Uprawnienia pracownicy w ciąży – co musisz wiedzieć?

Kodeks pracy chroni pracownice w ciąży w szczególny sposób. Poznaj swoje kluczowe prawa w miejscu pracy. Dowiedz się, kiedy pracodawca nie może Cię zwolnić i jakie warunki pracy Ci przysługują.

Szczególna ochrona zatrudnienia w ciąży

Kobiety w ciąży podlegają szczególnej ochronie prawnej. Kodeks pracy gwarantuje te uprawnienia pracownicy w ciąży. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę. Nie może też wypowiedzieć umowy pracownicy w ciąży. Ten zakaz dotyczy również urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Pracownice w ciąży mają określone przywileje. Dotyczą one trwałości stosunku pracy. Kodeks pracy w swych zapisach chroni pracownicę w ciąży w szczególny sposób. Pracodawcy często reagują w mało przyjemny sposób na wiadomość o ciąży pracownicy, ale prawo stoi po stronie ciężarnej.

Kodeks pracy gwarantuje uprawnienia pracownicy w ciąży.

Ochrona prawna kobiet w ciąży w Polsce jest szczególnie rozbudowana. Jest ona stale rozwijana. Ponad połowa aktywnych zawodowo kobiet korzysta z tych regulacji. Kobieta w ciąży ma szczególnie chronione prawa w miejscu pracy. Art. 177 § 1 Kodeksu pracy zabrania rozwiązania umowy.

Kiedy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?

Istnieją wyjątki od ochrony przed zwolnieniem. Zwolnienie kobiety w ciąży jest możliwe w kilku sytuacjach. Dopuszcza się je w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Możliwe jest też zwolnienie za popełnienie przestępstwa. Utrata uprawnień do wykonywania pracy też jest podstawą. Zwolnienie jest możliwe przy ogłoszeniu upadłości lub likwidacji przez pracodawcę.

Możliwe jest dyscyplinarne zwolnienie pracownicy ciężarnej. Wymaga to jednak zgody związku zawodowego. Zwolnienie musi być uzgodnione z organizacją związkową, jeśli taka istnieje. Zwolnienie dyscyplinarne nie chroni kobiet w ciąży w każdym przypadku. Ochrona przed wypowiedzeniem nie działa w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Polskie prawo dopuszcza możliwość zwolnienia kobiety w ciąży przed ukończeniem 12. tygodnia. Decyzja o zwolnieniu w tym okresie rzadko wynika z faktu ciąży. Pracodawca najczęściej nie jest świadomy stanu pracownicy. Zwolnienie kobiety w ciąży przed 12. tygodniem jest dozwolone prawnie.

Zwolnienie jest możliwe w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz z winy pracownicy, za zgodą związku zawodowego.

Ochrona nie dotyczy pracownicy zatrudnionej na okres próbny. Musi on nie przekraczać jednego miesiąca. Umowa o pracę na czas określony lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc przedłuża się. Ulega przedłużeniu do dnia porodu. Dotyczy to umów, które uległyby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Umowy terminowe a ciąża

Umowy terminowe i umowy na okres próbny są chronione. Dotyczy to umów przekraczających jeden miesiąc. Jeśli umowa kończy się po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu. Przedłużenie następuje automatycznie do dnia porodu. Art. 177 kodeksu pracy to reguluje. Umowa o pracę zawarta na czas określony przedłuża się w przypadku ciąży.

Warunki pracy pracownicy w ciąży

Kobieta ciężarna może pracować. Musi jednak przestrzegać pewnych ograniczeń. Pracodawca nie może zatrudnić pracownicy w ciąży do pracy w porze nocnej. Zakazane są też godziny nadliczbowe. Nie wolno jej zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy. Zabrania się delegowania pracownicy w ciąży do innego miejsca pracy.

Czas pracy kobiety w ciąży nie może przekroczyć 8 godzin dziennie. Jest to maksymalny czas pracy. Zakaz nadgodzin i pracy w porze nocnej obowiązuje bezwzględnie. Pracodawca powinien dostosować warunki pracy. Może też ograniczyć czas pracy w przypadku narażenia na czynniki szkodliwe.

Prace zabronione dla kobiet w ciąży

Istnieje wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych. Są one zabronione dla kobiet w ciąży. Oto niektóre z nich:

• Prace przekraczające 2900 kJ na zmianę roboczą.
• Ręczne podnoszenie ciężarów powyżej 3 kg przy pracy stałej.
• Prace w pozycji stojącej ponad 3 godziny.
• Prace w zmiennych temperaturach przekraczających 15°C.
• Prace w warunkach narażenia na drgania.
• Prace w narażeniu na czynniki rakotwórcze.
• Prace z substancjami chemicznymi jak chloropren, ołów, rtęć.
• Prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi powyżej 8 godzin na dobę.
• Prace w wykopach oraz zbiornikach otwartych.

