Dodatkowy urlop – komu przysługuje i na jakich zasadach?

Dodatkowy urlop to świadczenie przysługujące niektórym pracownikom w Polsce. Kodeks pracy i inne przepisy regulują zasady jego przyznawania. Dowiedz się, kto może liczyć na dodatkowe dni wolne i jakie warunki trzeba spełnić.

Czym jest dodatkowy urlop i dla kogo?

Urlop wypoczynkowy to podstawowe prawo każdego pracownika. Kodeks Pracy ustala minimalny wymiar urlopu. Pracownicy zatrudnieni krócej niż 10 lat mają prawo do 20 dni. Ci z co najmniej 10-letnim stażem otrzymują 26 dni. Pracodawca nie może udzielić mniej dni wolnych. Może jednak przyznać pracownikom więcej urlopu. Dodatkowy urlop może być czynnikiem motywacyjnym. Powinien być jasno ogłoszony w miejscu pracy. Prawo do dodatkowego urlopu powinno przysługiwać każdemu według jasno wytyczonych zasad. Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania obowiązków.

Dodatkowy urlop przysługuje różnym grupom pracowników. Dotyczy to osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Przysługuje też pracownikom wykonującym szczególne zawody. Rodzice również mogą mieć prawo do dodatkowych dni. Dodatkowy urlop wynika z Kodeksu pracy. Mogą go regulować też przepisy wewnętrzne firmy. Inne akty prawne także przewidują dodatkowe dni wolne.

Dodatkowy urlop dla osób z niepełnosprawnością

Pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności ma dodatkowe uprawnienia. Przysługuje mu prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Dotyczy to osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Wymiar dodatkowego urlopu to 10 dni roboczych rocznie. Prawo do urlopu nabywa się po roku pracy. Liczy się rok po dniu zaliczenia do stopnia niepełnosprawności. Dodatkowy urlop nie przysługuje osobie. Chodzi o osobę uprawnioną do urlopu wypoczynkowego. Wymiar tego urlopu przekracza 26 dni roboczych. Wymiar urlopu dla pracownika z umiarkowanym stopniem wynosi 30 dni. Dotyczy to stażu co najmniej 10 lat. Dla pracownika ze znacznym stopniem to 36 dni. Prawo do urlopu dodatkowego przysługuje pracownikowi. Przysługuje nawet bez wniosku do pracodawcy.

„Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym, które nabywa pierwszego dnia po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.”

Warto znać zasady przyznawania pierwszego urlopu. Pomaga to znać swoje prawa. Pracownik powinien przekazać orzeczenie pracodawcy. Należy to zrobić w formie pisemnej. Zaleca się złożenie wniosku o orzeczenie. Robi się to w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności.

Dodatkowe dni wolne z Kodeksu pracy (Work-life balance)

W 2023 roku weszły w życie nowe przepisy Kodeksu pracy. Wprowadziły one dodatkowe dni wolne. Pracownicy uzyskali 7 dodatkowych dni wolnego. Przepisy dotyczą urlopu opiekuńczego i urlopu z powodu siły wyższej. Urlop opiekuńczy to 5 dni w roku kalendarzowym. Można go wykorzystać na opiekę nad członkiem rodziny. Członkiem rodziny jest syn, córka, matka, ojciec lub małżonek. Urlop opiekuńczy udzielany jest w dniach pracy. Za ten urlop nie otrzymasz wynagrodzenia. Pracodawca nie może odmówić jego udzielenia. Urlop opiekuńczy przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Dotyczy też umowy spółdzielczej, powołania, mianowania lub wyboru. Urlop opiekuńczy ma ułatwić pogodzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Można go wykorzystać jednorazowo lub w częściach. W formularzu wniosku podaj dane osoby wymagającej opieki.

„Celem dyrektywy 'work-life balance’ jest przeciwdziałanie zjawisku ograniczania aktywności zawodowej kobiet oraz nierówności między kobietami i mężczyznami w zakresie godzenia życia zawodowego i prywatnego.”

