Rozdzielność majątkowa w małżeństwie – poradnik

Rozdzielność majątkowa to rozwiązanie prawne dla małżonków. Umożliwia oddzielenie prywatnych majątków. Wyjaśniamy, jak ją ustanowić i jakie są jej skutki.

Czym jest rozdzielność majątkowa?

W małżeństwach panuje zazwyczaj wspólność majątkowa. Ustrój ten powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Majątek nabyty w trakcie związku jest wspólny. Rozdzielność majątkowa zmienia te zasady. Małżonkowie nie mają majątku wspólnego. Każdy zarządza swoim majątkiem samodzielnie. Odpowiada też sam za swoje długi. To rozwiązanie prawne oddziela finanse par.

Jak ustanowić rozdzielność majątkową?

Rozdzielność majątkową można ustanowić na dwa sposoby. Pierwszy to umowa majątkowa małżeńska. Nazywa się ją intercyzą. Zawiera się ją u notariusza. Drugi sposób to droga sądowa. Ustanawia ją wyrok sądu. Obie metody prowadzą do tego samego celu. Oddzielają majątki małżonków.

Ustanowienie rozdzielności u notariusza

Umowę o rozdzielność majątkową zawiera się w formie aktu notarialnego. Można to zrobić przed ślubem. Można też podpisać intercyzę w trakcie małżeństwa. Notariusz sporządza dokument. Umowa jest ważna od daty jej podpisania. Ta forma wymaga zgody obu stron. Nie ma możliwości bezpłatnego ustanowienia rozdzielności.

Zawarcie umowy małżeńskiej w zwykłej formie pisemnej skutkować będzie jej nieważnością.

Ustanowienie rozdzielności przez sąd

Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona przez sąd. Dzieje się tak z ważnych przyczyn. Każdy z małżonków może o to wnioskować. Wierzyciele również mogą wystąpić z takim powództwem. Sąd wydaje wyrok w tej sprawie. Decyzja sądu zmienia sposób zarządzania majątkiem. Proces sądowy wiąże się z kosztami.

Wniosek o rozdzielność majątkową wsteczną jest formalnym dokumentem. Składa go jeden z małżonków. Pozytywne rozpatrzenie wniosku prowadzi do podziału majątku.

Ile kosztuje rozdzielność majątkowa?

Wprowadzenie rozdzielności majątkowej jest zawsze kosztowne. Koszty zależą od wybranej ścieżki. Ustanowienie jej u notariusza ma stałą opłatę. Droga sądowa wiąże się z opłatą od pozwu. Dochodzą też ewentualne koszty pomocy prawnej.

Koszty u notariusza

Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego wynosi 400 zł. Powiększa się ją o podatek VAT 23%. Koszt ustanowienia rozdzielności przed notariuszem wynosi 400,00 zł netto. Do tego dochodzi VAT i opłata za wypisy. Koszt notarialnej umowy to około 550-600 zł brutto. Koszt wypisu wynosi 6,00 zł za 1 stronę. Koszt umowy rozdzielności majątkowej wynosi niespełna 30,00 zł za wypisy.

Pozycja	Koszt
Taksa notarialna (maks.)	400 zł
VAT (23%)	92 zł
Opłata za wypisy	Ok. 30 zł
Całkowity koszt (ok.)	522 zł + ok. 30 zł = ok. 550-600 zł

Koszty sądowe

Opłata sądowa od pozwu o ustanowienie rozdzielności wynosi 200,00 zł. Zgodnie z przepisem art. 27 ustawy o kosztach sądowych opłata ta wynosi 200 złotych. Strona inicjująca postępowanie uiszcza tę opłatę. Korzystając z pomocy adwokata trzeba liczyć się z kosztami jego wynagrodzenia. Minimalne wynagrodzenie adwokata wynosi 720 zł. Stawki minimalne dla radców prawnych wynoszą 720 zł. Strona przegrywająca sprawę zwraca przeciwnikowi na jego żądanie koszty. Dotyczy to kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw.

Pozycja	Koszt
Opłata od pozwu	200 zł
Minimalne wynagrodzenie adwokata/radcy prawnego	720 zł

Wykres przedstawia orientacyjne koszty ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Kiedy ustanawia się rozdzielność majątkową?

Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona przed ślubem. Nazywa się to intercyzą przedmałżeńską. Można ją też wprowadzić w trakcie trwania małżeństwa. Dzieje się to umownie lub sądownie. Ustanowienie rozdzielności po ślubie jest możliwe. Najczęstszą przyczyną jest obawa przed egzekucją długów. Rozdzielność może być korzystna, gdy jeden z małżonków prowadzi firmę. Zabezpiecza majątek drugiego małżonka.

