Urlop bezpłatny w Polsce. Zasady i kluczowe informacje

Urlop bezpłatny to czasowe zawieszenie obowiązków zawodowych. Umożliwia przerwę w pracy bez rezygnacji z zatrudnienia. Dowiedz się, komu przysługuje i jakie ma konsekwencje. Poznaj swoje prawa i obowiązki związane z urlopem bezpłatnym.

Czym jest urlop bezpłatny?

Urlop bezpłatny to szczególny rodzaj urlopu. Jest to czasowa przerwa w wykonywaniu pracy. Reguluje go Kodeks pracy. Podstawą prawną jest artykuł 174 Kodeksu pracy. W trakcie urlopu bezpłatnego strony stosunku pracy są zwolnione z obowiązku wzajemnych świadczeń. Pracownik nie świadczy pracy. Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia.

Istotą urlopu bezpłatnego jest zawieszenie wzajemnych obowiązków. Stosunek pracy jednak trwa nadal. Urlop bezpłatny to forma przerwy w pracy. Wymaga zgody obu stron.

Komu przysługuje urlop bezpłatny?

Prawo do urlopu bezpłatnego przysługuje wszystkim pracownikom. Dotyczy to osób zatrudnionych na umowę o pracę. Urlop bezpłatny może być udzielony wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. Pracodawca nie może zmusić pracownika do wzięcia urlopu bezpłatnego. Działanie takie byłoby niezgodne z prawem.

Udzielenie tego rodzaju wolnego stanowi tak naprawdę umowę, w której pracodawca zobowiązuje się zwolnić pracownika z obowiązku wykonywania pracy przez określony czas, natomiast pracownik rezygnuje z prawa jej wykonywania w tym okresie.

Urlop bezpłatny może być wykorzystany w różnych celach. Pracownik może go wziąć na opiekę nad dzieckiem. Może go potrzebować na załatwienie spraw osobistych. Urlop bezpłatny służy też wyjazdowi na urlop wypoczynkowy w innym terminie. Można go wziąć na naukę lub podnoszenie kwalifikacji.

Jak złożyć wniosek o urlop bezpłatny?

Pracownik powinien złożyć wniosek o urlop bezpłatny w formie pisemnej. Wniosek jest podstawą do jego udzielenia. Pracownik może złożyć wniosek o urlop bezpłatny w każdym czasie. Nie ma obowiązku uzasadniania wniosku. Wskazane jest jednak podanie przyczyn wniosku. Dobre uzasadnienie prośby zwiększa szansę na akceptację. Pracownik może wpisać powody wzięcia urlopu. Warto podkreślić dotychczasowe osiągnięcia. Można przedstawić plan przejęcia obowiązków na czas urlopu. Obie strony powinny uzgodnić termin rozpoczęcia urlopu. Należy też ustalić okres, na jaki urlop jest udzielany. Im dłuższy okres między złożeniem wniosku a rozpoczęciem, tym lepiej. Ułatwia to organizację pracy w firmie. Nowoczesne firmy mogą wykorzystywać systemy elektroniczne do obiegu dokumentów. Umożliwia to zautomatyzowany szablon wniosku.

• Złóż wniosek w formie pisemnej.
• Warto uargumentować wniosek, aby zwiększyć szanse na zgodę.
• Uzgodnij termin i okres urlopu z pracodawcą.

Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego?

Pracodawca ma prawo odmówić urlopu bezpłatnego. Nie ma obowiązku udzielić urlopu bezpłatnego. Zgodnie z artykułem 174 § 1 Kodeksu pracy pracodawca może udzielić urlopu. Ma jednak prawo odmówić jego udzielenia. W przypadku odmowy pracodawca nie musi przedstawiać przyczyn swojej decyzji. Pracodawca ma swobodę decyzji w kwestii przyznania urlopu. Pracodawca nie może zmusić pracownika do wzięcia urlopu bezpłatnego. Udzielenie urlopu bezpłatnego z inicjatywy pracodawcy jest nieprawidłowe.

Konsekwencje urlopu bezpłatnego dla pracownika

Wynagrodzenie i świadczenia

Za czas urlopu bezpłatnego nie przysługuje wynagrodzenie. Pracownik na urlopie bezpłatnym nie otrzymuje wynagrodzenia. W okresie urlopu bezpłatnego pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia. Pracownik na urlopie bezpłatnym nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Nie przysługują mu też świadczenia socjalne. Pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego traci prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego. Dzieje się to po 30 dniach urlopu bezpłatnego. Warto opracować strategię utrzymania ciągłości ubezpieczenia zdrowotnego.

