Środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym
Postępowanie administracyjne dotyka wielu sfer życia. Decyzje urzędów nie zawsze są zgodne z oczekiwaniami. Prawo przewiduje sposoby na ich kwestionowanie. Poznaj odwołanie, zażalenie, wznowienie i skargę do sądu.
Podstawowe zasady postępowania
Postępowanie administracyjne opiera się na ważnych zasadach. Jedną z nich jest dwuinstancyjność. Oznacza to, że sprawa przechodzi przez dwie instancje. Pierwsza instancja wydaje decyzję. Druga instancja ją weryfikuje. Organ wyższego stopnia rozpatruje odwołania. Prawo do zaskarżania decyzji przysługuje stronie. Decyzje administracyjne mogą być kwestionowane.
Odwołanie od decyzji administracyjnej
Odwołanie to podstawowy sposób zaskarżenia decyzji. Służy do weryfikacji decyzji organu pierwszej instancji. Można je wnieść, gdy decyzja nie jest korzystna. Odwołanie przysługuje stronie postępowania. Strona żąda ponownego rozpatrzenia sprawy.
Kto może wnieść odwołanie?
Odwołanie może wnieść strona postępowania. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego dotyczy sprawa. Podmioty na prawach strony też mają to prawo. Prokurator może wnieść odwołanie. Rzecznik Praw Obywatelskich ma taką możliwość. Rzecznik Praw Dziecka również może to zrobić. Osoba uprawniona żąda weryfikacji decyzji.
Treść odwołania
Odwołanie nie wymaga skomplikowanej treści. Przepisy nie żądają szczegółowego uzasadnienia. Nie trzeba formułować precyzyjnych zarzutów.
„Odwołanie od decyzji administracyjnej może mieć treść niezwykle prostą.”
„Przepisy prawa nie wymagają formułowania precyzyjnych zarzutów co do treści decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji.”
Wskazanie osoby wnoszącej jest konieczne. Należy podać jej adres. W skomplikowanych sprawach warto precyzyjnie uzasadnić odwołanie.
Termin na wniesienie odwołania
Termin do wniesienia odwołania wynosi 14 dni. Liczy się go od dnia doręczenia decyzji.
„Odwołanie jest dopuszczalne od dnia otrzymania decyzji przez stronę.”
Termin 14 dni obowiązuje też dla decyzji ogłoszonej ustnie. Decyzja o zakazie zgromadzenia ma krótszy termin. Wnosi się odwołanie w ciągu 24 godzin.
„jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło.”
Co jeśli strona nie złożyła odwołania w terminie? Można złożyć wniosek o przywrócenie terminu. Wniosek składa się w ciągu 7 dni. Liczy się go od ustania przyczyny uchybienia. Należy uprawdopodobnić brak winy.
Gdzie złożyć odwołanie?
Odwołanie wnosi się do organu odwoławczego. Składa się je za pośrednictwem organu pierwszej instancji. Organ pierwszej instancji wydał zaskarżoną decyzję. Organ wyższego stopnia jest właściwy do rozpatrzenia. Wniesienie do niewłaściwego organu nie jest błędem. Organ przekazuje pismo właściwemu organowi.
Skutki wniesienia odwołania
Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Wstrzymanie trwa do zakończenia postępowania odwoławczego. Decyzja nie podlega wykonaniu od razu. Daje to stronie czas na obronę.
Przebieg postępowania odwoławczego
Organ pierwszej instancji otrzymuje odwołanie. Może uwzględnić odwołanie w ciągu 7 dni. Wydaje wtedy nową decyzję. Jeśli nie uwzględni, przekazuje odwołanie dalej. Przesyła odwołanie i akta sprawy organowi odwoławczemu. Ma na to 7 dni od otrzymania odwołania. Organ odwoławczy bada sprawę. Może uzupełnić dowody. Może wydać postanowienie o niedopuszczalności odwołania. Może też wstrzymać wykonanie decyzji.
Decyzje organu odwoławczego
Organ odwoławczy ma kilka możliwości. Może utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy. Może uchylić decyzję w całości. Może uchylić decyzję w części. Może też zmienić zaskarżoną decyzję. Wydaje wtedy własną decyzję. Organ odwoławczy kontroluje decyzję organu niższej instancji. Decyzja wydana w drugiej instancji jest ostateczna.
Zakaz reformationis in peius
Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się. Obowiązuje zasada zakazu pogarszania sytuacji. Dotyczy to sytuacji, gdy decyzja pierwszej instancji była korzystna. Organ odwoławczy nie może jej zmienić na gorszą. Wyjątki dotyczą rażącego naruszenia prawa.
Zrzeczenie się prawa do odwołania
Strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania. Oświadczenie o zrzeczeniu składa się organowi pierwszej instancji. Decyzja staje się wtedy ostateczna. Nie można już wnieść odwołania ani skargi do sądu. Zrzeczenie jest nieodwołalne.
