Urlop z powodu siły wyższej w 2025 roku – wszystko, co musisz wiedzieć
Urlop z powodu działania siły wyższej to nowe prawo pracownika. Wprowadzono go w kwietniu 2023 roku. Pozwala na 2 dni wolnego lub 16 godzin w nagłych sytuacjach. Za ten czas otrzymasz 50% wynagrodzenia. Dowiedz się, kiedy i jak z niego skorzystać.
Czym jest urlop z powodu siły wyższej?
Urlop z powodu siły wyższej to specjalne zwolnienie od pracy. Wprowadzono je 26 kwietnia 2023 roku. Jest to nowe uprawnienie pracownicze w Kodeksie pracy. Powstało na mocy unijnej dyrektywy 'work-life balance’. Urlop ten dotyczy pilnych spraw rodzinnych. Muszą być spowodowane chorobą lub wypadkiem. Niezbędna jest wtedy natychmiastowa obecność pracownika. Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej obejmuje takie sytuacje.
Kodeks pracy nie definiuje pojęcia siły wyższej. Prawo cywilne i pracy używają tego terminu. Siła wyższa to zdarzenie nadzwyczajne i nieprzewidywalne. Nie da się go uniknąć pomimo staranności. Jest to przyczyna zewnętrzna i nieuchronna. Przykłady to klęski żywiołowe czy epidemia. W kontekście urlopu chodzi o nagłe zdarzenia rodzinne. Nie można skorzystać z tego urlopu na zaplanowane sprawy.
Siła wyższa jest to zdarzenie nadzwyczajne i nieprzewidywalne, którego nie da się uniknąć pomimo zachowania należytej staranności.
Za przejawy siły wyższej uznaje się katastrofalne zjawiska wywołane działaniem sił natury, np. powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, pożary lasów.
Urlop od siły wyższej to nowy rodzaj urlopu. Jest uzupełnieniem urlopu na żądanie. Przysługuje tylko w szczególnych przypadkach. Dotyczy pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Nie przysługuje na umowy cywilnoprawne.
Ile dni lub godzin przysługuje z powodu siły wyższej?
Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej. Przysługuje w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym. Można też wykorzystać 16 godzin zwolnienia. Pracownik wybiera, czy chce dni czy godziny.
Wymiar ten obowiązuje w 2025 roku. Pracownicy mają do dyspozycji dodatkowe 2 dni wolnego. Mogą też wybrać 16 godzin. Zwolnienie z powodu siły wyższej udzielane jest w tym wymiarze rocznym. Niewykorzystany urlop nie przechodzi na kolejne lata. Wymiar urlopu jest stały dla każdego pracownika w danym roku.
Dla pracownika na niepełnym etacie wymiar godzinowy ustala się proporcjonalnie. Pracownicy zatrudnieni na część etatu też mają prawo do tego urlopu. Urlop przysługuje w wymiarze 2 dni lub 16 godzin rocznie. To maksymalny wymiar urlopu. Tylko 26% czytelników skorzystało dotąd z tego zwolnienia.
Ile płatny jest urlop z powodu siły wyższej?
Urlop z powodu siły wyższej jest płatny. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Otrzymuje jednak tylko połowę wynagrodzenia. Wynagrodzenie za czas zwolnienia wynosi 50%. Urlop jest płatny w 50%. Za okres urlopu przysługuje 50% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie za urlop siła wyższa to 50% normalnej stawki. Jest to różnica w porównaniu do urlopu na żądanie. Urlop na żądanie jest płatny w 100%. Urlop siła wyższa zapewnia wynagrodzenie, ale tylko w połowie. Wymiar wynagrodzenia za urlop to 50%.
Czy urlop z powodu siły wyższej jest w pełni płatny?
Nie, za urlop z powodu siły wyższej pracownikowi przysługuje 50% wynagrodzenia.
Kiedy można skorzystać z urlopu siła wyższa?
