Alimenty po rozwodzie – wszystko, co musisz wiedzieć

Rozwód zmienia życie. Często pojawiają się pytania o finanse. Alimenty na byłego małżonka to ważny temat. Wyjaśniamy, kiedy można je dostać. Mówimy o warunkach i czasie trwania obowiązku.

Kiedy przysługują alimenty na byłego małżonka?

Rozwód nie kończy wszystkich zobowiązań. Byli małżonkowie mogą wspierać się finansowo. Alimenty na byłego małżonka są możliwe. Nie przyznaje się ich automatycznie. Trzeba złożyć wniosek do sądu. Alimenty dotyczą nie tylko dzieci. Obejmują także byłych współmałżonków. Można je uzyskać w trakcie sprawy rozwodowej. Można też żądać ich po orzeczeniu rozwodu.

Alimenty przysługują w konkretnych sytuacjach. Jedną z nich jest niedostatek. Druga to istotne pogorszenie sytuacji materialnej. Dotyczy to małżonka niewinnego. Alimenty można dostać nawet pracując. Przysługują też, gdy ktoś pobiera świadczenia. Chodzi o zasiłek, rentę czy emeryturę.

Alimenty a wina przy rozwodzie

Wina ma duże znaczenie przy alimentach. Sąd bierze ją pod uwagę. Rozwód z orzeczeniem o winie zmienia zasady. Małżonek wyłącznie winny nigdy nie dostanie alimentów. Małżonek niewinny ma większe prawa.

Co mówi prawo? Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje te kwestie. Art. 60 § 1 k.r.o. dotyczy sytuacji bez wyłącznej winy. Małżonek w niedostatku może żądać środków. Musi nie być wyłącznie winny rozkładowi pożycia. Środki odpowiadają potrzebom uprawnionego. Zależą też od możliwości zobowiązanego. Art. 60 § 2 k.r.o. dotyczy wyłącznej winy. Małżonek niewinny ma prawo żądać wsparcia. Dotyczy to sytuacji, gdy rozwód pogorszył jego sytuację. Małżonek winny musi się przyczyniać do zaspokajania potrzeb. Chodzi o potrzeby usprawiedliwione. Nie musi być niedostatku. Uchwała SN z 16.12.1987 r. wyjaśnia to. Mówi o prawie do bardziej dostatniego poziomu życia. Nie chodzi o równą stopę życiową. Chodzi o więcej niż zaspokojenie podstawowych potrzeb.

Rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części.

– wyrok SN z 16.07.1998 r.

Co to jest niedostatek?

Niedostatek to kluczowe pojęcie. Oznacza brak możliwości zaspokojenia potrzeb. Osoba w niedostatku nie może utrzymać się sama. Nie ma wystarczających środków. Chodzi o usprawiedliwione potrzeby. Sąd ocenia każdą sytuację indywidualnie. Musisz udowodnić, że jesteś w niedostatku. Zbieraj dokumenty potwierdzające wydatki. Może to być pomocne w sądzie.

Osoby uprawnione do żądania alimentów nie mają możliwości zarobkowych. Brakuje im też możliwości majątkowych. Nawet pracujący małżonek może być w niedostatku. Jego zarobki mogą być za niskie. Mogą nie wystarczać na pokrycie potrzeb. Ważne są usprawiedliwione potrzeby. Obejmują koszty utrzymania, leczenia, edukacji.

Istotne pogorszenie sytuacji materialnej

Ten warunek dotyczy małżonka niewinnego. Jego sytuacja pogorszyła się przez rozwód. Nie musi być w niedostatku. Ma prawo do lepszego życia. Chodzi o poziom życia zbliżony do tego w małżeństwie. Może żądać wsparcia od małżonka winnego. Sąd ocenia, co jest usprawiedliwione. Bierze pod uwagę możliwości zarobkowe winnego. Bierze też pod uwagę jego majątek.

Ile trwają alimenty po rozwodzie?

Obowiązek alimentacyjny nie trwa wiecznie. Czas zależy od orzeczenia o winie. W przypadku rozwodu bez orzekania o winie jest limit. Obowiązek wygasa po pięciu latach od rozwodu. Sąd może przedłużyć ten termin. Dzieje się tak w wyjątkowych okolicznościach. Uprawniony musi o to poprosić. Obowiązek wygasa, gdy uprawniony zawrze nowy związek małżeński. Nie wygasa w przypadku konkubinatu.

W przypadku rozwodu z wyłączną winą jednej strony jest inaczej. Obowiązek alimentacyjny może być dożywotni. Trwa do śmierci jednej ze stron. Wygasa też, gdy uprawniony zawrze nowy związek małżeński. Małżonek winny może płacić alimenty bez ograniczeń czasowych. Dotyczy to małżonka niewinnego.