Prace zabronione dla kobiet ciężarnych obejmują przenoszenie ciężarów. Przenoszenie ciężarów przekraczających trzy kilogramy jest zakazane.

Czas pracy przy monitorze ekranowym

Praca przy monitorach ekranowych ma szczególne regulacje. Nowe przepisy weszły w życie 1 maja 2017 roku. Kobieta w ciąży ma prawo do 10-minutowej przerwy. Jest ona wliczana do czasu pracy. Przerwa przysługuje po każdych 50 minutach pracy przed komputerem. W ciągu 8-godzinnego dnia pracy, kobieta w ciąży ma do przepracowania 6 godzin i 40 minut efektywnego czasu przy monitorze, uwzględniając te przerwy.

Zwolnienie lekarskie (L4) w ciąży

Zwolnienie lekarskie, potocznie L4, to oficjalny dokument. Potwierdza on niedyspozycję pracownika. Zwolnienie może wystawić każdy lekarz. Wystawia się je na podstawie postawionej diagnozy. Ciąża sama w sobie nie jest podstawą do wystawienia L4. Podstawą jest stan zdrowia kobiety. Zwolnienie lekarskie przysługuje kobietom pracującym. Dotyczy to sytuacji, gdy ich obowiązki mogą zaszkodzić zdrowiu matki lub dziecka.

Czas trwania L4 w ciąży może wynosić maksymalnie 270 dni. Jest to maksymalny okres zwolnienia. Zasiłek chorobowy w ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. To 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia. Zasiłek chorobowy wypłacany jest w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Pracodawca płaci za pierwsze 33 dni zwolnienia. Następnie płaci ZUS.

Zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia. Dotyczy to określonych sytuacji. Dla umowy o pracę wymagane jest 30 dni ubezpieczenia. Dla dobrowolnego ubezpieczenia wymagane jest 90 dni.

Zwolnienie lekarskie w ciąży nie może być podstawą. Pracodawca nie może z tego powodu zerwać umowy o pracę. Ochrona zatrudnienia w ciąży obejmuje okres zwolnienia lekarskiego.

Zwolnienie na czas badań lekarskich

Pracownica w ciąży ma prawo do zwolnienia od pracy. Dotyczy to badań lekarskich. Muszą to być badania zalecone przez lekarza. Badania te są związane z ciążą. Pracodawca ma obowiązek zwolnić na czas badań. Pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia za ten czas. Zwolnienie na czas badań jest płatne.

Poinformowanie pracodawcy o ciąży

Aby korzystać z pełnej ochrony, pracownica musi poinformować pracodawcę. Najlepszym sposobem jest dostarczenie zaświadczenia lekarskiego. Zaświadczenie potwierdza ciążę. Pracodawca może się oprzeć również na oświadczeniu pracownicy o ciąży. Jednak formalna ochrona zaczyna działać po przedstawieniu dokumentu. Warto określić w dokumencie potwierdzającym ciążę okres ciąży.

Pracownica ciężarna powinna dostarczyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciążę, aby formalnie skorzystać z pełni uprawnień.

Konsekwencje naruszenia praw pracownicy w ciąży

Naruszenie przepisów Kodeksu pracy dotyczących kobiet w ciąży grozi pracodawcy konsekwencjami. Pracodawca, który narusza te prawa, podlega sankcjom finansowym. Naruszenie przepisów dotyczących pracy kobiet ciężarnych wiąże się z sankcjami. Mogą one sięgać nawet trzydziestu tysięcy złotych. Wysokość grzywny wynosi od 1000 zł do 30000 zł.

Podstawa prawna i dodatkowe informacje

Uprawnienia pracownic w ciąży reguluje polskie prawo pracy. Głównym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Szczegółowe przepisy dotyczące prac zabronionych zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Również Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy ma znaczenie.

Tematy powiązane z uprawnieniami w ciąży to:

• Szczególna ochrona zatrudnienia rodziców.
• Praca zdalna pracownicy w ciąży.
• Urlopy i świadczenia związane z macierzyństwem i rodzicielstwem.
• Zwolnienia lekarskie a bezpieczeństwo zatrudnienia.

W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy. Można też szukać pomocy prawnej pro bono dla pracujących rodziców.