Alimenty na pełnoletnie dziecko – wszystko, co musisz wiedzieć
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie kończy się automatycznie w dniu jego 18. urodzin. Polskie prawo przewiduje sytuacje, gdy wsparcie finansowe dla pełnoletniego dziecka jest nadal konieczne. Wyjaśniamy, kiedy alimenty przysługują po osiągnięciu pełnoletności i jak można uchylić ten obowiązek.
Czym są alimenty na dziecko?
Alimenty stanowią świadczenie na rzecz dziecka. Mają zapewnić mu warunki do życia i prawidłowego rozwoju. Świadczenia te zazwyczaj mają formę pieniężną. Obowiązek alimentacyjny wynika z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jest to jedno z głównych zobowiązań rodzinnych. Rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych. Dotyczą one dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.
Do jakiego wieku płaci się alimenty?
Wiele osób myśli, że alimenty płaci się tylko do 18. roku życia dziecka. To częste, lecz błędne przekonanie. Obowiązek alimentacyjny nie ustaje automatycznie po ukończeniu 18 lat. Kluczowe kryterium to zdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Rodzic zobowiązany musi łożyć na dziecko. Trwa to do momentu, gdy dziecko może utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny może trwać nawet po 26. roku życia. Dzieje się tak, jeśli dziecko nadal się kształci. Dziecko może osiągnąć pełnoletność wcześniej. Ma to miejsce, gdy wstąpi w związek małżeński.
Kiedy alimenty na pełnoletnie dziecko są uzasadnione?
Świadczenia alimentacyjne na pełnoletnie dziecko przysługują, gdy dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Typową sytuacją jest kontynuacja nauki. Może to być szkoła średnia lub uczelnia wyższa. Obowiązek trwa, dopóki dziecko pobiera naukę. Brak możliwości podjęcia pracy to inna przesłanka. Dotyczy to zwłaszcza choroby lub niepełnosprawności. Sąd nie uchyli obowiązku alimentacyjnego w takich sytuacjach. Rodzice mają obowiązek dostarczać środki utrzymania. Trwa to do momentu, aż dzieci będą w stanie samodzielnie się utrzymać.
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Komu płaci się alimenty na pełnoletnie dziecko?
Z dniem ukończenia 18 roku życia ustaje władza rodzicielska. Pełnoletnie dziecko zyskuje pełną zdolność prawną. Zmienia się odbiorca świadczenia. Alimenty są zasądzane na rzecz dziecka. Nie należą się one rodzicowi. W razie wątpliwości zobowiązany rodzic powinien przekazywać pieniądze bezpośrednio dziecku. To ono jest uprawnione do uzyskiwania alimentów. Pełnoletnie dziecko może samo występować w procesie o alimenty. Składa pozew przeciwko rodzicowi.
Kiedy rodzic może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego?
Rodzice nie są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych zawsze. Mogą uchylić się od świadczeń względem dziecka pełnoletniego. Dzieje się tak, gdy alimenty są połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla nich. Inny powód to brak starań dziecka. Dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Dotyczy to celowego unikania pracy czy zaniedbywania nauki. Rodzice mogą domagać się uchylenia. Następuje to, jeśli dziecko nie wykazuje chęci do nauki. Obowiązek alimentacyjny może ustać w razie braku pozytywnych wyników studiów. Obowiązek nie może istnieć, gdy jego realizacja uniemożliwia zaspokojenie własnych potrzeb rodzica. Zmiana sytuacji życiowej rodzica lub dziecka też jest podstawą. Może to być np. choroba rodzica. Uchylenie obowiązku alimentacyjnego może nastąpić jedynie poprzez orzeczenie sądowe.
Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Jak ustala się wysokość alimentów na pełnoletnie dziecko?
Wysokość alimentów na pełnoletnie dziecko ustala się tak samo jak na niepełnoletnie. Sąd bierze pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dziecka. Analizuje też możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica. Do potrzeb dziecka zalicza się wyżywienie, ubranie, mieszkanie. Ważne są też koszty edukacji, leczenia i rozrywki. Możliwości rodzica to jego dochody, posiadany majątek i wydatki. Sąd uwzględnia, czy rodzic ma innych na utrzymaniu. Kwota alimentów może wynosić od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
Możliwa jest zmiana wysokości alimentów. Rodzic lub dziecko może wystąpić o podwyższenie lub obniżenie. Dzieje się tak przy zmianie stosunków. Zmiana to np. wzrost kosztów utrzymania dziecka. Może to być też zmiana zarobków rodzica.
Jak uchylić obowiązek alimentacyjny?
Aby zakończyć obowiązek alimentacyjny, musisz złożyć pozew. Pozew o uchylenie alimentów składa się do sądu rejonowego. Właściwy jest wydział rodzinny i nieletnich. Pozew musi spełniać wymogi formalne. Wymagania te zawiera artykuł 126 Kodeksu postępowania cywilnego.
Elementy pozwu o uchylenie alimentów:
- Oznaczenie sądu, do którego kierujesz pozew.
- Imiona i nazwiska stron postępowania.
- Oznaczenie rodzaju pisma (pozew).
