Alimenty na rodzica – kiedy trzeba płacić i jak ich uniknąć?

Alimenty to nie tylko obowiązek rodziców wobec dzieci. Pełnoletnie dzieci mogą być zobowiązane do wsparcia finansowego swoich rodziców. Wyjaśniamy, kiedy powstaje ten obowiązek i czy można go uniknąć.

Czym jest obowiązek alimentacyjny wobec rodziców?

Obowiązek alimentacyjny obejmuje krewnych w linii prostej. Dotyczy także rodzeństwa. Wynika z zasady wzajemności. Pełnoletnie dzieci lub wnuki mogą być zobowiązane do płacenia alimentów. Reguluje to Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO).

Alimenty stanowią regularne płatności. Mają zapewnić odpowiednie utrzymanie osobie uprawnionej. Obowiązek ten dotyczy sytuacji, gdy rodzice potrzebują wsparcia. Występuje w trudnej sytuacji finansowej rodziców.

Kiedy należy się alimenty na rodzica?

Alimenty na rodzica przysługują, gdy rodzic znajduje się w niedostatku. Niedostatek nie ma dokładnej definicji prawnej. Oznacza brak możliwości samodzielnego utrzymania. Osoba w niedostatku nie może zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Dotyczy to własnych sił i środków.

Sąd bierze pod uwagę wiele czynników. Analizuje sytuację materialną rodzica. Sprawdza też sytuację rodzinną. Ocenia osobiste relacje między stronami. Rodzic musi wykazać, że jest w niedostatku.

Co to znaczy, że rodzic jest w niedostatku?

Niedostatek występuje, gdy uprawniony nie może własnymi siłami zaspokoić potrzeb. Musi to dotyczyć usprawiedliwionych potrzeb życiowych. Brak możliwości zaspokojenia potrzeb nie może być zawiniony. Rodzic, który popadł w niedostatek bez swojej winy, może żądać alimentów.

Niedostatek ma miejsce wtedy, gdy „uprawniony nie może w pełni własnymi siłami i z własnych środków, zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb” – uchwała SN.

Według J. Gwiazdomorskiego „w niedostatku znajduje się osoba, która nie jest w stanie uzyskiwać środków swojego utrzymania, tzn. środków zaspokajania swoich potrzeb samodzielnie czy własnymi siłami.”

Z reguły nie ma niedostatku, gdy osoba ma majątek. Sprzedaż majątku pozwoliłaby jej utrzymać się dłużej. Warto zwrócić uwagę na majątek rodzica. Może on być sprzedany na utrzymanie.

Od czego zależy wysokość alimentów na rodzica?

Wysokość alimentów zależy od dwóch przesłanek. Pierwsza to usprawiedliwione potrzeby rodzica. Druga to możliwości zarobkowe dziecka. Dzieci muszą mieć możliwości finansowe, aby płacić alimenty. Dzieci nie muszą płacić alimentów w takiej samej wysokości. Wszystko zależy od ich zarobków.

Sąd ustala wysokość indywidualnie. Uwzględnia usprawiedliwione potrzeby rodzica. Bierze pod uwagę możliwości zarobkowe dziecka. Analizuje także możliwości majątkowe dziecka.

Jak uniknąć płacenia alimentów na rodzica?

Można uchylić się od obowiązku alimentacyjnego. Jest to możliwe, gdy żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Występują konkretne okoliczności, które na to pozwalają. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje taką możliwość w artykule 1441.

Najważniejsze powody to brak niedostatku po stronie rodzica. Inny powód to rażące zaniedbanie obowiązków rodzicielskich. Obejmuje to zaniedbanie obowiązków, gdy dziecko było małoletnie. Celowy stan niedostatku rodzica też zwalnia z obowiązku. Żądanie zbyt wygórowanych alimentów również może być podstawą uchylenia.

Kiedy żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego?

Żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w kilku sytuacjach. Pierwsza to rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich. Dotyczy to czasu, gdy dziecko było małoletnie. Rodzic nie wywiązywał się wtedy z obowiązków wychowawczych. Może to skutkować brakiem więzi emocjonalnej. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie pozbawia prawa do żądania alimentów. Jednak sąd może oddalić pozew z uwagi na zasady współżycia społecznego.

Druga sytuacja to celowe doprowadzenie się do stanu niedostatku. Rodzic popadł w niedostatek z własnych zaniedbań. Na przykład z powodu alkoholizmu lub niechęci do pracy. Sąd może uznać, że niedostatek wynika z jego własnych zaniedbań. Oddali wtedy pozew.

Brak niedostatku po stronie rodzica

Rodzic nie znajduje się w niedostatku, gdy ma środki na utrzymanie. Może posiadać wystarczający majątek. Ten majątek pozwala na samodzielne utrzymanie. Należy wykazać, że potrzeby rodzica są zaspokojone. W trakcie procesu należy przeanalizować usprawiedliwione potrzeby żądającego rodzica. Należy wykazać, że potrzeby są zaspokojone.