Staż pracy

Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy. Czas przebywania na urlopie bezpłatnym nie wlicza się do stażu pracy. Urlop bezpłatny nie jest wliczany do okresu pracy. Nie wlicza się go do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przepisy szczególne mogą stanowić inaczej. Wyjątek dotyczy urlopu na pracę u innego pracodawcy. Ten okres wlicza się do stażu pracy u dotychczasowego pracodawcy.

Urlop wypoczynkowy

Urlop bezpłatny trwający dłużej niż 30 dni wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy ulega obniżeniu. Obniża się o 1/12 jego wymiaru za każdy miesiąc nieobecności. Nie ma konieczności wykorzystania urlopu wypoczynkowego przed urlopem bezpłatnym. Pracownik na urlopie bezpłatnym nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego za ten okres.

Wpływ urlopu bezpłatnego	Opis
Wynagrodzenie	Brak
Zasiłek chorobowy	Brak prawa
Świadczenia socjalne	Brak prawa
Ubezpieczenie zdrowotne	Utrata po 30 dniach
Staż pracy	Nie wlicza się (z wyjątkami)
Urlop wypoczynkowy	Obniżenie wymiaru (powyżej 30 dni)

Czy na urlopie bezpłatnym można pracować?

Pracownik na urlopie bezpłatnym nie wykonuje pracy na rzecz swojego pracodawcy. Może jednak pracować u innego pracodawcy. Wymaga to zgody dotychczasowego pracodawcy. Zgoda musi być wyrażona na piśmie. Pracodawca może udzielić urlopu w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Okres tego urlopu ustala się w porozumieniu między pracodawcami. Ten konkretny okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy. Wlicza się go do uprawnień pracowniczych u dotychczasowego pracodawcy.

Zawarcie umowy zlecenia lub umowy o dzieło z pracownikiem na urlopie bezpłatnym było by obejściem prawa pracy. Dotyczy to pracy dla tego samego pracodawcy. Może to prowadzić do zwolnienia dyscyplinarnego.

Z orzecznictwa wynika, że zarówno zawarcie umowy zlecenia, jak i umowy o dzieło z pracownikiem, któremu wcześniej ten sam pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego, byłoby obejściem prawa pracy.

Czas trwania urlopu bezpłatnego

Kodeks pracy nie określa maksymalnego czasu trwania urlopu bezpłatnego. Urlop bezpłatny nie jest limitowany czasowo przez przepisy. Może trwać od kilku dni do kilku lat. Urlop bezpłatny może trwać tak długo, jak ustaliły to strony. W przypadku urlopu dłuższego niż 3 miesiące strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu bezpłatnego. Dotyczy to sytuacji, gdy urlop trwa dłużej niż 3 miesiące. Musi być to przewidziane w umowie o urlop.

Aspekt	Zasada
Maksymalny czas trwania	Nie jest limitowany przez Kodeks pracy
Minimalny czas trwania	Może trwać kilka dni
Odwołanie z urlopu	Możliwe, jeśli trwa > 3 miesiące i strony tak ustaliły

Powrót do pracy po urlopie bezpłatnym

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik powinien wrócić do pracy. Pracodawca ma obowiązek dopuścić pracownika do pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym. Artykuł 41 Kodeksu pracy chroni pracownika w czasie urlopu. Istnieją wyjątki, na przykład zwolnienie dyscyplinarne. Jeśli pracodawca nie dopuści pracownika do pracy, działanie jest nieprawidłowe. W takiej sytuacji pracownikowi może przysługiwać wynagrodzenie. Może to być do 60% wynagrodzenia.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy – różnice

Urlop bezpłatny i urlop wypoczynkowy to różne rodzaje przerw w pracy. Urlop wypoczynkowy jest płatny i obowiązkowy. Pracodawca ma obowiązek go udzielić. Urlop bezpłatny jest niepłatny. Udziela się go tylko na wniosek pracownika. Wymaga zgody pracodawcy. Urlop wypoczynkowy wlicza się do stażu pracy. Urlop bezpłatny generalnie się nie wlicza. Urlop wypoczynkowy ma określony wymiar (20 lub 26 dni). Urlop bezpłatny nie ma limitu czasowego w Kodeksie pracy.

Kryterium	Urlop bezpłatny	Urlop wypoczynkowy
Wynagrodzenie	Niepłatny	Płatny
Obowiązkowość	Nieobowiązkowy (na wniosek)	Obowiązkowy (coroczny)
Zgoda pracodawcy	Wymagana	Planowany w grafiku, ale pracodawca ma obowiązek udzielić
Wliczenie do stażu pracy	Generalnie nie (z wyjątkami)	Tak
Limit czasowy	Brak w KP	20 lub 26 dni rocznie

Najczęściej zadawane pytania o urlop bezpłatny