Zawarcie ugody w postępowaniu cywilnym – koszty i korzyści
Zakończenie sporu ugodą to często najlepsze rozwiązanie. Dowiedz się, jak wpływa na koszty sądowe i jakie są jej rodzaje.
Co to jest ugoda w postępowaniu cywilnym?
Ugoda służy polubownemu zakończeniu sporu. Strony osiągają porozumienie. Definicja ugody zawarta jest w art. 917 Kodeksu Cywilnego. Można ją zawrzeć na każdym etapie postępowania sądowego. Sąd poucza strony o możliwości ugodowego załatwienia sporu. Sędziowie nakłaniają strony do zawarcia ugody. Ugoda sądowa to porozumienie zawarte między stronami sporu. Ma na celu zakończenie postępowania sądowego.
Czy ugoda cywilna jest wiążąca?
Tak, ugoda sądowa ma moc wyroku. Jest wiążąca dla stron.
Rodzaje ugody: Sądowa, mediacyjna, pozasądowa
Zawarcie ugody to coraz bardziej powszechna metoda rozstrzygania sporów. Możliwe jest zawarcie ugody na kilka sposobów. Rozróżniamy ugodę sądową, mediacyjną oraz pozasądową. Ugoda sądowa zawierana jest przed sądem. Ugoda mediacyjna powstaje w toku postępowania mediacyjnego. Ugoda pozasądowa zawierana jest bezpośrednio między stronami. Nie wymaga udziału sądu ani mediatora. Zawarcie ugody przed sądem lub mediatorem nie jest jedyną możliwością rozwiązania sporu.
Jak ugoda wpływa na koszty sądowe?
Koszty poniesione w toku postępowania sądowego mogą być zwrócone. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje zwrot opłaty. Zawarcie ugody przed sądem lub mediatorem wpływa na wysokość zwracanej opłaty. Ustawa o kosztach sądowych (u.k.s.c.) reguluje zasady zwrotu kosztów. Art. 79 ust. 1 u.k.s.c. przewiduje zwrot opłaty. Dotyczy to koncyliacyjnego zakończenia sporu. Art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU reguluje kwestię zwrotu opłaty. Chodzi o opłatę od pisma wszczynającego postępowanie w I instancji. Dotyczy też zarzutów od nakazu zapłaty. Zwrot następuje w przypadku zawarcia ugody. Musi to nastąpić przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem I instancji. Ustawa ma na celu zachęcenie stron do rozwiązywania sporów polubownie. Ma to przyczynić się do wygaszania spraw sądowych. Ogranicza to koszty procesowe. Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a KSCU sąd zwraca połowę uiszczonej opłaty. Dotyczy to pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia. Sąd orzeka o przyznaniu kosztów w postaci postanowienia. Należy pamiętać o obniżeniu zwracanej kwoty. Obniżenie dotyczy wartości opłaty minimalnej. Minimalna opłata sądowa wynosi 30 zł.
Zwrot opłaty od pisma zależy od miejsca i czasu zawarcia ugody:
| Miejsce i czas zawarcia ugody | Wysokość zwrotu opłaty od pisma |
|---|---|
| Przed sądem przed rozpoczęciem postępowania | Całość |
| Przed mediatorem przed rozpoczęciem postępowania | Całość |
| Przed mediatorem po rozpoczęciu postępowania | 3/4 |
| Przed sądem po rozpoczęciu postępowania | 1/2 |
Ugoda pozasądowa a zwrot opłaty
Przepis art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU dotyczy wyłącznie ugody sądowej. Dotyczy też ugody zawartej przed mediatorem. Tak interpretuje tę regulację Sąd Najwyższy. Wyklucza to ugodę pozasądową. Artykuł z numeru IUSTITIA 3(51)/2023 porusza ten temat. Wartość przedmiotu sporu w jednej ze spraw wynosiła ponad 1 milion zł. Ugoda pozasądowa została zawarta w formie aktu notarialnego. Sąd Okręgowy w Katowicach odmówił zwrotu opłaty od pozwu. Sąd Apelacyjny w innej sprawie (V AGZ 34/22) miał odmienne zdanie. Uznał, że cel przepisu to zachęta do polubownych metod. Nie wiąże on zwrotu opłaty wyłącznie z ugodą sądową lub mediacyjną.
„Czy hipoteza art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU obejmuje swoim zakresem także zawarcie ugody pozasądowej?”
