udziału.
Podsumowanie
Środki zaskarżenia są fundamentem kontroli sądowej. W postępowaniu karnym zapewniają dwuinstancyjność. Dzielą się na zwyczajne i nadzwyczajne. Apelacja i zażalenie to środki zwyczajne. Kasacja, wznowienie i skargi to środki nadzwyczajne. Znajomość tych procedur jest niezbędna. Dotyczy to prawników i obywateli. Pozwala na skuteczną obronę praw.