Sąd Rejonowy w Polsce – Struktura, Zadania, Kompetencje
Sąd rejonowy to podstawowe ogniwo polskiego sądownictwa powszechnego. Dowiedz się, czym się zajmuje, jak jest zorganizowany i jakie sprawy rozpatruje w pierwszej instancji.
Czym jest sąd rejonowy?
Sądy rejonowe to rodzaj sądów powszechnych. Stanowią pierwszy szczebel polskiego wymiaru sprawiedliwości. Rozpatrują większość spraw cywilnych i karnych.
Instancją odwoławczą od ich orzeczeń jest sąd okręgowy. Sądy rejonowe działają wyłącznie w pierwszej instancji. Ich kompetencje określa ustawa.
Który sąd jest ważniejszy – rejonowy czy okręgowy?
Sąd okręgowy jest sądem wyższej instancji. Rozpatruje apelacje od wyroków sądów rejonowych. Zajmuje się także poważniejszymi sprawami karnymi i cywilnymi. Sąd rejonowy to sąd pierwszej instancji dla większości spraw.
Jak są tworzone sądy rejonowe?
Sądy rejonowe tworzy Minister Sprawiedliwości. Robi to w drodze rozporządzenia. Wcześniej zasięga opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Minister Sprawiedliwości również znosi sądy rejonowe.
Sąd rejonowy może powstać dla jednej gminy. Może też obsługiwać większą liczbę gmin. Możliwe jest utworzenie wielu sądów w jednej gminie. W Polsce działa ponad 300 sądów rejonowych.
| Rok | Liczba sądów rejonowych |
|---|---|
| 2004 | 310 |
| 2011 | 321 |
| 2012 | 321 |
Struktura sądu rejonowego
Organami w sądzie rejonowym są prezes i dyrektor sądu. Prezes kieruje pracą sędziów i asesorów. Dyrektor zarządza administracją i finansami. W sądzie mogą działać też wiceprezesi.
W sądzie rejonowym pracują sędziowie i asesorzy sądowi. Zatrudnieni są również referendarze. Pomagają im asystenci sędziego. Częścią sądu są kuratorzy sądowi. Pracują tam także pracownicy administracyjni i obsługi.
Wydziały sądu rejonowego
W sądach rejonowych działają obowiązkowo wydziały. Są to wydział cywilny i wydział karny. Minister Sprawiedliwości może tworzyć inne wydziały. Zależą one od potrzeb i obciążenia sądu.
W sądzie rejonowym można utworzyć wydziały: rodzinny i nieletnich, pracy, gospodarczy, ksiąg wieczystych, egzekucyjny. Wydziały zajmują się określonymi rodzajami spraw. Wydział ksiąg wieczystych prowadzi rejestr nieruchomości.
- Wydział cywilny rozpatruje sprawy cywilne.
- Wydział karny zajmuje się sprawami karnymi.
- Wydział rodzinny i nieletnich dotyczy prawa rodzinnego.
- Wydział pracy rozpatruje sprawy pracownicze.
- Wydział gospodarczy obejmuje sprawy firm.
- Wydział ksiąg wieczystych prowadzi księgi wieczyste.
- Wydział egzekucyjny zajmuje się egzekucją komorniczą.
Oddziały sądu rejonowego
W sądzie rejonowym mogą funkcjonować oddziały administracyjne. Wspierają one pracę sądu. Zapewniają jego prawidłowe działanie. Do typowych oddziałów należą:
- Oddział Administracyjny
- Oddział Finansowy
- Oddział Gospodarczy
- Oddział Kadr
- Oddział Informatyczny
Działa również Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej. Kuratorzy wykonują orzeczenia sądu. Działają w sprawach karnych i rodzinnych.
Jakie sprawy rozpatruje sąd rejonowy?
Sądy rejonowe rozpatrują wszystkie sprawy sądów powszechnych. Wyjątek stanowią sprawy zastrzeżone dla sądów wyższej instancji. Sądem wyższej instancji jest sąd okręgowy. Sąd rejonowy jest sądem pierwszej instancji.
Zajmuje się sprawami o mniejszym ciężarze gatunkowym. Rozpoznaje sprawy cywilne i karne. Rozpatruje też sprawy rodzinne i z zakresu prawa pracy. Prowadzi księgi wieczyste.
Jakie sprawy są rozpatrywane przez wydziały cywilne sądów?
Wydziały cywilne zajmują się sprawami z zakresu prawa cywilnego. Należą do nich sprawy o zapłatę. Rozpatrują sprawy spadkowe i rzeczowe. Zajmują się sprawami z prawa nieruchomości. Prowadzą postępowania o podział majątku.
Kto rozpatruje sprawy karne?
Podstawowym organem odpowiedzialnym za prowadzenie postępowań karnych są sądy. Sądy rejonowe zajmują się sprawami o mniejszym ciężarze gatunkowym. Sąd okręgowy rozpatruje poważniejsze przestępstwa. W Polsce sprawy karne rozpatrują sądy, prokuratury i policja.
Odwołanie od wyroku sądu rejonowego
Od wyroku orzeczonego w sądzie rejonowym można się odwołać. Apelację składa się do sądu okręgowego. Sąd okręgowy rozpatruje apelacje od wyroków sądów rejonowych. Jest to druga instancja w systemie sądów powszechnych.
Podstawy prawne działania sądów rejonowych
Podstawy prawne działania sądów określa prawo. Należy do nich Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku. Ważna jest Ustawa z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Te akty prawne regulują organizację sądów.
Określają również kompetencje poszczególnych sądów. Władza sądownicza w Polsce jest niezależna. Jest niezależna od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP. Dzieje się to na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.
Konstytucja gwarantuje prawo do sądu. Każdy ma prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy. Rozpatruje ją właściwy i niezawisły sąd. Rozprawa powinna być jawna i bez nieuzasadnionej zwłoki.
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
Sądy rejonowe w liczbach
W Polsce działa ponad 300 sądów rejonowych. Liczba ta zmieniała się na przestrzeni lat. W 2004 roku było ich 310. W latach 2011-2012 liczba wzrosła do 321. Obecnie szacunki mówią o ponad 200 lub ponad 300 sądach.
Dla porównania, sądów okręgowych jest około 45-46. Sądów apelacyjnych działa 11. Sądy administracyjne to 16 wojewódzkich sądów. Działa także Naczelny Sąd Administracyjny.
Gdzie znajduje się najbliższy sąd rejonowy i jakie wydziały w nim funkcjonują?
Lokalizację najbliższego sądu rejonowego można sprawdzić online. Strony Ministerstwa Sprawiedliwości lub portale informacyjne sądów podają adresy. Informacje o wydziałach danego sądu są dostępne na jego stronie internetowej. Struktura wydziałów może się różnić w zależności od sądu.
Dodatkowe informacje
Wiele stron internetowych sądów pełni funkcję Biuletynu Informacji Publicznej. Publikują tam dane kontaktowe. Znajdziesz tam zadania poszczególnych jednostek. Dostępne są informacje o strukturze organizacyjnej.
Serwisy sądów udostępniają też sprawozdania statystyczne. Można znaleźć oferty pracy. Dostępna jest elektroniczna skrzynka podawcza ePUAP. Działają portale orzeczeń i portale informacyjne. Publikowane są informacje o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Strony te wykorzystują pliki cookies. Robią to w celach statystycznych. Zmiany ustawień cookies są możliwe w przeglądarce. Korzystanie ze strony bez zmian ustawień oznacza zgodę na ich zapisanie.