Zwolnienie z kosztów sądowych – kompletny przewodnik

Dostęp do sądu w Polsce nie jest darmowy. Koszty sądowe w sprawach cywilnych bywają wysokie. Zwolnienie z kosztów sądowych jest często jedyną furtką do uzyskania drogi do sądu. Ten przewodnik wyjaśnia, jak ubiegać się o zwolnienie i jakie wymogi należy spełnić.

Co to jest zwolnienie z kosztów sądowych?

Założenie sprawy sądowej wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów. Obowiązek ponoszenia kosztów sądowych wynika z ustawy. Koszty sprawy sądowej składają się z opłat za wnoszone pozwy. Obejmują także inne wydatki związane z postępowaniem. Koszty sądowe to opłaty i wydatki ponoszone w toku procesu. Zwolnienie od kosztów sądowych to jedno z kluczowych uprawnień procesowych. Dotyczy opłat związanych z postępowaniem sądowym.

Zwolnienie od kosztów sądowych ma umożliwić dostęp do sądu osobom i podmiotom, które faktycznie nie mogą ponieść tych kosztów.

Zwolnienie z kosztów sądowych jest pomocą państwa dla osób w trudnej sytuacji materialnej. Zwolnienie od kosztów sądowych powinno być stosowane jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Pomoc dotyczy tylko osób z trudną sytuacją materialną. Dotyczy osób, które nie mogą ponieść kosztów sądowych.

Pomoc ta dotyczy tylko osób, które z przyczyn obiektywnych, od nich niezależnych, nie mają środków na poniesienie tych kosztów.

Zwolnienie od kosztów sądowych wymaga należytego uzasadnienia.

Kto może uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych?

Osoba fizyczna może ubiegać się o całkowite lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Osoby fizyczne i przedsiębiorcy mogą skorzystać z tego zwolnienia. Jest to możliwe, gdy ich sytuacja finansowa uniemożliwia opłacenie procesu. Zwolnienie od kosztów sądowych może domagać się osoba fizyczna. Musi złożyć oświadczenie o braku możliwości poniesienia tych kosztów.

Zwolnienie z kosztów sądowych przeznaczone jest dla osoby, która nie jest w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Zwolnienie następuje wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Sąd nie może dokonać zwolnienia z urzędu.

Rodzaje zwolnienia: ustawowe i sądowe

Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje zwolnienia od kosztów sądowych. Istnieje zwolnienie ustawowe i zwolnienie przyznawane przez sąd. Różnią się one sposobem ich uzyskania. Zwolnienie ustawowe przysługuje z mocy prawa. Zwolnienie sądowe wymaga złożenia wniosku i oceny sądu.

Zwolnienie ustawowe – dla kogo?

Niektóre grupy osób są z mocy ustawy zwolnione od kosztów sądowych. Przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 2005 roku określają te grupy. Należy sprawdzić art. 96 tej ustawy. Wymienia on osoby fizyczne i instytucje korzystające ze zwolnienia automatycznie. Nie muszą one składać wniosku o zwolnienie.

Zwolnienie sądowe – jak je uzyskać?

Większość osób musi złożyć wniosek o zwolnienie. Dotyczy to osób, które nie należą do grupy ustawowo zwolnionych. Zwolnienie następuje na wniosek zainteresowanego. Wniosek składa się na piśmie. Można go też zgłosić ustnie do protokołu. Sąd rozpatruje wniosek o zwolnienie. Ocenia sytuację materialną wnioskodawcy. Sąd może zwolnić stronę lub uczestnika postępowania od kosztów sądowych.

Jak złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych?

Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych zgłasza się na piśmie. Wniosek musi mieć własnoręczny podpis. Składa się go w sądzie, gdzie toczy się sprawa. Nie wnosi się opłaty od wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Możliwość złożenia wniosku jest ważnym uprawnieniem.

Wnioskodawca powinien dołożyć starań, by odpowiednio uargumentować swój wniosek. Im więcej okoliczności podniesie, tym większa szansa na uzyskanie umorzenia kosztów sądowych. Niewiedza w zakresie zwolnienia może skutkować oddaleniem pozwu z powodów formalnych.

• Dokładnie zbadaj kryteria zwolnienia z kosztów sądowych.
• Przygotuj niezbędne dokumenty potwierdzające sytuację.
• Zachowaj terminy składania wniosku określone w przepisach.

Co musi zawierać wniosek o zwolnienie?

Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych dotyczy opłat związanych z postępowaniem. Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych może dotyczyć całości kosztów. Może też dotyczyć jedynie ich części. Zwolnienie od kosztów sądowych może być całościowe lub częściowe. Wniosek wymaga dołączenia dokumentów potwierdzających sytuację finansową. Należy dołączyć odpowiednie oświadczenia do wniosku.

W uzasadnieniu wniosku warto dołączyć dowody. Mogą to być PIT-y lub wyciąg z rachunku bankowego. Zaświadczenie o wysokości zarobków także jest pomocne. Warto uzasadnić, dlaczego nie można było odłożyć pieniędzy na pozew. W oświadczeniu o stanie majątkowym warto wymienić dodatkowe wydatki. Wydatki te mogą wpłynąć na zdolność do poniesienia kosztów.