Scenariusz	Czas trwania obowiązku alimentacyjnego
Rozwód bez orzekania o winie	5 lat od orzeczenia rozwodu (możliwe przedłużenie)
Rozwód z wyłączną winą	Bezterminowy (do śmierci lub nowego małżeństwa uprawnionego)

Obowiązek dostarczania środków utrzymania wygasa w razie zawarcia nowego małżeństwa. Dotyczy to małżonka rozwiedzionego. Wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Wyjątkowe okoliczności mogą ten termin wydłużyć. Uprawniony musi złożyć takie żądanie.

Przedawnienie alimentów – co musisz wiedzieć?

Alimenty to świadczenia okresowe. Płaci się je co miesiąc. Roszczenia o alimenty przedawniają się. Termin przedawnienia to trzy lata. Dotyczy to każdej raty osobno. Bieg przedawnienia zaczyna się od dnia wymagalności raty.

Co z alimentami zasądzonymi wyrokiem? Tutaj termin jest dłuższy. Przedawniają się po sześciu latach. Dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia. Robi to przed sądem. Bez tego sąd może zasądzić spłatę. Przedawnienie nie unieważnia długu. Wierzyciel może nadal dochodzić spłaty. Roszczenia o alimenty na dziecko nie ulegają przedawnieniu w całości. Trwają do momentu uzyskania samodzielności. Poszczególne raty przedawniają się po trzech latach.

W Polsce są duże zaległości alimentacyjne. Wartość długów przekracza 12 mld złotych. Ponad 300 tys. rodziców nie płaci alimentów. Zobowiązanie alimentacyjne obciąża krewnych. Dotyczy linii prostej i rodzeństwa.

Rodzaj alimentów	Okres przedawnienia
Roszczenia o świadczenia alimentacyjne (ogólne)	3 lata
Alimenty zasądzone wyrokiem	6 lat
Dług wobec Funduszu Alimentacyjnego	Nie ulega przedawnieniu

Można przerwać bieg przedawnienia. Robi się to przez czynności prawne. Przykładem jest wniosek o egzekucję komorniczą. Bieg przedawnienia ulega zatrzymaniu. Dzieje się tak w okresie egzekucji komorniczej. Mówi o tym Kodeks cywilny, art. 142 § 1.

Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.

– Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy Art. 137 § 1

Jak uzyskać alimenty od byłego małżonka?

Chcesz uzyskać alimenty? Złóż odpowiedni wniosek. Możesz to zrobić w pozwie rozwodowym. Możesz też złożyć osobny pozew po rozwodzie. Pozew o alimenty jest wolny od opłat sądowych.

Sąd potrzebuje dowodów. Musisz udokumentować swoją sytuację. Pokaż swoje potrzeby i wydatki. Udowodnij sytuację majątkową drugiej strony. Zbieraj faktury, paragony, wyciągi z konta. Dokumentuj koszty utrzymania. Warto skorzystać z pomocy prawnika. Adwokat pomoże zebrać dowody. Pomoże też sformułować wniosek. Pamiętaj, alimenty na żonę są na wniosek. Sąd nie przyznaje ich z urzędu. Możesz też żądać alimentów w trakcie małżeństwa. Dotyczy to sytuacji, gdy brakuje Ci środków na utrzymanie.

• Zasygnalizuj pełnomocnikowi chęć ubiegania się o alimenty.
• Dokumentuj wydatki na utrzymanie.
• Zgromadź dowody potwierdzające sytuację materialną obu stron.
• Skonsultuj się z adwokatem w celu przygotowania wniosku.

Sąd ustala wysokość alimentów indywidualnie. Zależy od potrzeb uprawnionego. Zależy też od możliwości zarobkowych zobowiązanego. Sąd nie orzeka sztywnych kwot. Wysokość alimentów może być różna. Od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Zdolności zarobkowe są ważne. Obejmują potencjał, nie tylko obecne zarobki.

Zmiana lub uchylenie alimentów

Zasądzone alimenty nie są stałe. Okoliczności mogą się zmienić. Potrzeby uprawnionego mogą wzrosnąć. Możliwości zobowiązanego mogą się zmienić. Wtedy można żądać zmiany wysokości alimentów. Można złożyć pozew o podwyższenie alimentów. Można też żądać ich obniżenia. Powinno upłynąć co najmniej 6 miesięcy od wyroku. Dopiero wtedy można złożyć pozew o zmianę. Każdy powód zmiany musi być udowodniony. Musisz przedstawić dowody w sądzie.