Z reguły nie można mówić o niedostatku osoby, która przez zbycie swego majątku lub jego części mogłaby sama, i to na czas dłuższy, z własnych środków zaspokoić swe usprawiedliwione potrzeby.

Jak się bronić przed alimentami na rzecz rodzica?

Obrona przed alimentami wymaga zebrania dowodów. Należy zgromadzić dowody na brak niedostatku u rodzica. Trzeba wykazać, że rodzic ma zdolność do pracy. Można udowodnić, że posiada majątek. Majątek ten jest wystarczający do pokrycia kosztów utrzymania.

Inna linia obrony to rażące zaniedbanie obowiązków rodzicielskich. Zgromadź dowody potwierdzające brak więzi rodzinnych. Możesz powołać się na art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wystąp na drogę sądową o orzeczenie w sprawie alimentacji. Zawnioskuj o zawieszenie postępowania administracyjnego, jeśli takie jest prowadzone.

• Zgromadź dowody na brak więzi rodzinnych.
• W razie sprawy alimentacyjnej wezwij ojca do przedstawienia zestawienia kosztów utrzymania.
• Powołaj się na art. 1441 k.r.o.
• Zgromadź dowody, że ojciec dysponuje pewnymi środkami.
• Zgromadź dowody na brak niedostatku u ojca.
• Wystąp na drogę sądową o orzeczenie.
• Zawnioskuj o zawieszenie postępowania administracyjnego.

Przykłady spraw o alimenty na rodzica

Analiza konkretnych przypadków pomaga zrozumieć prawo. Pan Jan, lat 70, żyje na skromnej emeryturze. Zwraca się do sądu o alimenty od dzieci. Sąd oceni jego potrzeby i możliwości dzieci.

Pani Ewa, lat 65, samotna matka na emeryturze. Nie może samodzielnie się utrzymać. Jej syn wspiera ją finansowo. Jest to dobrowolna pomoc, ale w razie pozwu sąd może ją usankcjonować.

Pan Michał, lat 80, wdowiec. Mieszka sam. Wnosi do sądu sprawę o alimenty. Sąd zbada jego sytuację. Sprawdzi, czy jest w niedostatku. Oceni możliwości finansowe dzieci.

• Adam, 35-letni informatyk, został pozwany przez ojca. Sąd oddalił powództwo. Powodem było rażąco niewłaściwe postępowanie ojca.
• Monika, 40-letnia nauczycielka, pozwana przez ojca. Sąd stwierdził, że niedostatek ojca wynikał z jego zaniedbań. Pozew oddalono.
• Karolina, 28-letnia lekarka, nie miała kontaktu z ojcem od 20 lat. Sąd uznał, że brak więzi rodzinnych wyklucza roszczenie.

Procedura w sprawie o alimenty na rodzica

Sprawa o alimenty zaczyna się od pozwu. Pozew składa osoba żądająca alimentów. Pozew o alimenty na rodzica składa rodzic. Składa go przeciwko dziecku. Pozew składa się do sądu rejonowego. Właściwy sąd to sąd miejsca zamieszkania dziecka lub rodzica.

Sąd analizuje dowody. Bada sytuację finansową obu stron. Ocenia potrzeby rodzica. Sprawdza możliwości zarobkowe dziecka. Może zarządzić wywiad kuratora. Może wezwać świadków. Wydaje wyrok zasądzający alimenty lub oddalający powództwo.

Wartość przedmiotu sporu	Opłata sądowa
do 500 złotych	30 złotych
od 500 złotych do 1.500 złotych	100 złotych
od 1.500 złotych do 4.000 złotych	200 złotych
od 4.000 złotych do 7.500 złotych	400 złotych
od 7.500 złotych do 10.000 złotych	500 złotych
od 10.000 złotych do 15.000 złotych	750 złotych
od 15.000 złotych do 20.000 złotych	1.000 złotych

Czy ograniczenie władzy rodzicielskiej wpływa na alimenty?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie pozbawia rodzica prawa. Rodzic nadal może żądać alimentów od pełnoletnich dzieci. Jednak sąd może wziąć to pod uwagę. Rażące zaniedbanie obowiązków rodzicielskich jest ważne. Może to być podstawa do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Podsumowanie

Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców istnieje. Dotyczy dorosłych dzieci. Powstaje, gdy rodzic jest w niedostatku. Niedostatek musi być niezawiniony. Wysokość alimentów zależy od potrzeb rodzica i możliwości dziecka. Można uchylić się od płacenia alimentów. Dzieje się tak, gdy żądanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Dotyczy to rażącego zaniedbania obowiązków rodzicielskich. Dotyczy też celowego doprowadzenia się do niedostatku. W sprawach alimentacyjnych warto skorzystać z pomocy prawnika.

Pamiętaj! Obowiązek alimentacyjny to nie tylko finansowanie potrzeb uprawnionego. To także osobiste starania o osobę uprawnioną.

Obowiązek alimentacyjny względem rodziców może być uchylony. Dzieje się tak, jeśli żądanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Niedostatek rodzica nie powinien wynikać z jego własnych zaniedbań.