Właściwość sądu w postępowaniu cywilnym
Właściwość sądu to kluczowy element każdego postępowania cywilnego. Określa, który sąd może rozpoznać daną sprawę. Poprawne jej ustalenie jest niezbędne do skutecznego wniesienia pisma procesowego.
Czym jest właściwość sądu?
Właściwość sądu określa zakres spraw, którymi dany sąd może się zajmować. Ta kwestia nie jest jednorodna. Obejmuje różne kryteria podziału spraw. Poprawne określenie właściwości sądu stanowi podstawę wniesienia pozwu.
Pomylenie właściwości może prowadzić do opóźnień w procesie. Sąd niewłaściwy przekaże sprawę sądowi właściwemu. Może to jednak wydłużyć oczekiwanie na rozstrzygnięcie.
Dlaczego właściwość sądu jest ważna?
Poprawnie ustalona właściwość sądu jest kluczowa przy wnoszeniu pozwu. Zapewnia skierowanie sprawy do sądu, który jest uprawniony do jej rozpoznania. Unikasz w ten sposób niepotrzebnych opóźnień proceduralnych.
Właściwość rzeczowa sądu
Właściwość rzeczowa dzieli sprawy między sądy różnego rzędu. Określa, czy sprawę rozpozna sąd rejonowy czy okręgowy. Podstawowym kryterium jest często wartość przedmiotu sporu.
Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy. Wyjątkiem są sprawy zastrzeżone dla sądów okręgowych. Sąd rejonowy zajmuje się sprawami o wartości przedmiotu sporu do 75 000 złotych.
Sąd okręgowy rozpoznaje sprawy o wartości przedmiotu sporu powyżej 75 000 złotych. Rozpoznaje także inne sprawy wskazane w przepisach. Należą do nich na przykład sprawy o prawa niemajątkowe.
| Kryterium | Właściwy sąd |
|---|---|
| Wartość przedmiotu sporu do 75 000 zł | Sąd rejonowy |
| Wartość przedmiotu sporu powyżej 75 000 zł | Sąd okręgowy |
Jaka jest różnica między właściwością rzeczową a miejscową?
Właściwość rzeczowa dzieli sprawy między sądy różnego rzędu, np. rejonowe i okręgowe. Właściwość miejscowa określa, który sąd spośród sądów tego samego rzędu jest właściwy terytorialnie dla danej sprawy.
Właściwość miejscowa sądu
Właściwość miejscowa sądu określa, który sąd jest właściwy terytorialnie. Wskazuje sąd spośród sądów tego samego rzędu. Ustala się ją według miejsca zamieszkania pozwanego lub miejsca zdarzenia.
Istnieją różne rodzaje właściwości miejscowej. Wyróżniamy właściwość ogólną, przemienną i wyłączną. Możliwa jest także właściwość umowna.
Właściwość ogólna
Właściwość ogólna to podstawowa zasada ustalania sądu. Sprawę rozpoznaje sąd według miejsca zamieszkania pozwanego. Jeśli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, właściwy jest sąd jego miejsca pobytu. Gdy miejsce zamieszkania i pobytu pozwanego są nieznane, właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce.
Właściwość przemienna
Właściwość przemienna pozwala powodowi wybrać sąd. Powód może pozwać pozwanego przed sądem właściwości ogólnej. Może też wybrać inny sąd wskazany w przepisach prawa. Przykłady dotyczą spraw o alimenty lub o roszczenia z tytułu czynu niedozwolonego.
Właściwość wyłączna
Właściwość wyłączna to szczególny rodzaj właściwości miejscowej. Wskazuje jeden konkretny sąd właściwy dla danej kategorii spraw. Powód nie ma możliwości wyboru innego sądu. Dotyczy to na przykład spraw dotyczących nieruchomości. Sprawa o własność nieruchomości zawsze trafi do sądu położenia nieruchomości.
Właściwość wyłączna zabezpiecza interesy stron i zapewnia sprawność postępowania. Jej naruszenie powoduje nieważność postępowania.