Kiedy obowiązek alimentacyjny wygasa? Najczęstsza przyczyna to nowy ślub uprawnionego. Obowiązek wygasa automatycznie. Nie trzeba orzeczenia sądu. Co jeśli uprawniony przestał być w niedostatku? Wtedy można wnosić o uchylenie alimentów. Robi się to przez sąd. Sąd oceni, czy niedostatek nadal istnieje. Obowiązek wygasa po 5 latach w przypadku braku winy. Chyba że sąd go przedłużył. Nie można samemu przestać płacić. Trzeba uzyskać orzeczenie sądu o wygaśnięciu.

• Złóż wniosek o obniżenie alimentów, gdy Twoja sytuacja się pogorszyła.
• Wystąp do sądu o stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Co z pracującą byłą małżonką? Może nadal otrzymywać alimenty. Zależy to od jej dochodów i potrzeb. Sąd ocenia, czy jej dochody wystarczają. Czy zaspokajają jej usprawiedliwione potrzeby. Nowy związek (konkubinat) nie znosi obowiązku alimentacyjnego. Tylko nowy ślub ma taki skutek.

Alimenty wstecz – kiedy można ich żądać?

Zazwyczaj sąd zasądza alimenty od dnia pozwu. Ale można żądać alimentów wstecz. Dotyczy to okresu sprzed złożenia pozwu. Jest to możliwe, gdy są niezaspokojone potrzeby. Chodzi o potrzeby z przeszłości. Dotyczy to też niespłaconych zobowiązań. Powstały one przed złożeniem pozwu. Przykładem są długi na utrzymanie dziecka. Roszczenia o alimenty wsteczne przedawniają się. Termin to trzy lata. Bieg przedawnienia zaczyna się od wymagalności raty.

Jak przygotować się do sprawy? Musisz udokumentować wydatki. Zbieraj faktury i paragony. Potwierdzenia przelewów też są ważne. Dokumentuj zaciągnięte zobowiązania. Umowy pożyczek, kredytowe są potrzebne. Przygotuj korespondencję z drugim rodzicem. Pokaż, że unikał płacenia. Możesz też powołać świadków. Będą zeznawać o sytuacji. Podstawę prawną stanowi art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Alimenty wstecz mogą zostać przyznane tylko, gdy z tego okresu pozostają niezaspokojone potrzeby uprawnionego lub zobowiązania.

Sąd może rozłożyć płatność na raty. Dzieje się tak w uzasadnionych przypadkach. Na przykład, gdy jednorazowa spłata jest trudna. Celem jest umożliwienie bieżących płatności. W przypadku dochodzenia alimentów po wielu latach, zasięgnij porady prawnika. Pomoże udokumentować zależność finansową. Nawet po 10 latach od rozwodu można żądać alimentów. Sąd bierze pod uwagę sytuację finansową stron.

• Dokumentuj poniesione wydatki i zobowiązania (faktury, paragony, umowy).
• Zbieraj korespondencję z osobą zobowiązaną.
• Przygotuj świadków, jeśli to możliwe.
• Warto skonsultować się z prawnikiem.

Przykłady i statystyki dotyczące alimentów

Zobaczmy kilka przykładów. Jan Kowalski nie płacił alimentów 5 lat. Miał dwoje dzieci. Po konsultacji z prawnikiem podniósł zarzut przedawnienia. Udało mu się uwolnić od części długów. Te, które przedawniły się po 3 latach. Agnieszka Nowak skutecznie przerwała przedawnienie. Złożyła wniosek o egzekucję komorniczą. Tomasz Górski nie płacił alimentów. Obowiązek przejął Fundusz Alimentacyjny. Dowiedział się, że dług wobec funduszu nie przedawnia się.

Ile wynoszą alimenty w Polsce? Średnia wysokość zasądzonych alimentów w 2023 roku to 1337,70 zł przy rozwodach. Poza rozwodami było to 945,00 zł. Kwoty są ustalane indywidualnie. Zależą od konkretnej sprawy. Nie ma sztywnych widełek minimalnych czy maksymalnych. Choć w niektórych źródłach pojawiają się kwoty minimalne od 500 zł.

SREDNIA ALIMENTY 2023

Średnia wysokość alimentów zasądzonych w 2023 roku (zł)

Fundusz Alimentacyjny to wsparcie. Można z niego dostać pieniądze. Dotyczy to sytuacji, gdy dłużnik nie płaci. Maksymalna kwota z funduszu to 500 zł miesięcznie. Przysługuje, gdy dochód netto na osobę w rodzinie nie przekracza 900 zł.

Najczęściej zadawane pytania o alimenty po rozwodzie