Oświadczenie o stanie majątkowym – kluczowy dokument

Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zawsze dołącza się oświadczenie. Jest to oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Jest to kluczowy dokument. Sąd na jego podstawie ocenia sytuację wnioskodawcy. W oświadczeniu należy podać szczegółowe informacje.

• Informacje o rodzinie zamieszkującej z Tobą.
• Informacje o posiadanych nieruchomościach.
• Informacje o oszczędnościach i zgromadzonym majątku.
• Informacje o długach i zobowiązaniach finansowych.
• Informacje o dochodach z różnych źródeł.
• Informacje o wydatkach i stałych zobowiązaniach.

Co się dzieje po złożeniu wniosku?

Sąd rozpatruje złożony wniosek o zwolnienie. Ocenia, czy spełniasz kryteria. Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie. Dzieje się tak, jeżeli powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego. Dochodzenie może objąć weryfikację przedstawionych dokumentów. Sąd wydaje postanowienie w sprawie zwolnienia.

Częściowe zwolnienie – kiedy i jak działa?

Sąd nie zawsze musi zwolnić z całości kosztów. Może przyznać zwolnienie częściowe. Oznacza to, że musisz ponieść część kosztów sądowych. Sąd określa, jaką część kosztów musisz opłacić. Bierze pod uwagę Twoją sytuację finansową. Zwolnienie od kosztów sądowych może być całościowe lub częściowe.

Sąd odmówił zwolnienia. Co dalej?

Sąd może nie uwzględnić wniosku o zwolnienie. W takim przypadku możesz wnieść zażalenie na postanowienie sądu. Masz 7 dni na wniesienie odwołania od odmowy. Zażalenie wymaga uzasadnienia. Koszt uzasadnienia zażalenia wynosi 100 zł. Złożenie odwołania od odmowy jest Twoim prawem.

Jeżeli sąd ostatecznie odmówi zwolnienia, musisz opłacić pismo. Masz 7 dni na uzupełnienie opłaty sądowej po odmowie. Nieopłacenie pisma w terminie może skutkować jego zwrotem.

Konsekwencje podania nieprawdziwych informacji

Podanie nieprawdziwych informacji we wniosku jest poważnym błędem. Sąd może odrzucić wniosek, jeśli oświadczenie jest niezgodne z prawdą. Za świadome podanie nieprawdziwych informacji grozi grzywna. Wysokość grzywny wynosi 1000 zł. Przy powtórnym podaniu nieprawdziwych informacji grzywna wzrasta do 2000 zł. Sąd może też cofnąć przyznane zwolnienie.

Wysokość grzywny za podanie nieprawdziwych informacji

Zwolnienie a wynik sprawy

Zwolnienie z kosztów sądowych dotyczy tylko opłat, które Ty musisz ponieść. Nie zwalnia od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Dzieje się tak w przypadku przegranej. Jeśli przegrasz sprawę, sąd może nakazać Ci zwrot kosztów stronie przeciwnej. Są to koszty zastępstwa procesowego lub inne wydatki poniesione przez przeciwnika. Zwolnienie od kosztów sądowych po wyroku może być weryfikowane przez sąd.

Typowa opłata sądowa w sprawach o prawa majątkowe to 5% wartości przedmiotu sporu. Dla wartości przedmiotu sporu wynoszącej 50 000 zł, opłata wyniesie 2500 zł. Zwolnienie może obejmować taką opłatę.

Przykład wyliczenia opłaty sądowej dla typowej sprawy

Gdzie szukać pomocy i wzorów?

Wypełnienie wniosku o zwolnienie może być skomplikowane. Warto korzystać z fachowej pomocy. Specjaliści prawa cywilnego oferują wsparcie. W przypadku trudności z wypełnieniem wniosku, można skorzystać z pomocy prawnika. Konsultacja z prawnikiem jest wskazana w przypadku skomplikowanej sytuacji.

Dostępne są wzory dokumentów. Wzór wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych jest dostępny w formatach .doc i .pdf. Dokumenty te bywają przygotowywane przez doświadczonych prawników. Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej udostępnia wzory ogólne wniosków na swoim Biuletynie Informacji Publicznej.

Możesz także ubiegać się o pomoc prawną z urzędu. Wniosek o przyznanie pełnomocnika lub adwokata z urzędu składa się często razem z wnioskiem o zwolnienie. Należy złożyć wniosek o pomoc prawną z urzędu wraz z wnioskiem o zwolnienie.

Podsumowanie

Zwolnienie z kosztów sądowych jest kluczowym narzędziem. Umożliwia dostęp do wymiaru sprawiedliwości osobom potrzebującym. Pamiętaj o starannym wypełnieniu wniosku i oświadczenia majątkowego. Dołącz wszystkie wymagane dokumenty. W przypadku odmowy masz prawo do odwołania. Skorzystaj z dostępnych źródeł pomocy prawnej.

Podstawa prawna

Procedura zwolnienia od kosztów sądowych opiera się na konkretnych przepisach.

• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (szczególnie art. 96, art. 101–104, art. 107–113, art. 118).
• Kodeks postępowania cywilnego (szczególnie art. 130, art. 130¹, art. 130³ § 1–2, art. 357 § 2, art. 394¹a § 1 pkt 1).