Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – zasady i prawa pracownika

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia to szczególny tryb zakończenia zatrudnienia. Kodeks pracy ściśle określa warunki, w których pracodawca lub pracownik może skorzystać z tego rozwiązania. Dowiedz się, jakie zasady obowiązują i jakie prawa przysługują obu stronom.

Czym jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia?

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia oznacza natychmiastowe zakończenie stosunku pracy. Ten tryb stosuje się w wyjątkowych sytuacjach. Prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia ma zarówno pracodawca, jak i pracownik. Wypowiedzenie umowy bez okresu wypowiedzenia jest często określane jako „ze skutkiem natychmiastowym”. Kodeks pracy przewiduje rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Trwanie stosunku pracy można rozwiązać w różnej formie.

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia?

Pracodawca może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym w ściśle określonych sytuacjach. Dzieje się tak z winy pracownika lub bez jego winy. Pracodawca ma możliwość rozwiązania stosunku pracy bez okresu wypowiedzenia z winy pracownika. Pracodawca może rozstać się z pracownikiem bez okresu wypowiedzenia w przypadku długotrwałej choroby. Inną przyczyną jest naruszenie podstawowych obowiązków.

Rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika (dyscyplinarne)

Zwolnienie dyscyplinarne to rozwiązanie umowy z winy pracownika. Pracodawca stosuje je w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków. Zwolnienie dyscyplinarne można przeprowadzić na podstawie art. 52 Kodeksu Pracy. Pracodawca może z tego powodu rozwiązać umowę z pracownikiem w ciągu miesiąca. Miesiąc liczy się od dnia, kiedy dowiedział się o naruszeniu. Ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych to kluczowa przesłanka. Nie bierze się natomiast pod uwagę przestępstw i wykroczeń popełnionych wcześniej.

Pracodawca powinien stosować rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ze szczególną ostrożnością. Zwolnienie dyscyplinarne z winy pracownika może prowadzić do postępowania sądowego.

Działanie pracownika lub zaniechanie tego działania muszą być zawinione. Muszą wpływać na interes pracodawcy bądź chociażby mu zagrażać.

Przykłady ciężkich naruszeń obowiązków pracowniczych:

• Naruszenie dyscypliny pracy (np. stawienie się w pracy pod wpływem alkoholu).
• Opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia.
• Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.
• Kradzież mienia pracodawcy.

Pan Adam został zwolniony 3 kwietnia 2020 roku. Przyczyną było przebywanie pod wpływem alkoholu w pracy. Jego umowa została rozwiązana z winy pracownika.

Rozwiązanie umowy o pracę bez winy pracownika

Pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia bez winy pracownika. Dzieje się tak w przypadku długotrwałej nieobecności pracownika. Przyczyną jest choroba lub inna usprawiedliwiona nieobecność. Czas niezdolności do pracy z powodu choroby zależy od okresu zatrudnienia. Jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, niezdolność musi trwać dłużej niż 3 miesiące. Jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, niezdolność musi trwać dłużej niż łączny okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku. Ten okres wynosi pierwsze 3 miesiące wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłek chorobowy. Pracodawca może zwolnić miejsce pracy i zatrudnić nowych pracowników. Dzieje się tak w przypadku długotrwałej niezdolności do pracy. Pan Jędrzej był nieobecny w pracy w latach 2017-2020. Przyczyną była długotrwała choroba. Jego umowa została rozwiązana bez winy pracownika.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca. Ten termin liczy się od uzyskania wiadomości o okolicznościach uzasadniających zwolnienie. Termin określony w art. 52 § 2 k.p. rozpoczyna bieg od zakończenia wewnętrznego postępowania sprawdzającego. Dotyczy to uzyskanych przez pracodawcę wiadomości o niewłaściwym zachowaniu pracownika.

Jak przebiega procedura rozwiązania umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę?

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia wymaga spełnienia określonych przesłanek. Potrzebne jest też odpowiednie uzasadnienie. Pracodawca powinien złożyć wypowiedzenie na piśmie. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy musi zawierać przyczynę rozwiązania umowy. Warto dobrze uzasadnić decyzję o rozwiązaniu umowy. Należy przedstawić ją na piśmie.

Oświadczenie pracodawcy powinno być złożone na piśmie. Musi być w języku zrozumiałym dla pracownika. Sporządź notatkę służbową z wręczenia wypowiedzenia. Przygotuj dwa egzemplarze dokumentu wypowiedzenia. Pracodawca ma prawo zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym. Zwolnienie musi zostać wręczone w formie pisemnej.

