Wypowiedzenie umowy o pracę – zasady, okresy, przyczyny
Wypowiedzenie umowy o pracę to jeden ze sposobów zakończenia stosunku pracy. Przepisy Kodeksu pracy precyzyjnie określają zasady tej procedury. Dowiedz się, jak prawidłowo złożyć lub otrzymać wypowiedzenie, jakie są okresy wypowiedzenia i kiedy pracodawca musi podać przyczynę.
Sposoby rozwiązania umowy o pracę
Umowę o pracę można rozwiązać na kilka sposobów. Kodeks pracy przewiduje cztery główne tryby. Jednym z nich jest rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron. To najbardziej polubowna forma zakończenia współpracy. Strony ustalają wspólny termin rozstania. Innym sposobem jest rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem. Każda ze stron może złożyć takie oświadczenie. Umowa może też zostać rozwiązana bez wypowiedzenia. To tryb natychmiastowy, stosowany w szczególnych przypadkach. Ostatnia możliwość to rozwiązanie umowy przez upływ czasu. Dotyczy to umów zawartych na czas określony.
Wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem to standardowy sposób zakończenia zatrudnienia. Czas obowiązywania umowy kończy się z upływem okresu wypowiedzenia. Oświadczenie o wypowiedzeniu musi mieć formę pisemną. Wymaga tego art. 30 § 3 Kodeksu pracy. Oświadczenie jest złożone, gdy druga strona mogła zapoznać się z jego treścią.
Wypowiedzenia może dokonać zarówno pracownik, jak i pracodawca. Pracownik nie musi uzasadniać swojej decyzji. Pracodawca ma taki obowiązek przy umowie na czas nieokreślony. Od 26 kwietnia 2023 r. dotyczy to także umowy na czas określony. W firmie działa organizacja związkowa? Pracodawca musi skonsultować z nią zamiar wypowiedzenia. Zawiadomienie związków musi być na piśmie. Konsultacja dotyczy umowy na czas nieokreślony i określony.
Zgodnie z art. 49 k.p. w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.
Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę należy uznać za złożone z chwilą, gdy doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Pracodawca powinien cofnąć oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę, jeśli złożył je omyłkowo. Przykład dotyczy pracownika zatrudnionego od dłuższego czasu.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę
Długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę zależy od kilku czynników. Kluczowy jest okres zatrudnienia u danego pracodawcy. Rodzaj umowy także ma znaczenie. Okres wypowiedzenia może wynosić 2 tygodnie, 1 miesiąc lub 3 miesiące. Czasami okres jest krótszy.
Okres wypowiedzenia na okres próbny
Okres próbny ma własne zasady wypowiedzenia. Zależą one od długości tego okresu.
- Okres próbny nie przekracza 2 tygodni? Wypowiedzenie wynosi 3 dni robocze.
- Okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie? Obowiązuje 1 tydzień wypowiedzenia.
- Okres próbny wynosi 3 miesiące? Okres wypowiedzenia to 2 tygodnie.
Przez dni robocze rozumie się dni, które nie są niedzielami ani świętami. Święta ustawowo wolne od pracy nie wliczają się do dni roboczych.
Okres wypowiedzenia na czas określony i nieokreślony
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony i nieokreślony rządzi się podobnymi regułami. Długość okresu zależy od stażu pracy.
| Okres zatrudnienia u danego pracodawcy | Okres wypowiedzenia |
|---|---|
| krócej niż 6 miesięcy | 2 tygodnie |
| co najmniej 6 miesięcy | 1 miesiąc |
| co najmniej 3 lata | 3 miesiące |
Te same okresy dotyczą umów na czas określony. Nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 r. zrównała te zasady. Strony umowy mogą ustalić dłuższy okres wypowiedzenia. Musi być on korzystniejszy dla pracownika.
Jak liczyć okres wypowiedzenia?
Liczenie okresu wypowiedzenia ma swoje specyficzne zasady. Okres liczony w tygodniach kończy się w sobotę. Nie ma znaczenia dzień złożenia wypowiedzenia. Dwutygodniowy okres wypowiedzenia trwa od niedzieli do soboty. Okres liczony w miesiącach kończy się z końcem miesiąca. Przykład: wypowiedzenie złożone 15 maja z miesięcznym okresem kończy umowę 30 czerwca.
Czasami jednodniowe spóźnienie zmienia termin. Może oznaczać wydłużenie okresu wypowiedzenia o cały miesiąc. Ważne jest, aby złożyć wypowiedzenie w odpowiednim terminie. Pracownik może mieć już ustalone kolejne zatrudnienie.
Kiedy najlepiej złożyć wypowiedzenie umowy o pracę?
Najlepiej złożyć wypowiedzenie tak, aby okres wypowiedzenia zakończył się w dogodnym dla Ciebie terminie. Zależy to od długości Twojego okresu wypowiedzenia i planów na przyszłość.
Jak liczy się termin wypowiedzenia?
Termin wypowiedzenia liczy się od dnia złożenia oświadczenia. Okresy w tygodniach kończą się w sobotę. Okresy w miesiącach kończą się ostatniego dnia miesiąca.