Zażalenie na postanowienie administracyjne
Zażalenie to środek zaskarżenia postanowień. Postanowienia wydaje organ w toku postępowania. Zażalenie służy, gdy kodeks tak stanowi. Nie każde postanowienie można zaskarżyć zażaleniem.
Termin na wniesienie zażalenia
Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni. Liczy się go od dnia doręczenia postanowienia. Zażalenie można złożyć w ciągu 7 dni. Dotyczy to postanowienia ogłoszonego ustnie.
Wniesienie zażalenia a wykonanie postanowienia
Wniesienie zażalenia zazwyczaj nie wstrzymuje wykonania. Postanowienie może być wykonane od razu. Organ administracji publicznej może wstrzymać wykonanie. Decyduje o tym indywidualnie. Zdarza się to w uzasadnionych przypadkach.
Gdzie złożyć zażalenie?
Zażalenie składa się do właściwego organu odwoławczego. Wnosi się je za pośrednictwem organu, który wydał postanowienie. Może to być organ wyższego stopnia. Czasem rozpatruje je ten sam organ. Zależy to od przepisów kodeksu.
Czy zażalenie wymaga szczegółowego uzasadnienia?
Zażalenie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Można wskazać jedynie niezgodność zaskarżonego postanowienia z przepisami prawa.
Wycofanie zażalenia
Strona może wycofać zażalenie. Trzeba to zrobić przed wydaniem postanowienia. Decyzję o wycofaniu podejmuje strona. Organ odwoławczy umarza postępowanie.
Koszty zażalenia
Złożenie zażalenia jest bezpłatne. Nie pobiera się opłat sądowych ani administracyjnych. Opłata skarbowa dotyczy pełnomocnictwa. Wynosi 17 zł, jeśli ustanowiono pełnomocnika.
Wznowienie postępowania administracyjnego
Wznowienie to nadzwyczajny środek zaskarżenia. Pozwala na ponowne rozpatrzenie sprawy. Dotyczy spraw zakończonych decyzją ostateczną. Decyzja ostateczna nie podlega odwołaniu. Wznowienie stosuje się w określonych przypadkach. KPA reguluje zasady wznowienia postępowania.
Czym jest wznowienie postępowania?
Wznowienie to procedura ponownego rozpoznania sprawy. Dotyczy decyzji, od których nie ma już odwołania. Pozwala skorygować błędy proceduralne lub materialne. Wznowienie jest możliwe tylko przy zaistnieniu konkretnych przesłanek. Decyzja w twojej sprawie mogła zostać wydana niezgodnie z prawem. Wznowienie pozwala to zweryfikować.
Kiedy można wznowić postępowanie?
Przesłanki wznowienia wymienia Art. 145 KPA. Dotyczą one np. nowych dowodów. Mogą to być dowody nieznane wcześniej. Inna przesłanka to wydanie decyzji w wyniku przestępstwa. Wznowienie jest możliwe przy oparciu decyzji na fałszywych dowodach. Dotyczy też przypadku niezawinionego braku udziału strony. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego może być podstawą wznowienia. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE także. Naruszenie zasady równego traktowania to kolejna przesłanka. Art. 145a, 145aa, 145b KPA opisują te przypadki.
Wznowienie z urzędu czy na wniosek?
Wznowienie może nastąpić z urzędu. Organ administracji sam wszczyna procedurę. Może też nastąpić na żądanie strony. Strona składa wniosek o wznowienie. Wniosek musi zawierać jednoznacznie określone żądanie. Organ administracyjny powinien dokładnie przeanalizować żądanie.
Termin na złożenie wniosku o wznowienie
Termin na złożenie wniosku wynosi jeden miesiąc. Liczy się go od dnia dowiedzenia się o podstawie wznowienia. Nie można złożyć wniosku później niż 5 lat. Liczy się 5 lat od dnia doręczenia decyzji. Skarga o wznowienie w związku z orzeczeniem TK ma termin miesiąca. Liczy się go od dnia ogłoszenia orzeczenia TK.
Postępowanie w sprawie wznowienia
Postępowanie wszczyna organ właściwy. Organ może wezwać do usunięcia braków. Terminu na usunięcie braków formalnych wynosi siedem dni. Organ rozpatruje wniosek i przesłanki. Wydaje postanowienie o wznowieniu lub odmowie. Następnie przeprowadza właściwe postępowanie. Celem jest wydanie decyzji kończącej sprawę.
Organ właściwy do wznowienia
Organem właściwym jest zazwyczaj ten, który wydał decyzję. Może to być także organ wyższego stopnia. Zależy to od konkretnej przesłanki wznowienia. Art. 150 KPA określa właściwość organów.
