Przedawnienie alimentów – co musisz wiedzieć?

Alimenty to ważna forma wsparcia finansowego. Zastanawiasz się, czy dług alimentacyjny może zniknąć z czasem? Wyjaśniamy zasady przedawnienia roszczeń alimentacyjnych w Polsce.

Czym są alimenty i na czym polega obowiązek alimentacyjny?

Alimenty to świadczenia pieniężne lub rzeczowe. Mają na celu zapewnienie środków utrzymania. Przysługują osobom, które nie mogą utrzymać się samodzielnie. Najczęściej dotyczą dzieci. Obejmują też byłych małżonków lub innych krewnych.

Obowiązek alimentacyjny wynika z prawa rodzinnego. Spoczywa na krewnych w linii prostej. Dotyczy także rodzeństwa. Podstawę prawną znajdziesz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Artykuły 128-144 KRO regulują te kwestie.

„Obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.”

Rodzice mają szczególny obowiązek alimentacyjny. Dotyczy on dzieci, które nie są samodzielne. Obowiązek ten trwa, dopóki dziecko potrzebuje wsparcia. Nie kończy się automatycznie po 18. urodzinach. Może trwać dłużej, na przykład podczas nauki.

Kiedy roszczenia alimentacyjne ulegają przedawnieniu?

Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się. Oznacza to, że po pewnym czasie nie można ich skutecznie dochodzić. Dłużnik może wtedy uchylić się od zapłaty. Musi jednak podnieść zarzut przedawnienia przed sądem lub komornikiem. Sąd nie uwzględnia go z urzędu.

Każda rata alimentów przedawnia się osobno. Termin przedawnienia wynosi 3 lata. Liczy się go od dnia, gdy dana rata stała się wymagalna. To standardowy okres dla świadczeń okresowych. Tak stanowi art. 137 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

„Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.”

Świadczenia alimentacyjne przedawniają się po upływie 3 lat. Liczy się ten czas od momentu ich wymagalności. Prawo do samego żądania alimentów nie ulega przedawnieniu.

Jak liczyć termin przedawnienia alimentów?

Termin przedawnienia zaczyna biec od daty wymagalności raty. Zazwyczaj jest to konkretny dzień miesiąca. Na przykład, alimenty płatne do 10. dnia miesiąca stają się wymagalne 10. dnia. Trzyletni termin przedawnienia tej raty upływa 10. dnia za trzy lata.

Istnieje ważny wyjątek dotyczący dzieci. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się. Rozpoczęty bieg ulega zawieszeniu. Dzieje się tak przez czas trwania władzy rodzicielskiej. Dotyczy to roszczeń dzieci przeciwko rodzicom.

„W czasie trwania władzy rodzicielskiej bieg przedawnienia co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom, nie rozpoczyna się.” – Uchwała Sądu Najwyższego z 25 listopada 1968 r., III CZP 65/68

Dla małoletniego dziecka termin przedawnienia nie biegnie. Zaczyna biec dopiero po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Oznacza to 18. urodziny. Dziecko może wtedy dochodzić zaległych alimentów. Dotyczy to okresu sprzed pełnoletności. Termin przedawnienia dla tych zaległości to nadal 3 lata od ich wymagalności. Jednak bieg terminu był zawieszony.

Możliwe jest dochodzenie alimentów za okres do trzech lat wstecz. Liczy się ten okres od dnia wszczęcia egzekucji. Wszczęcie egzekucji przerywa bieg przedawnienia.

Co przerywa lub zawiesza bieg przedawnienia?

Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany. Dzieje się tak poprzez pewne działania. Każda czynność przed sądem przerywa bieg. Dotyczy to też czynności przed innym organem powołanym do rozpoznawania spraw. Czynność musi służyć dochodzeniu lub ustaleniu roszczenia. Wszczęcie egzekucji komorniczej jest takim działaniem.

Po przerwaniu biegu przedawnienia termin zaczyna biec od nowa. Dzieje się tak po zakończeniu postępowania. Na przykład, po zakończeniu egzekucji.

Bieg przedawnienia może też ulec zawieszeniu. Dotyczy to roszczeń dzieci przeciwko rodzicom. Trwa przez czas sprawowania władzy rodzicielskiej. Zawieszenie oznacza, że termin nie biegnie. Po ustaniu przyczyny zawieszenia, bieg terminu jest kontynuowany. Nie zaczyna się od nowa.

• Niezwłocznie podejmuj działania w celu uniknięcia przedawnienia alimentów.
• Składaj wniosek o wszczęcie egzekucji przed upływem terminu przedawnienia.

Przedawnienie alimentów zasądzonych wyrokiem

Alimenty zasądzone prawomocnym wyrokiem są świadczeniem okresowym. Mimo wyroku sądu, każda rata alimentacyjna przedawnia się osobno. Okres przedawnienia dla poszczególnych rat wynosi 3 lata. Liczy się go od daty wymagalności danej raty. Wszczęcie egzekucji komorniczej na podstawie wyroku przerywa bieg przedawnienia.

„Sposobem na wyegzekwowanie zaległych alimentów od rodzica jest „prowadzenie egzekucji” – jak ją wszcząć?”

Dane wskazują również na 6-letni okres przedawnienia dla alimentów zasądzonych wyrokiem. Ta informacja może odnosić się do specyficznych sytuacji lub interpretacji. Standardowa zasada dla świadczeń okresowych, nawet potwierdzonych wyrokiem, to 3 lata dla każdej raty. W praktyce egzekucyjnej kluczowe jest przerwanie biegu przedawnienia przez działania komornika.