Skrócenie okresu wypowiedzenia
Okres wypowiedzenia umowy można skrócić. Jest to możliwe za porozumieniem stron. Strony mogą ustalić wcześniejszy termin rozwiązania kontraktu. Kodeks pracy przewiduje też skrócenie okresu z mocy prawa. Dotyczy to przyczyn niedotyczących pracowników. Przykład to upadłość lub likwidacja zakładu pracy. W takiej sytuacji trzymiesięczny okres wypowiedzenia można skrócić do 1 miesiąca. Pracownikom przysługuje wtedy odszkodowanie. Odszkodowanie wynosi wynagrodzenie za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę
Pracodawca musi uzasadnić wypowiedzenie umowy o pracę. Dotyczy to umów na czas nieokreślony. Obowiązek ten dotyczy także umów na czas określony od 26 kwietnia 2023 r. Przyczyna wypowiedzenia ma bardzo ważne znaczenie dla pracownika. Pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy. Sąd pracy bada zasadność wypowiedzenia. Ustala, czy podana przyczyna jest prawdziwa i konkretna.
Czym powinna charakteryzować się przyczyna wypowiedzenia?
Przyczyna wypowiedzenia powinna być konkretna, rzeczywista i indywidualna. Musi dotyczyć pracownika lub sytuacji w firmie. Nie może być ogólnikowa.
Przykłady uzasadnionych przyczyn
Uzasadnienie wypowiedzenia może wynikać z różnych sytuacji. Mogą dotyczyć pracownika lub pracodawcy.
- Utrata zaufania pracodawcy do pracownika. Musi być oparta na obiektywnych przesłankach.
- Niewywiązywanie się z obowiązków. Wymaga wskazania konkretnych zaniedbań.
- Stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości. To ciężkie naruszenie obowiązków.
- Podjęcie działalności konkurencyjnej. Może narazić pracodawcę na szkodę.
- Likwidacja stanowiska pracy. Często wynika z restrukturyzacji zakładu.
- Częste nieobecności w pracy. Szczególnie jeśli są nieusprawiedliwione.
- Brak dbałości, staranności w wykonywaniu obowiązków. Negatywna ocena pracy.
Pracodawca może rozwiązać umowę nawet po nałożeniu kary porządkowej. Podstawą może być to samo zdarzenie. Sąd Najwyższy potwierdza takie stanowisko. Przykładem jest wyrok SN z 11 lutego 2005 r., sygn. akt I PK 178/04 dotyczący likwidacji stanowiska.
Rola związków zawodowych
Pracodawca ma obowiązek konsultować wypowiedzenie z zakładową organizacją związkową. Dotyczy to umów na czas nieokreślony i określony. Zawiadomienie związków musi być na piśmie. Związki mają 5 dni na zgłoszenie umotywowanych zastrzeżeń. Pracodawca nie jest związany opinią związków. Musi jednak przeprowadzić konsultację.
Skutki wypowiedzenia umowy o pracę
Wypowiedzenie umowy o pracę skutkuje jej rozwiązaniem. Następuje to z upływem okresu wypowiedzenia. W tym czasie stosunek pracy nadal trwa. Pracownik ma pewne prawa w okresie wypowiedzenia.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
Pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Dotyczy to okresu wypowiedzenia. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Decyzja o zwolnieniu należy do pracodawcy.
Dni wolne na poszukiwanie pracy
Pracownikowi przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy. Dotyczy to wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę.
- Przy dwutygodniowym i jednomiesięcznym wypowiedzeniu przysługują 2 dni robocze.
- Przy trzymiesięcznym wypowiedzeniu przysługują 3 dni robocze.
Za te dni pracownik otrzymuje wynagrodzenie.
Prawo do odwołania do sądu pracy
Pracownik niezadowolony z wypowiedzenia może odwołać się do sądu pracy. Ma na to 21 dni od daty otrzymania wypowiedzenia. Sąd oceni zasadność przyczyny podanej przez pracodawcę. Może orzec o bezskuteczności wypowiedzenia lub o odszkodowaniu.
Wypowiedzenie warunków umowy o pracę (wypowiedzenie zmieniające)
Wypowiedzenie warunków umowy o pracę to specyficzny rodzaj wypowiedzenia. Nazywane jest wypowiedzeniem zmieniającym. Regulują je przepisy Kodeksu pracy (art. 42 § 3). Pracodawca zmienia warunki pracy lub płacy. Musi złożyć pracownikowi pisemne oświadczenie. Oświadczenie zawiera proponowane nowe warunki.
Pracownik ma czas na przyjęcie lub odmowę. Czas ten to połowa okresu wypowiedzenia. W razie odmowy przyjęcia, umowa rozwiązuje się. Dzieje się to z upływem okresu wypowiedzenia. Pracownik nie musi podawać przyczyny odmowy.
Co to jest wypowiedzenie zmieniające?
Wypowiedzenie zmieniające to oświadczenie pracodawcy o zmianie warunków pracy lub płacy. Jeśli pracownik ich nie przyjmie, umowa o pracę ulega rozwiązaniu.
Podsumowanie
Wypowiedzenie umowy o pracę to złożony proces. Wymaga znajomości przepisów Kodeksu pracy. Ważne są terminy i forma oświadczenia. Pracodawca musi pamiętać o uzasadnieniu i konsultacji ze związkami. Pracownik zna swoje prawa. Może odwołać się do sądu pracy. Warto szukać porady prawnej w trudnych sytuacjach. Adwokat lub radca prawny pomogą zrozumieć przepisy.
