Koszty Kuratora Sądowego i Jego Wynagrodzenie w Polsce
Poznaj zasady wynagradzania kuratorów sądowych. Dowiedz się, kto ponosi koszty ich pracy. Wyjaśniamy kluczowe kwestie dotyczące opłat.
Kim jest kurator sądowy i jakie są jego zadania?
Kurator sądowy to ważna postać w polskim wymiarze sprawiedliwości. Mianuje go sąd. Reprezentuje on interesy osób. Te osoby nie mogą działać samodzielnie. Przyczyną może być niepełnosprawność lub inne czynniki. Kurator działa w różnych sprawach. Może to być sprawa cywilna lub rodzinna.
W sprawach rodzinnych kurator sądowy pomaga przy kontaktach z dziećmi. Jego udział bywa niezbędny. Kurator dokumentuje przebieg spotkań. Relacjonuje je Sądowi. Akta kuratorskie stanowią dowód w postępowaniu. Szczególnie dotyczą egzekucji kontaktów. Rola kuratora przy kontaktach jest zazwyczaj bierna. Nie ingeruje on w przebieg spotkania. Robi to tylko w sytuacjach zagrożenia. Chodzi o zagrożenie dla dobra dziecka. Dotyczy to też zdrowia lub życia dziecka.
Podstawa prawna wynagrodzenia kuratora
Prawo reguluje wynagrodzenie kuratorów. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych to kluczowy akt. Kurator ustanowiony dla strony w danej sprawie otrzymuje wynagrodzenie. Przysługuje mu też zwrot poniesionych wydatków. Przepis art. 91a UKSC o tym mówi. Stosuje się odpowiednio art. 85 tej ustawy. Art. 85 dotyczy należności świadka. Kodeks postępowania cywilnego zawiera podobne zapisy. Kurator ma prawo do wynagrodzenia. Ma też prawo do zwrotu uzasadnionych wydatków.
Kto pokrywa koszty działania kuratora?
Koszty kuratora to złożone zagadnienie. Zależą od wielu czynników. Koszty działania kuratora obciążają tymczasowo wnioskodawcę. Obciążają też Skarb Państwa. Najczęściej pokrywa je Skarb Państwa. Pochodzą wtedy ze środków publicznych. Instytucja mianująca kuratora może je pokrywać. Obowiązek opłaty często spoczywa na stronach postępowania. Dzieje się tak zwłaszcza w sprawach cywilnych. Ostateczna decyzja należy do sądu. Sąd ocenia sytuację.
Czy zawsze to sąd pokrywa koszty kuratora?
Nie. Chociaż często koszty są pokrywane ze środków publicznych. Robi to sąd lub instytucja mianująca kuratora. Strony postępowania mogą ponieść te koszty.
Czy strony postępowania mogą być zobowiązane do pokrycia kosztów?
Tak. Dzieje się tak, gdy sąd uzna, że strony mają środki finansowe. Sąd może nałożyć na nie ten obowiązek.
Jakie czynniki wpływają na decyzję sądu w tej kwestii?
Sąd analizuje zdolność finansową stron. Bierze też pod uwagę dobro osoby reprezentowanej przez kuratora. To kluczowe elementy decyzji.
Warto zrozumieć zasady finansowania roli kuratora. Sąd decyduje, kto zapłaci. Obarczenie jednej strony kosztami bywa korzystne. Dotyczy to trudności w realizacji kontaktów.
Koszty udziału kuratora w kontaktach z dziećmi
Udział kuratora sądowego w kontaktach z dzieckiem jest płatny. Wysokość opłaty wynosi 10% kwoty bazowej. To kwota dla kuratorów zawodowych. Na rok 2024 koszt ten wynosi 262,85 zł brutto. Obowiązek zapłaty powstaje zawsze. Dzieje się tak nawet, gdy do kontaktu nie doszło. Starsze dane wskazywały koszt około 180 zł. Dotyczyło to każdego spotkania. Obecna opłata jest wyższa. Koszty te mogą obciążać strony. Sąd decyduje o ich rozłożeniu. Mogą też być pokryte przez Skarb Państwa.
Wynagrodzenia kuratorów zawodowych – aktualne wyzwania
Wynagrodzenia kuratorów sądowych budzą dyskusje. Kuratorzy zawodowi alarmują o trudnej sytuacji. Są często niedoceniani. W 2022 roku pracowało ich 4995. Przeciętne wynagrodzenie kuratora zawodowego to niecałe 10 tysięcy złotych brutto. Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych (OZZKS) domaga się zmian. Postulują podwyższenie kwoty bazowej o 15%. Niskie płace powodują problemy. Wykwalifikowani pracownicy odchodzą z zawodu.
Zbyt niskie wynagrodzenia powodują odpływ wykwalifikowanych pracowników z zawodu.
Sytuacja aplikantów kuratorskich jest trudna. Ich wynagrodzenie bywa niskie. Przy 5% wzroście kwoty bazowej w 2025 roku wyniesie 4553,95 zł brutto. Minimalne wynagrodzenie krajowe w 2025 roku to 4666 zł brutto. Aplikant może zarabiać mniej niż wynosi płaca minimalna.
Taka sytuacja, w której osoba przygotowująca się do zawodu zarabia mniej niż minimalna krajowa, jest niedopuszczalna w demokratycznym państwie prawa.
OZZKS postuluje powiązanie wynagrodzeń kuratorów zawodowych ze średnim wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Proponują też zmianę art. 14 ustawy o kuratorach sądowych. Celem jest poprawa warunków pracy. Chodzi też o godne wynagrodzenie.
Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w sprawie wynagrodzeń
Trybunał Konstytucyjny zajmował się kwestią wynagrodzeń kuratorów. Rozpatrywał sprawy dotyczące ich wysokości. W sprawie SK 89/22 Trybunał wydał wyrok. Data wyroku to 23 kwietnia 2025 r. Skład orzekający tworzyli Zbigniew Jędrzejewski, Bartłomiej Sochański, Jarosław Wyrembak.
§ 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok ten dotyczył wysokości wynagrodzenia radcy prawnego. Radca działał jako kurator. Ustanowiono go dla strony nieznanej z miejsca pobytu. Rozporządzenie z 2018 roku określało minimalne i maksymalne stawki. Minimalne wynagrodzenie wynosiło 60 zł. Maksymalne to 40% stawek minimalnych dla radców prawnych. TK uznał te przepisy za niezgodne z Konstytucją. Wcześniej Sąd Okręgowy Warszawa-Praga inicjował podobne postępowanie (sygnatura P 12/12). Rozprawa odbyła się 14 stycznia 2014 r. Trybunał umorzył wówczas postępowanie. Podstawą był art. 39 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o TK.
Zwolnienie od kosztów sądowych a opłaty kuratora
Strony postępowania mogą ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych. Robią to na wniosek. Zwolnienie może obejmować opłaty sądowe. Może też dotyczyć wydatków. Koszty kuratora sądowego to jeden z wydatków. Jeśli strona uzyska zwolnienie, Skarb Państwa pokrywa te koszty. Dotyczy to sytuacji, gdy strona byłaby nimi obciążona. Możliwość ubiegania się o zwolnienie jest ważna. Pomaga osobom w trudnej sytuacji finansowej.
Rodzaje kuratorów i ich specyfika kosztowa
System prawny przewiduje różne rodzaje kuratorów. Mamy kuratora sądowego. Działa on w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Mamy też kuratora procesowego. Ustanawia się go dla strony. Strona ta nie może działać sama. Kurator dla doręczeń to inny typ. Reprezentuje osobę nieznaną z miejsca pobytu. Koszty ich działania są regulowane przepisami. Zasadniczo przysługuje im wynagrodzenie. Mają też prawo do zwrotu wydatków. Zasady pokrywania kosztów są podobne. Zależą od decyzji sądu i statusu stron. Wynagrodzenie kuratora z art. 42 Kodeksu cywilnego również jest przewidziane. Dotyczy to kuratora osoby prawnej.