Dług wobec Funduszu Alimentacyjnego a przedawnienie

Fundusz Alimentacyjny wypłaca świadczenia. Dzieje się tak, gdy dłużnik uchyla się od płacenia. Fundusz wypłaca alimenty uprawnionemu dziecku. Następnie Fundusz dochodzi zwrotu od dłużnika. Dług dłużnika wobec Funduszu Alimentacyjnego nie ulega przedawnieniu. Jest to dług publicznoprawny. Podlega innym regulacjom niż długi cywilne. Fundusz może dochodzić go bezterminowo.

Jak sprawdzić zadłużenie alimentacyjne?

Chcesz sprawdzić zadłużenie alimentacyjne? Istnieje kilka sposobów. Najprostszy to kontakt z komornikiem. Komornik prowadzi egzekucję. Ma pełne dane o długu.

Możesz też sprawdzić rejestry dłużników. Krajowy Rejestr Długów (KRD) to jedno z miejsc. Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) to kolejne. ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A. to przykład takiego BIG-u. Zaległe płatności mogą być tam zgłoszone. Informacje o długu wobec Funduszu Alimentacyjnego znajdziesz w Ośrodku Pomocy Społecznej. Możesz też skorzystać z Portalu Emp@tia. Sprawdzenie zaległości to pierwszy krok do rozwiązania problemu. Dotyczy to zarówno wierzyciela, jak i dłużnika.

• Możliwość sprawdzenia zadłużenia alimentacyjnego przez kontakt z komornikiem lub w rejestrze dłużników.

Co dłużnik może zrobić w przypadku przedawnienia?

Dłużnik, którego dług alimentacyjny uległ przedawnieniu, może podnieść ten zarzut. Jest to zarzut procesowy. Należy zgłosić go w sądzie lub komornikowi. Jeśli zarzut zostanie uznany, dłużnik nie musi płacić przedawnionych rat. Ważne jest, aby zrobić to w odpowiednim momencie postępowania.

Jeśli dłużnik nie podniesie zarzutu, sąd może zasądzić zapłatę. Komornik może wtedy dochodzić przedawnionych kwot. Dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia. Takie oświadczenie uniemożliwi powoływanie się na upływ czasu. Uznanie roszczenia przez dłużnika również przerywa bieg przedawnienia.

Dłużnik ma też inne możliwości. Może złożyć wniosek o rozłożenie długu na raty. Dotyczy to zwłaszcza długu wobec Funduszu Alimentacyjnego. W pewnych sytuacjach możliwe jest nawet złożenie wniosku o umorzenie zadłużenia. Właściwe formułowanie pism jest kluczowe. Pomoże to uniknąć utraty narzędzi obrony.

• Dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia przed sądem.
• Rozważ rozłożenie długu na raty.
• Możliwe jest złożenie wniosku o umorzenie zadłużenia bądź rozłożenie jego spłaty na raty.

Alimenty wstecz – czy można ich dochodzić?

Alimenty są zazwyczaj zasądzane na przyszłość. Mają pokrywać bieżące potrzeby uprawnionego. Można jednak domagać się alimentów za okres miniony. Nazywa się to alimentami wstecz. Jest to możliwe, gdy potrzeby istniały w przeszłości. Nie zostały jednak zaspokojone.

Można żądać zaległych alimentów. Dotyczy to maksymalnie ostatnich 3 lat wstecz. Liczy się ten okres od dnia wniesienia powództwa. Prawo do żądania alimentów wstecz jest ograniczone terminem przedawnienia. Każda rata za miniony okres przedawnia się po 3 latach od swojej wymagalności. Sąd uwzględni niezaspokojone potrzeby z czasu przed wniesieniem pozwu. Zasądzi odpowiednią sumę pieniężną. Trzeba udowodnić istnienie tych potrzeb. Pomocne są faktury lub rachunki.

„Zgodnie z art. 137 § 2 kro, niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia, zasądzając odpowiednią sumę pieniężną.”

Alimenty wstecz są dopuszczalne w wyjątkowych sytuacjach. Wniosek o alimenty wstecz powinien być poparty dowodami. Osoba uprawniona powinna działać terminowo. Uniknie wtedy utraty możliwości dochodzenia świadczeń.

Kiedy kończy się obowiązek alimentacyjny wobec dziecka?

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci nie jest ograniczony wiekiem. Trwa, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Osiągnięcie pełnoletności (18 lat) nie oznacza jego końca. Jeśli dziecko kontynuuje naukę, obowiązek trwa. Może trwać na studiach wyższych. Często trwa do 26. roku życia. Nauki w trybie dziennym czy zaocznym są brane pod uwagę. Wsparcie finansowe rodziców obowiązuje przez cały okres nauki.

„Jeżeli dorosłe dziecko ma wyuczony zawód i możliwość pracy oraz chce dalej kontynuować naukę, rodzice obowiązani są łożyć na jego utrzymanie w miarę swoich materialnych możliwości.” – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1998 r., I CKN 1104/98

Sąd może uchylić obowiązek alimentacyjny. Dzieje się tak, gdy dziecko nie dokłada starań do samodzielnego utrzymania. Brak postępów w nauce to przykład. Obowiązek może trwać dożywotnio. Dotyczy to dzieci niepełnosprawnych. Wymagają stałej opieki. Rodzice mogą złożyć pozew o ustalenie wygaśnięcia obowiązku. Składa się go w sądzie rodzinnym. Właściwy jest sąd miejsca zamieszkania dziecka.

Obowiązek alimentacyjny kończy się też ze śmiercią. Dotyczy to osoby zobowiązanej lub uprawnionej. Rodzice mogą negocjować wysokość świadczeń. Mogą też regulować kwestie alimentów w umowach.

• Rodzice powinni monitorować sytuację edukacyjną swoich dzieci.
• Złożyć wniosek do Sądu Rejonowego o zakończenie obowiązku alimentacyjnego.

Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych w latach