Urlop z powodu siły wyższej dotyczy pilnych spraw rodzinnych. Muszą być spowodowane chorobą lub wypadkiem. Konieczna jest natychmiastowa obecność pracownika. Urlop przysługuje w nagłych i nieprzewidzianych sytuacjach życiowych. Nie można go wziąć na zaplanowane zobowiązania.
Przykłady sytuacji uzasadniających urlop to:
- Nagła choroba lub wypadek członka rodziny.
- Pilne sprawy opiekuńcze wymagające natychmiastowej reakcji.
- Zdarzenia losowe w domu, takie jak zalanie mieszkania.
- Pożar domu lub poważna awaria instalacji.
- Awaria samochodu uniemożliwiająca dojazd do pracy.
- Wypadek komunikacyjny, w którym pracownik jest uczestnikiem lub świadkiem.
- Konieczność opieki nad rannym członkiem rodziny.
Urlop od siły wyższej przysługuje tylko w szczególnych przypadkach. Pracownik powinien zgłosić potrzebę urlopu jak najszybciej. Sytuacja musi być naprawdę nagła. Nieprzewidziane sytuacje życiowe mogą wymagać nagłej interwencji pracownika.
Pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
Niektóre sytuacje nie uzasadniają urlopu z powodu siły wyższej. Przykłady przyczyn nieuzasadniających to śmierć bliskiej osoby, pogrzeb, ślub czy narodziny dziecka. Dla takich wydarzeń przewidziano inne rodzaje urlopów, np. urlop okolicznościowy.
Jak złożyć wniosek o urlop z powodu siły wyższej?
Pracownik składa wniosek o urlop z powodu siły wyższej. Wniosek można złożyć w dowolnej formie. Dopuszczalna jest forma pisemna, e-mail lub SMS. Można użyć innej platformy komunikacyjnej. Pracownik powinien złożyć wniosek najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia.
Wniosek o udzielenie urlopu od siły wyższej musi być złożony w tym terminie. Dobrze jest zawrzeć powód wniosku. Pracownik powinien podać przyczynę nieobecności. Kodeks pracy nie wymaga szczegółowego uzasadnienia wniosku. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wyjaśnia brak wymogu dokumentów. Nie można żądać dokumentów potwierdzających okoliczności.
Kodeks pracy nie wymaga szczegółowego uzasadnienia wniosku.
Pracodawca obowiązany jest udzielić zwolnienia. Pracodawca nie może narzucać formy urlopu. Pracownik wybiera dni lub godziny. Pracodawca ma prawo do weryfikacji okoliczności. Pracownik powinien złożyć wniosek najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Czy trzeba uzasadnić wniosek o urlop siła wyższa?
Tak, należy podać powód, ale Kodeks pracy nie wymaga szczegółowego uzasadnienia ani dokumentów potwierdzających.
Czy pracodawca może odmówić urlopu siła wyższa?
Urlop z powodu siły wyższej to uprawnienie pracownicze. Pracodawca obowiązany jest udzielić zwolnienia. Wynika to z przepisów Kodeksu pracy. Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu. Dotyczy to sytuacji spełniających warunki ustawowe.
Pracodawca ma prawo weryfikować okoliczności. Może sprawdzić, czy sytuacja jest nagła i rodzinna. Odmowa udzielenia urlopu w uzasadnionym przypadku może mieć konsekwencje. Może to być uznane za ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy. Pracodawca powinien dokładnie zbadać każdy przypadek. Nie może podejmować decyzji arbitralnie.
Ważne jest, aby pracownik i pracodawca prowadzili dialog. Powinni szukać rozwiązania satysfakcjonującego dla obu stron. Uświadamianie pracowników na temat urlopu może zredukować nadużycia. Pracownik powinien korzystać z urlopu zgodnie z przeznaczeniem. Tylko sytuacje nagłe i nieprzewidziane uzasadniają zwolnienie.