Konsultacja z organizacją związkową

Pracodawca musi zasięgnąć opinii zakładowej organizacji związkowej. Dotyczy to zwolnienia dyscyplinarnego pracownika. Pracodawca powinien skonsultować zerwanie umowy z organizacją związkową. Ta konsultacja jest obowiązkowa, jeśli w firmie działa związek. Dotyczy pracownika będącego członkiem związku lub objętego jego ochroną.

Obowiązki pracodawcy po rozwiązaniu umowy

Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia dokumentacji pracowniczej. W przypadku wytoczenia powództwa przez pracownika, sąd może Cię zobowiązać do przedłożenia dokumentacji pracowniczej. Pracodawca ma obowiązek wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych. Ma na to 7 dni od rozwiązania umowy. Należy zachować wszelkie elementy w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia jest zasadne. Dzieje się tak tylko wówczas, gdy zaistniał znaczny stopień winy pracownika.

Prawa pracownika w przypadku rozwiązania umowy bez wypowiedzenia

Pracownikowi rozwiązującemu umowę ze skutkiem natychmiastowym przysługują określone prawa. Należą do nich odszkodowanie, odprawa pracownicza i ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Pracownik ma 14 dni na odwołanie się od decyzji swojego pracodawcy. Czas na złożenie odwołania do sądu pracy wynosi 21 dni.

Odszkodowanie

Wysokość odszkodowania wynosi równowartość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Nie może przekroczyć 3 miesięcy wynagrodzenia. Odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia są przewidziane prawem. W takiej sytuacji nie następuje też zdublowanie świadczeń należnych pracownikowi z tego samego tytułu.

Odprawa pracownicza

Odprawa pracownicza przysługuje pracownikowi. Dotyczy to sytuacji, gdy umowa została rozwiązana z winy pracodawcy. Pracodawca musi zatrudniać więcej niż 20 pracowników. Maksymalna kwota odprawy to 15-krotne minimalne wynagrodzenie. Odprawa przewidziana w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych jest świadczeniem o charakterze gratyfikacyjno-rekompensacyjnym.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop

Pracodawca ma obowiązek wypłacić ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. Pracownik powinien wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy przed ustaniem stosunku pracy. Jeśli tego nie zrobi, otrzyma ekwiwalent.

Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Pracownik ma prawo jednostronnie rozwiązać umowę o pracę. Dzieje się tak w ściśle określonych sytuacjach. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Podstawą jest orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ pracy na zdrowie. Inna przyczyna to ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym także wtedy. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika jest możliwe w sytuacji stwierdzenia szkodliwego wpływu pracy na zdrowie.

Konsekwencje nieuzasadnionego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia

Nieuzasadnione lub niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę rodzi konsekwencje. Pracownik może odwoływać się do sądu pracy. Ma na to 21 dni od otrzymania oświadczenia. Sąd pracy może orzec o bezskuteczności rozwiązania umowy. Może też przywrócić pracownika do pracy. Alternatywnie sąd może zasądzić odszkodowanie na rzecz pracownika.

Zwolnienie dyscyplinarne z winy pracownika może prowadzić do postępowania sądowego. W przypadku wytoczenia powództwa przez pracownika, sąd rozpatrzy sprawę. Sprawdzi zasadność rozwiązania umowy. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia powinno być zgodne z prawem. Musi zawierać rzeczywistą przyczynę.

Podsumowanie

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest ostatecznością. Stosuje się je w sytuacjach wyjątkowych. Prawo do tego mają zarówno pracodawca, jak i pracownik. Podstawą prawną są głównie art. 52, 53 i 55 Kodeksu pracy. Pracodawca musi spełnić formalności, w tym konsultacje związkowe. Pracownik ma prawo do odwołania się do sądu. Pamiętaj o swoich prawach i obowiązkach. Umowa o pracę nie zawsze daje gwarancję stabilnego zatrudnienia.

W przypadku wątpliwości prawnych, zasięgnij porady specjalisty. Kancelaria Prawna Piszcz i Wspólnicy w Poznaniu (ul. Towarowa 35) może pomóc. Kancelaria Adwokacka Andreasik, Balcerowiak Sp. p. we Wrocławiu (Ul. Manganowa 7/25) również świadczy takie usługi. Adwokat Krzysztof Dadura (ul. Wronia 45/175, Warszawa) także oferuje wsparcie prawne w tym zakresie.