Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim – wszystko, co musisz wiedzieć

Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim budzi wiele pytań. Pracownice zastanawiają się nad swoją pozycją. Prawo pracy reguluje te kwestie. Zapewnia pewne prawa pracownikom. Artykuł wyjaśnia zasady powrotu. Omawiamy urlop macierzyński i rodzicielski. Przedstawiamy kwestie ochrony przed zwolnieniem. Podpowiadamy, jak przygotować się na powrót.

Urlop macierzyński i rodzicielski – podstawy

Urlop macierzyński przysługuje pracownicy po urodzeniu dziecka. Jego długość zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. W przypadku urodzenia jednego dziecka trwa 20 tygodni. Przy bliźniętach urlop wynosi 31 tygodni. Trójka dzieci to 33 tygodnie urlopu. Cztery dzieci to 35 tygodni. Pięcioraczki lub więcej to 37 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Z urlopu macierzyńskiego może skorzystać także ojciec dziecka. Może przejąć część urlopu matki. Inni członkowie rodziny także mogą go wziąć w szczególnych sytuacjach. Rodzice nie mogą korzystać z urlopu macierzyńskiego w tym samym czasie. Urlop macierzyński przysługuje też w wymiarze 8 tygodni po poronieniu.

Po urlopie macierzyńskim rodzice mogą wziąć urlop rodzicielski. Urlop rodzicielski trwa do 32 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. Przy większej liczbie dzieci wynosi 34 tygodnie. W 2023 roku wprowadzono zmiany. Urlop rodzicielski wydłużono o 9 dodatkowych tygodni. Te tygodnie przysługują wyłącznie jednemu z rodziców. Pracownik może zrezygnować z urlopu rodzicielskiego. Wymaga to zgody pracodawcy.

Za czas urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek. Wynosi on 100% podstawy wymiaru. Podczas urlopu rodzicielskiego zasiłek wynosi 81,5% podstawy wymiaru. Taki zasiłek przysługuje łącznie przez 52 tygodnie.

Czy można pracować na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim?

Praca zarobkowa na urlopie macierzyńskim jest ograniczona. Nie możesz pracować u dotychczasowego pracodawcy. Zakaz dotyczy wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę. Możliwa jest praca na umowę cywilnoprawną. Kontrakt B2B lub umowa zlecenie wchodzą w grę. Możesz też prowadzić własną działalność gospodarczą. Musisz jednak uważać na przepisy ZUS. Zasiłek macierzyński może być ograniczony.

Podczas urlopu rodzicielskiego można pracować. Możesz łączyć urlop z pracą u swojego pracodawcy. Wymiar czasu pracy nie może przekroczyć połowy pełnego etatu. Pracodawca musi się na to zgodzić. Praca w obniżonym wymiarze daje pewne korzyści. Zapewnia także dodatkową ochronę.

Praca podczas urlopu ma swoje korzyści. Zapewnia dodatkowe środki finansowe. Utrzymujesz kontakt z rynkiem pracy. Pozwala zachować ciągłość kariery. Niesie jednak pewne ryzyka. Może być trudniej zorganizować czas. Wymaga to dobrego planowania opieki nad dzieckiem. Może prowadzić do przemęczenia. Warto rozważyć wszystkie za i przeciw.

• Dokładnie zapoznaj się z obowiązującymi przepisami.
• Rozważ konsultację z prawnikiem prawa pracy.
• Opracuj tygodniowy harmonogram dnia.
• Uwzględnij obowiązki zawodowe i czas z dzieckiem.
• Inwestycja w narzędzia do pracy zdalnej bywa nieoceniona.

Powrót do pracy – jakie masz prawa?

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracodawca ma obowiązek. Musi dopuścić pracownicę do pracy. Ma ją przyjąć na dotychczasowym stanowisku. Jeśli to niemożliwe, musi zapewnić stanowisko równorzędne. Stanowisko musi odpowiadać kwalifikacjom pracownicy. Wynagrodzenie musi być co najmniej takie samo.

Masz prawo do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Dotyczy to urlopu zaległego i bieżącego. Pracodawca musi wyrazić zgodę na ten urlop. Warto go wykorzystać przed powrotem. Unikniesz jego przedawnienia. Prawo do urlopu przedawnia się po trzech latach.

Pracownica karmiąca piersią ma prawo do przerw. Przysługują jej dwie półgodzinne przerwy wliczane do czasu pracy. Przy jednym dziecku są to dwie przerwy po 30 minut. Przy większej liczbie dzieci są to dwie przerwy po 45 minut. Przerwy można połączyć. Pracownica może złożyć oświadczenie o karmieniu. Pracodawca opiera się na tym oświadczeniu.

Powrót do pracy po długiej nieobecności wymaga badań. Jeśli byłaś nieobecna dłużej niż 30 dni, potrzebujesz badań kontrolnych. Badania przeprowadza lekarz medycyny pracy. Pracodawca kieruje na te badania.

Ochrona przed zwolnieniem po urlopie macierzyńskim

Wiele kobiet obawia się zwolnienia po urlopie. Kodeks pracy zapewnia ochronę podczas urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy w tym okresie. Ochrona dotyczy także ciąży. Umowa na czas określony przedłuża się do dnia porodu. Dzieje się tak, jeśli rozwiązanie następuje po trzecim miesiącu ciąży.

Okres ochronny po urlopie macierzyńskim automatycznie wygasa. Pracownica po powrocie z macierzyńskiego nie ma automatycznej ochrony. Pracodawca może wręczyć wypowiedzenie. To ważna informacja dla powracających matek.

Dodatkowy okres ochronny można uzyskać. Przysługuje on po złożeniu wniosku. Dotyczy wniosku o urlop wychowawczy. Dotyczy też wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy. Pracownica uprawniona do urlopu wychowawczego może o to wnioskować. Może obniżyć wymiar pracy do nie mniej niż połowy etatu. Wniosek powinien być pisemny. Złóż go 21 dni przed powrotem. Ochrona trwa 12 miesięcy. Zapewnia ją art. 186 8 § 1 ust. 2 Kodeksu pracy.

„Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.” – Art. 186 8 § 1 ust. 2 Kodeksu pracy

Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika po powrocie z urlopu?

Zwolnienie pracownicy po urlopie macierzyńskim jest możliwe. Nie ma wtedy automatycznego okresu ochronnego. Pracodawca może wypowiedzieć umowę. Musi jednak podać uzasadnioną przyczynę. Przyczyna musi leżeć po stronie pracownika lub pracodawcy.

Wyjątki od ochrony występują. Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego jest chroniony. Pracodawca nie może go zwolnić. Zakaz trwa od złożenia wniosku do końca urlopu. Wyjątkiem jest likwidacja zakładu pracy. Inny wyjątek to zwolnienie dyscyplinarne. Pracodawca może zwolnić pracownika dyscyplinarnie. Dzieje się tak, gdy pracownik ciężko narusza obowiązki.

Likwidacja stanowiska musi być prawdziwa. Nie może być pozorna. Pracodawca nie może stworzyć nowego stanowiska. Nie może zatrudnić innej osoby na to samo miejsce. Sąd pracy ocenia zasadność zwolnienia. Bierze pod uwagę kryteria doboru do zwolnienia. Przydatność pracownika do pracy jest ważnym kryterium.

„W sytuacji gdy zwolnienia indywidualne z przyczyn niedotyczących pracowników obejmują pewną liczbę pracowników, których pracodawca wybiera z większej grupy pracowników wykonujących pracę tego samego lub podobnego rodzaju, przy ocenie zasadności wypowiedzenia należy brać pod uwagę nie tylko wystąpienie przyczyny niedotyczącej pracowników, którą uzasadnia rozwiązanie stosunku pracy, lecz także prawidłowość doboru pracowników do zwolnienia.” – Orzecznictwo sądowe

W przypadku niesłusznego zwolnienia masz opcje. Możesz złożyć pozew do sądu pracy. Sąd oceni zasadność wypowiedzenia. Może orzec o bezskuteczności wypowiedzenia. Może też przywrócić Cię do pracy. Możesz też otrzymać odszkodowanie.

Zwolnienie chorobowe po powrocie z urlopu macierzyńskiego

Zwolnienie chorobowe po urlopie macierzyńskim jest możliwe. Przysługuje Ci zasiłek chorobowy. Otrzymasz go, jeśli będziesz niezdolna do pracy. Zasady są określone w Kodeksie pracy. Dotyczą prawa do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego.

Wynagrodzenie chorobowe wynosi 80%. Dotyczy to standardowej niezdolności do pracy. Pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia. Przysługuje za czas niezdolności do 33 dni w roku. Dla pracownika po 50 roku życia okres ten wynosi 14 dni. Zasiłek chorobowy wypłaca ZUS lub pracodawca. Zależy to od liczby pracowników.

W przypadku choroby w ciąży zasiłek wynosi 100%. Ta zasada dotyczy okresu ciąży. Po powrocie z urlopu macierzyńskiego obowiązują zasady ogólne.

Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP

Pracodawcy mają ulgę po powrocie pracownika z urlopu. Dotyczy to składek na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Zwolnienie przysługuje przez 36 miesięcy. Okres ten liczy się po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Dotyczy też powrotu z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Przysługuje także po powrocie z urlopu rodzicielskiego.

Pracodawcy nie opłacają tych składek za pracowników powracających. Dotyczy to zarówno matek, jak i ojców. Zmiany w przepisach dotyczą rozliczania składek. Weszły w życie 19 marca 2025 roku. Nowe przepisy precyzują zasady. Okres zwolnienia jest liczony od daty powrotu pracownika.

Na przykład, jeśli matka wraca po 20 tygodniach macierzyńskiego, ma 36 miesięcy zwolnienia. Jeśli ojciec wykorzysta 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, jego pracodawca też korzysta ze zwolnienia. Zwolnienie to ma wspierać powrót rodziców na rynek pracy. Zachęca pracodawców do zatrudniania. Podstawę prawną stanowią odpowiednie ustawy. Dotyczą one promocji zatrudnienia i ochrony roszczeń pracowniczych. Uwzględniają też Fundusz Solidarnościowy.

Okresy w miesiącach lub tygodniach związane ze zwolnieniem z opłacania składek na FP i FGŚP

Praktyczne porady przed powrotem

Powrót do pracy po przerwie wymaga przygotowania. Zadbaj o komfort psychiczny. To normalne, że czujesz niepokój. Rozmawiaj z innymi mamami. Skonsultuj się z doradcą kariery.

Zorganizuj opiekę nad dzieckiem. Upewnij się, że maluch czuje się bezpiecznie. Osoba opiekująca się dzieckiem musi być godna zaufania. Ureguluj rytm dnia. Dotyczy to Ciebie i dziecka. Stałe pory posiłków i snu pomagają. Ułatwiają logistykę powrotu.

Zaplanuj dojazd do pracy. Sprawdź trasę i czas przejazdu. Unikniesz porannego stresu. Zadbaj o swoją garderobę. Przygotuj ubrania zgodne z dress codem. Poczujesz się pewniej w pracy. Dowiedz się o udogodnieniach w firmie. Czy jest miejsce do odciągania pokarmu? Czy są inne wspierające rozwiązania?

• Zadbaj o bezpieczeństwo dziecka z opiekunem.
• Ureguluj rytm dnia przed powrotem.
• Zaplanuj dojazd do pracy z wyprzedzeniem.
• Przygotuj odpowiednią garderobę.
• Zadbaj o swój komfort psychiczny.
• Sprawdź udogodnienia w firmie dla rodziców.

Otwarty dialog z pracodawcą jest kluczowy. Omów swoje oczekiwania. Porozmawiaj o możliwościach elastycznej pracy. Możecie znaleźć rozwiązanie korzystne dla obu stron. Porozumienie stron bywa najlepszym wyjściem.

Podsumowanie

Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim to ważny moment. Znasz już swoje podstawowe prawa. Wiesz, że pracodawca musi Cię przyjąć. Ma zapewnić dotychczasowe lub równorzędne stanowisko. Pamiętaj o możliwości pracy na urlopie rodzicielskim. Pamiętaj o braku automatycznej ochrony po macierzyńskim. Zabezpiecz się, składając wniosek o obniżenie etatu. Zapewni Ci to ochronę na 12 miesięcy. W razie wątpliwości skonsultuj się z prawnikiem. Znajomość przepisów daje pewność.