Ważne powody ustanowienia sądowego

Sąd może ustanowić rozdzielność z ważnych przyczyn. Ustawa nie definiuje tego pojęcia. Jego rozumienie kształtują doktryna i orzecznictwo. W ważnych przyczynach można wymienić:

• Faktyczną separację małżonków.
• Marnotrawienie majątku przez jednego z małżonków.
• Uzależnienia jednego z małżonków.
• Brak współdziałania w zarządzaniu majątkiem wspólnym.

„Ważne powody – czyli jakie? Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody”, z tego powodu jego rozumienie kształtują doktryna i orzecznictwo.”

Faktyczna separacja oznacza, że małżonkowie żyją oddzielnie. Nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Niekoniecznie musi to oznaczać brak kontaktu. Ważne powody muszą być istotne i trwałe.

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Istnieje możliwość ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną. Dzieje się to na mocy wyroku sądu. Sąd może ustalić datę jej powstania. Może to być data wcześniejsza niż złożenie pozwu. Często ustala się ją na dzień faktycznej separacji. W mojej praktyce wielokrotnie zdarzało mi się występować w imieniu Klientów o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną. Takie rozwiązanie może być ważne. Pomaga uregulować sytuację majątkową. Zwłaszcza po długotrwałej faktycznej separacji.

Procedura sądowa rozdzielności majątkowej

Ustanowienie rozdzielności przez sąd wymaga złożenia pozwu. Pozew składa się do sądu rejonowego. Właściwym sądem jest sąd miejsca zamieszkania małżonków. Jeśli mieszkają oddzielnie, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Można też złożyć pozew w sądzie miejsca zamieszkania powoda. Wymaga to jednak zgody pozwanego.

Pozew powinien zawierać:

• Oznaczenie sądu.
• Dane stron (imiona, nazwiska, adresy).
• Żądanie ustanowienia rozdzielności.
• Uzasadnienie żądania (opis ważnych powodów).
• Dowody na poparcie uzasadnienia.
• Podpis powoda.
• Wykaz załączników.

Do pozwu dołącza się odpis aktu małżeństwa. Dołącza się też dowody na istnienie ważnych powodów. Mogą to być dokumenty finansowe. Mogą to być też zeznania świadków. Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe. Wydaje wyrok po rozprawie.

Ile trwa postępowanie sądowe?

Czas trwania procedury zależy od wielu czynników. Obciążenie sądu sprawami wpływa na czas. Skomplikowanie sytuacji majątkowej ma znaczenie. Współpraca obu stron przyspiesza proces. Zazwyczaj postępowanie trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Sprawa może być prosta. Może zakończyć się na pierwszej rozprawie. Może też wymagać kilku rozpraw. Złożenie pozwu o rozdzielność przed rozwodem jest często korzystniejsze. Może zminimalizować składniki do podziału majątku.

Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej

Ustanowienie rozdzielności ma ważne skutki prawne. Oddziela majątki małżonków. Każdy zarządza swoim majątkiem osobistym. Małżonkowie nie nabywają już majątku wspólnego. Odpowiadają za własne długi. Wierzyciel jednego małżonka nie może zaspokoić się z majątku drugiego. Dotyczy to długów powstałych po ustanowieniu rozdzielności. Rozdzielność majątkowa jest finansowym zabezpieczeniem rodziny. Warto dokładnie rozważyć konsekwencje jej ustanowienia.

Rozdzielność majątkowa może być niezbędna. Dotyczy to par, które chcą oddzielić finanse. Chroni majątek przed długami. Jest też przygotowaniem do rozwodu. Orzeczenie separacji wyrokiem powoduje rozdzielność. Dzieje się tak z mocy prawa.

Podsumowanie

Rozdzielność majątkowa to ważne narzędzie prawne. Pozwala małżonkom oddzielić swoje majątki. Można ją ustanowić umownie u notariusza. Można też uzyskać ją sądownie. Koszty zależą od wybranej drogi. Sąd ustanawia ją z ważnych powodów. Możliwe jest ustanowienie z datą wsteczną. Rozdzielność chroni przed długami współmałżonka. Zmienia zasady zarządzania finansami w małżeństwie. Warto skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji. Pomoże to upewnić się co do formalności. Zaleca się konsultację z adwokatem. Zwłaszcza w przypadku braku zgody lub skomplikowanej sytuacji. Pomoc prawna jest ważna przy prowadzeniu sprawy sądowej.

• Konsultacja z adwokatem jest zalecana.
• Złożenie pozwu do sądu jest konieczne bez zgody małżonka.
• Przygotowanie pozwu z datą wsteczną wymaga uzasadnienia.