Skutki wszczęcia wznowienia
Samo wszczęcie wznowienia nie wstrzymuje wykonania decyzji. Organ może jednak wstrzymać jej wykonanie. Decyzja o wstrzymaniu jest fakultatywna. Organ podejmuje ją, gdy uzna to za zasadne. Art. 152 KPA daje taką możliwość.
Decyzje organu po wznowieniu
Po przeprowadzeniu postępowania, organ wydaje decyzję. Może odmówić uchylenia dotychczasowej decyzji. Może uchylić dotychczasową decyzję. Wydaje wtedy nową decyzję. Rozstrzyga o istocie sprawy. Może też stwierdzić wydanie decyzji z naruszeniem prawa. Stwierdza to bez uchylenia decyzji. Dzieje się tak, gdy uchylenie byłoby niemożliwe.
Koszty wznowienia
Usługa wznowienia postępowania jest bezpłatna. Nie pobiera się opłat za złożenie wniosku. Koszty mogą pojawić się przy korzystaniu z pomocy prawnej.
Skarga do sądu administracyjnego
Skarga do sądu administracyjnego to środek ochrony prawnej. Jest jednym z podstawowych środków. Służy do zaskarżania decyzji ostatecznych. Zaskarża się też postanowienia. Można też skarżyć bezczynność organu. Skargę wnosi się po wyczerpaniu środków administracyjnych. Oznacza to np. po rozpatrzeniu odwołania.
Podstawa prawna skargi
Skarga jest regulowana przez ustawę PPSA. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Określa ona zasady i procedurę składania skarg. Określa też postępowanie przed sądami.
Termin na złożenie skargi
Termin na złożenie skargi wynosi 30 dni. Liczy się go od dnia doręczenia decyzji. Dotyczy to też doręczenia postanowienia. W przypadku bezczynności organu termin jest dłuższy. Wynosi 60 dni. Liczy się go od dnia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.
Procedura składania skargi
Skargę składa się do wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA). Wnosi się ją za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Skarga musi spełniać wymogi formalne. Należy uiścić opłatę sądową. Ustawa o kosztach sądowych określa jej wysokość. Należy pamiętać o terminach i opłatach sądowych.
Postępowanie przed sądem administracyjnym
Sąd administracyjny kontroluje legalność działania organu. Nie bada sprawy merytorycznie. Sprawdza zgodność z prawem. Sąd może uchylić decyzję. Może stwierdzić jej nieważność. Może też orzec o bezczynności organu. Od orzeczenia WSA przysługuje skarga kasacyjna. Wnosi się ją do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).
Skargi i wnioski
Każdy ma prawo składać skargi i wnioski. Prawo to gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Reguluje je Dział VIII KPA. Skargi i wnioski można składać w różnych interesach. Może to być interes publiczny. Może to być własny interes. Można też działać w interesie innej osoby. Wymaga to jej zgody.
Do kogo składać skargi i wnioski?
Skargi i wnioski składa się do organów państwowych. Dotyczy to też organów samorządu terytorialnego. Inne organy samorządowe również je rozpatrują. Organy działają w ramach swojej właściwości. Skarga dotyczy zaniedbania lub nienależytego wykonania zadań. Wniosek dotyczy ulepszenia organizacji lub przepisów.
Terminy załatwiania skarg i wniosków
Organ ma obowiązek załatwić skargę szybko. Powinien to zrobić nie później niż w ciągu miesiąca. Jeśli organ jest niewłaściwy, przekazuje skargę. Przekazanie następuje nie później niż w terminie siedmiu dni. Organ zawiadamia o tym skarżącego. Wnioski rozpatruje się bez zbędnej zwłoki.
Inne nadzwyczajne środki zaskarżenia
System prawny przewiduje inne środki zaskarżenia. Są to środki nadzwyczajne. Umożliwiają dochodzenie praw. Stosuje się je, gdy standardowe środki są niewystarczające. Należą do nich stwierdzenie nieważności decyzji. Należy też uchylenie lub zmiana decyzji.
Stwierdzenie nieważności decyzji
Postępowanie o stwierdzenie nieważności dotyczy decyzji dotkniętych wadami. Wady te są szczególnie rażące. Przesłanki wymienia Art. 156 KPA. Dzieje się tak np. gdy decyzja wydana została bez podstawy prawnej. Stwierdzenie nieważności ma skutek wsteczny. Organ przeprowadza postępowanie wyjaśniające. Nie ma szczegółowych terminów na złożenie wniosku.
Uchylenie lub zmiana decyzji
Organ administracji może uchylić lub zmienić decyzję ostateczną. Dzieje się tak w przypadkach określonych w Art. 154 i 155 KPA. Wymaga to zgody strony. Zmiana lub uchylenie następuje w drodze nowej decyzji. Organ ma obowiązek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.
Znajomość tych środków jest kluczowa. Pozwala skutecznie bronić swoich praw. System prawny daje narzędzia do kwestionowania działań administracji.