„art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU dotyczy wyłącznie ugody sądowej oraz ugody zawartej przed mediatorem.”
Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 88/17 z 23.2.2018 r. potwierdził swoje stanowisko. Przepis dotyczy tylko ugody procesowej. Tylko w odniesieniu do ugody procesowej sąd ma pełną kontrolę.
„Przepis art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, którego celem jest niewątpliwie stworzenie zachęty do korzystania przez strony z polubownych metod rozwiązywania konfliktów, nie wiążę wprost skutku zwrotu opłaty wyłącznie z ugodą zawartą przed mediatorem lub ugodą sądową.”
Zawezwanie do próby ugodowej
Zawezwanie do próby ugodowej to odrębna instytucja. Jest uregulowane w art. 184 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Korzystanie z tej instytucji wiąże się z opłatą. Opłata ta wynosi 40 zł. Zawezwanie do próby ugodowej przerwa bieg przedawnienia roszczenia. Podlega właściwości Sądu Rejonowego. Koszty postępowania pojednawczego reguluje art. 186 KPC. W przypadku zawarcia ugody ogólną zasadą jest wzajemne zniesienie kosztów sądowych. Dotyczy to kosztów sądowych. Koszty zastępstwa procesowego w zawezwaniu do próby ugodowej budziły wątpliwości.
„Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2014 r., III CZP 117/2013”
Uchwała Sądu Najwyższego z 26 lutego 2014 r. (III CZP 117/2013) wyjaśniła tę kwestię. Koszty zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika wynoszą 120 złotych. Dotyczy to zawezwania do próby ugodowej. Stawka ta obowiązuje w przypadku niestawiennictwa wzywającego. Jest niezależna od wartości przedmiotu sporu.
„Koszty zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika w zawezwaniu do próby ugodowej zawsze wynoszą 120 złotych w przypadku niestawiennictwa wzywającego bez względu na wartość przedmiotu sporu.”
Ile wynosi opłata sądowa za zawezwanie do próby ugodowej?
Opłata sądowa od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wynosi 40 zł.
Korzyści z zawarcia ugody
Zakończenie postępowania cywilnego zawarciem ugody jest pożądane. Jest korzystne z punktu widzenia interesów stron. Jest też korzystne dla ekonomiki postępowania. Ugoda służy polubownemu zakończeniu sporu. Można ją zawrzeć na każdym etapie postępowania sądowego. Zawarcie ugody może przynieść wiele korzyści. Jedną z nich jest szybsze zakończenie sporu. Kolejną korzyścią są niższe koszty postępowania. Zatwierdzona przez sąd ugoda ma skutki jak prawomocny wyrok. Ma moc wyroku i jest wiążąca. Może być podstawą do egzekucji komorniczej. Zawarcie ugody znosi wzajemne koszty procesu.
- Rozważ zawarcie ugody sądowej. Może to przyspieszyć rozwiązanie sprawy.
- Zawarcie ugody może przynieść korzyści. Należą do nich szybsze zakończenie sporu. Inną korzyścią są niższe koszty postępowania.
Skutki prawne ugody sądowej
Ugoda sądowa zatwierdzona przez sąd ma moc wyroku. Jest wiążąca dla stron. Może być podstawą do egzekucji komorniczej. Oznacza to, że jej postanowienia są egzekwowalne. Nie powoduje jednak powagi rzeczy osądzonej. Oznacza to, że w przyszłości strony mogą dochodzić roszczeń z nią niezwiązanych.
Czy ugoda sądowa ma moc wyroku?
Tak, zatwierdzona przez sąd ugoda ma moc wyroku.
Podsumowanie
Zawarcie ugody w postępowaniu cywilnym to efektywny sposób na zakończenie sporu. Ustawa o kosztach sądowych przewiduje zwrot części opłaty sądowej. Wysokość zwrotu zależy od rodzaju ugody i etapu postępowania. Ugoda sądowa i mediacyjna dają większe możliwości zwrotu opłaty. Ugoda pozasądowa w świetle interpretacji Sądu Najwyższego nie uprawnia do zwrotu opłaty na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU. Zawezwanie do próby ugodowej to formalna droga do porozumienia. Przerywa bieg przedawnienia roszczenia. Przed zawarciem ugody strony powinny dokładnie przeanalizować jej skutki. Dotyczy to skutków materialnoprawnych oraz kosztów.
- Przed zawarciem ugody, strony powinny dokładnie przeanalizować jej skutki materialnoprawne. Należy też ocenić koszty.