Właściwość umowna sądu (umowa prorogacyjna)
Właściwość umowna wynika z porozumienia stron. Strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sporu sądowi, który według ustawy nie jest właściwy rzeczowo ani miejscowo. Jest to tak zwana umowa prorogacyjna. Dotyczy tylko spraw między przedsiębiorcami. Umowa ta nie może dotyczyć właściwości wyłącznej.
Właściwość funkcjonalna
Właściwość funkcjonalna odnosi się do podziału spraw ze względu na funkcje sądu. Przykładem jest elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU). To specyficzny tryb rozpoznawania spraw.
Sąd Rejonowy Lublin-Zachód ma wyłączną właściwość. Prowadzi sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Nie bagatelizuj korespondencji z Sądu w Lublinie, nawet jeśli mieszkasz w innym mieście.
Gdzie trafiają sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym?
Sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym (EPU) rozpoznaje Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie. Ma on wyłączną właściwość funkcjonalną dla tego rodzaju postępowań.
Skład sądu w postępowaniu cywilnym
Kodeks postępowania cywilnego określa skład sądu. Zazwyczaj sprawę rozpoznaje jeden sędzia. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady.
W sprawach o prawa majątkowe stosuje się inny skład. Gdy wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza milion złotych, sąd rozpoznaje sprawę w składzie trzech sędziów. Dotyczy to na przykład apelacji w takich sprawach.
Skład sądu rozpoznającego sprawę określa Art. 367 [1] Kodeksu postępowania cywilnego.
Prezes sądu może zarządzić szerszy skład. Może to zrobić ze względu na zawiłość sprawy. Dotyczy to także spraw o precedensowym charakterze. Wówczas sprawę rozpozna skład trzech sędziów.
Kiedy sąd rozpoznaje sprawę w składzie trzech sędziów?
Sąd rozpoznaje sprawę w składzie trzech sędziów w sprawach majątkowych, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza milion złotych. Prezes sądu może także zarządzić taki skład ze względu na zawiłość lub precedensowy charakter sprawy.
Jak znaleźć właściwy sąd?
Sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne mają przyporządkowaną właściwość terytorialną. Zmieniała się ona na przestrzeni lat. Duże zmiany wprowadziła na przykład Reforma Gowina.
Ustalenie właściwości miejscowej może być skomplikowane. Warto zweryfikować właściwość na stronach internetowych sądów powszechnych. Dostępne są tam informacje o obszarach właściwości.
Pomocnym narzędziem jest wyszukiwarka sądów powszechnych. Jest dostępna w testowej wersji. Umożliwia wyszukiwanie sądów według gmin i miejscowości. Proszę pamiętać o poprawnym wpisywaniu nazw gmin.
Zaleca się weryfikowanie informacji. Sprawdź dane uzyskane z wyszukiwarki we właściwych sądach. Zapewni to pewność co do ustalonej właściwości.
- Sprawdź właściwość sądu według miejsca zamieszkania pozwanego.
- Ustal wartość przedmiotu sporu, aby określić właściwość rzeczową.
- Skorzystaj z wyszukiwarki sądów, aby znaleźć sąd właściwy terytorialnie.
- Zweryfikuj uzyskane informacje bezpośrednio w sądzie lub na jego stronie.
Kiedy szukać pomocy prawnej?
Ustalenie właściwości sądu bywa trudne. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują liczne wyjątki. Wątpliwości co do właściwości sądu są częste.
Warto skonsultować się z adwokatem. Profesjonalista pomoże poprawnie określić właściwość. Zapewni prawidłowe skierowanie sprawy do sądu. Adwokaci często prowadzą sprawy w całej Polsce.
Pomoc prawna jest nieoceniona. Dotyczy to zwłaszcza spraw skomplikowanych. Adwokat Rafał Kirsch czy prawnicy z Kancelarii Michał Szantar to przykłady osób, które zajmują się takimi kwestiami. Konsultacja minimalizuje ryzyko błędów proceduralnych.
- Skonsultuj się z adwokatem w przypadku wątpliwości co do właściwości sądu.
Czy zawsze potrzebuję prawnika do ustalenia właściwości sądu?
Nie zawsze, ale w przypadku wątpliwości warto skonsultować się z adwokatem. Przepisy dotyczące właściwości są skomplikowane. Prawnik pomoże poprawnie ustalić właściwy sąd dla Twojej sprawy.