Urlop z powodu siły wyższej to 2 dni lub 16 godzin rocznie. Przysługuje w nagłych sprawach rodzinnych. Chodzi o chorobę lub wypadek. Wymaga to natychmiastowej obecności pracownika. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wynosi ono 50% wynagrodzenia. Należy zgłosić żądanie udzielenia urlopu. Zrób to najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Nowe przepisy wydłużyły też urlop rodzicielski. Maksymalny czas to 41 tygodni dla jednego dziecka. Dla porodów mnogich to 43 tygodnie. Każdy rodzic ma wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu.

Należy zaktualizować procedury w zakresie udzielania urlopów. Pracodawcy powinni zmienić sposób wypowiadania umów na czas określony.

Dodatkowe dni wolne z innych przepisów

Dodatkowy urlop przysługuje także z innych powodów. Może to być wykonywany zawód. Może to być udział w działaniach wojennych. Urlop dodatkowy przysługuje weteranom. Mają oni 5 dni po decyzji administracyjnej. Sędziowie także mają dodatkowy urlop. Po 10 latach pracy przysługuje 6 dni. Po 15 latach pracy mają 12 dni. Pracownicy socjalni otrzymują 10 dni. Przysługuje im raz na dwa lata. Warunkiem jest 5 lat pracy. Pracownicy w warunkach szkodliwych mogą mieć prawo do urlopu. Podstawą jest rozporządzenie Rady Ministrów z 17 czerwca 1989 r.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z 1 października 2024 r. wprowadziła dodatkowe dni. Pracownicy zamieszkujący na obszarze powodzi mogą korzystać z dodatkowego wolnego. Przysługuje im dodatkowe 20 dni wolnego. Jest ono w 100% płatne. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia.

Wpływ dodatkowego urlopu na czas pracy i wynagrodzenie

Kodeks pracy określa maksymalny czas pracy. Ustala też minimalne okresy odpoczynku. Pracodawca może udzielić dodatkowych dni wolnych. Nie może pomniejszyć wynagrodzenia za te dni. Ewidencja czasu pracy odzwierciedla czas faktycznie przepracowany. Powinna zawierać odnotowanie dodatkowych dni wolnych. Traktuje się je jako nieobecność usprawiedliwiona i płatna. Wyjątkiem jest urlop opiekuńczy. Za niego wynagrodzenie nie przysługuje. Okres przebywania na urlopie opiekuńczym nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego. Nie wpływa też na urlop na żądanie.

Informacja o urlopie dodatkowym powinna być w świadectwie pracy. Urlop dodatkowy powinien być wykazywany w godzinach. Ma to znaczenie dla pracowników z krótszą normą dobową. Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji sugeruje zmianę w ustawie o rehabilitacji. Chodzi o przyznanie urlopu w roku wydania orzeczenia. Wydaje się to słuszne. Osoby niepełnosprawne potrzebują dłuższego czasu na regenerację.

W 2024 roku zapowiedziano zmiany w wymiarze urlopu wypoczynkowego. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej rozważa zmiany. Mówi się o wydłużeniu urlopu do 35 dni. Ma to poprawić warunki pracy. Rozważane jest też skrócenie tygodnia pracy. Należy śledzić dalsze informacje o nowelizacji. Warto przygotować się na możliwe zmiany. Dotyczą one organizacji urlopów i czasu pracy.

Podsumowanie

Dodatkowy urlop to ważny element uprawnień pracowniczych. Przysługuje różnym grupom osób. Podstawą są przepisy prawa. Warto ubiegać się o dodatkowy odpoczynek. Zrób to, jeśli spełniasz wymagania. Znajomość swoich praw jest kluczowa. Pracodawcy powinni przestrzegać przepisów. Powinni też jasno komunikować zasady. Dodatkowe dni wolne mogą wpływać na motywację. Mogą też poprawiać równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.