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu siła wyższa?
Nie, pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu, jeśli pracownik spełnia warunki ustawowe. Może jednak zweryfikować okoliczności.
Urlop siła wyższa a inne zwolnienia od pracy
Urlop z powodu siły wyższej różni się od urlopu na żądanie. Urlop na żądanie to 4 dni w roku. Jest płatny w 100%. Urlop siła wyższa to 2 dni lub 16 godzin. Płacą za niego 50% wynagrodzenia. Urlop na żądanie daje większą swobodę. Urlop siła wyższa dotyczy konkretnych sytuacji rodzinnych.
Istnieją też inne formy zwolnień. Bezpłatny urlop opiekuńczy to 5 dni. Przysługuje na opiekę nad bliskim. Może to być dziecko, małżonek, rodzic. Dotyczy też osoby niespokrewnionej w gospodarstwie domowym. Urlop na opiekę nad dzieckiem to 2 dni. Zwolnienie lekarskie na dziecko lub rodzica też jest możliwe. Dla dzieci do 14 lat to 60 dni. Powyżej 14 lat to 14 dni. Na rodziców przysługuje 14 dni zwolnienia.
Urlop okolicznościowy przysługuje na ważne wydarzenia. Przykłady to ślub własny (2 dni) lub dziecka (1 dzień). Śmierć małżonka lub dziecka daje 2 dni. Śmierć rodzica, teścia, siostry, brata to 1 dzień. Urlop z powodu siły wyższej nie zastępuje tych zwolnień. Jest jego uzupełnieniem.
| Rodzaj zwolnienia | Wymiar | Wynagrodzenie | Przeznaczenie |
|---|---|---|---|
| Urlop siła wyższa | 2 dni / 16 godzin | 50% | Pilne sprawy rodzinne (choroba/wypadek) |
| Urlop na żądanie | 4 dni | 100% | Dowolna nagła potrzeba pracownika |
| Urlop opiekuńczy | 5 dni | 0% | Opieka nad bliskim |
| Urlop na opiekę nad dzieckiem (do 14 lat) | 2 dni | 100% | Opieka nad zdrowym dzieckiem |
| Zwolnienie lekarskie (dziecko/rodzic) | 60/14 dni | 80% / 100% (zależnie od sytuacji) | Choroba dziecka/rodzica |
Kto może skorzystać z urlopu siła wyższa?
Urlop z powodu siły wyższej przysługuje pracownikom. Muszą być zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Urlop przysługuje wszystkim pracownikom na stosunku pracy. Nie przysługuje osobom na umowach cywilnoprawnych. Pracownicy na niepełnym etacie mają prawo do proporcjonalnej liczby godzin. Urlop od siły wyższej przysługuje również osobom zatrudnionym na część etatu.
Z urlopu z tytułu siły wyższej mogą korzystać tylko pracownicy na umowę o pracę. Dotyczy to także nauczycieli. Inne grupy zawodowe mają czasem odmienne przepisy. Przykłady to policjanci, strażacy, żołnierze zawodowi. Mają oni swoje specyficzne regulacje dotyczące zwolnień. Urlop siła wyższa dotyczy szerokiej grupy pracowników na umowie o pracę.
Podstawa prawna urlopu siła wyższa
Przepisy dotyczące urlopu siła wyższa dodano do Kodeksu pracy. Stało się to 26 kwietnia 2023 roku. Podstawę prawną stanowi art. 1481 Kodeksu pracy. Nowelizacja wprowadziła to uprawnienie. Urlop ten wynika z unijnej dyrektywy 'work-life balance’.
Inne powiązane przepisy Kodeksu pracy to art. 1864 i art. 188. Kodeks cywilny art. 6 też dotyczy pojęcia siły wyższej. Urlop z powodu siły wyższej regulują przepisy Kodeksu pracy. Jest to proste i legalne rozwiązanie dla pracownika.