- Osnowa wniosku (żądanie uchylenia alimentów).
- Wskazanie faktów uzasadniających żądanie.
- Przedstawienie dowodów na potwierdzenie faktów.
- Podpis strony składającej pozew.
W uzasadnieniu pozwu musisz opisać sytuację. Przedstaw swoją sytuację materialną i finansową. Opisz też sytuację dziecka. Wykaż, że dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Możesz przedstawić umowę o pracę dziecka. Podaj jego zarobki, jeśli je znasz. Wykaż, że dziecko posiada majątek. Udowodnij zły stan finansowy rodzica. Zaświadczenie z pracy może to potwierdzić. Warto załączyć dowody na trudną sytuację materialną. Możesz opisać dowody medyczne i ich konsekwencje.
Nie można tak po prostu przestać płacić alimentów. Niealimentacja stanowi przestępstwo. Obowiązek trwa, aż nie zostanie uchylony przez sąd.
Sąd rozpatrzy Twój pozew. Może uchylić obowiązek alimentacyjny. Dzieje się tak, gdy przesłanki są spełnione. Sąd często oddala powództwa dorosłych dzieci. Dotyczy to nawet studiujących, gdy brakuje starań. W sytuacji braku porozumienia można złożyć wniosek do sądu. Możliwa jest też ugoda przed mediatorem.
Najczęściej zadawane pytania o alimenty na pełnoletnie dziecko
Do kiedy trzeba płacić alimenty na pełnoletnie dziecko?
Obowiązek płacenia alimentów trwa dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie ma ustalonej górnej granicy wieku. Może trwać nawet po 26. roku życia, jeśli dziecko nadal się uczy.
Czy pełnoletnie dziecko uczące się zaocznie ma prawo do alimentów?
Tak, kontynuacja nauki, w tym na studiach zaocznych, jest podstawą do alimentów. Sąd oceni jednak, czy nauka uniemożliwia dziecku podjęcie pracy zarobkowej i samodzielne utrzymanie.
Czy uchylenie alimentów jest automatyczne po złożeniu wniosku?
Nie, uchylenie obowiązku alimentacyjnego nie jest automatyczne. Wymaga orzeczenia sądowego. Musisz złożyć pozew i przedstawić dowody.
Czy uchylenie alimentów oznacza brak jakiejkolwiek pomocy finansowej?
Uchylenie obowiązku alimentacyjnego przez sąd zwalnia z prawnego obowiązku płacenia. Nie oznacza to jednak zakazu dobrowolnego wspierania dziecka przez rodzica.
Czy uchylenie alimentów jest trwałe?
Uchylenie obowiązku alimentacyjnego może być trwałe lub czasowe. Zależy to od okoliczności sprawy. Jeśli sytuacja dziecka lub rodzica ponownie się zmieni, możliwe jest złożenie nowego wniosku.
Co się dzieje po złożeniu wniosku o uchylenie?
Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe. Analizuje sytuację materialną i życiową obu stron. Może zarządzić przesłuchania. Na podstawie zebranych dowodów wydaje orzeczenie.
Jakie są konsekwencje niepłacenia alimentów?
Niealimentacja stanowi przestępstwo. Grozi za nią odpowiedzialność karna. Rodzic może być ścigany przez prokuraturę. Możliwa jest też egzekucja komornicza zaległych i bieżących alimentów.
Czy uchylenie alimentów ma wpływ na prawo do kontaktu z dzieckiem?
Nie, uchylenie obowiązku alimentacyjnego nie ma wpływu na prawo do kontaktu z dzieckiem. Są to odrębne kwestie prawne.
Czy uchylenie obowiązku alimentacyjnego można odwołać?
Jeśli sytuacja życiowa lub materialna ulegnie zmianie, można złożyć nowy pozew. Dotyczy to np. powrotu dziecka na studia lub pogorszenia jego stanu zdrowia.
Gdzie złożyć pozew o uchylenie alimentów?
Pozew składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów (dziecka) lub pozwanego (rodzica).
Czy muszę mieć adwokata?
Nie musisz mieć adwokata. Możesz działać samodzielnie. Jednak konsultacja z prawnikiem jest zalecana. Specjalista pomoże przygotować pozew i zebrać dowody.
Czy pozew można złożyć retroaktywnie?
Pozew o uchylenie alimentów dotyczy przyszłości. Sąd uchyla obowiązek od momentu wydania orzeczenia. Nie można żądać zwrotu zapłaconych alimentów za okres przed złożeniem pozwu.
Podsumowanie
Obowiązek alimentacyjny na dzieci nie ma ustalonego czasu trwania. Trwa, dopóki dziecko nie jest w stanie samodzielić się utrzymać. Osiągnięcie pełnoletniości nie znosi obowiązku automatycznie. Rodzice mogą być zobowiązani płacić alimenty także po 18. roku życia. Dzieje się tak, gdy dziecko się uczy lub nie może pracować. Rodzic może uchylić się od obowiązku w określonych sytuacjach. Wymaga to jednak złożenia pozwu do sądu. Uchylenie następuje wyłącznie przez orzeczenie sądowe. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem.