Posiedzenie niejawne w sądzie – co to oznacza i kiedy ma miejsce?

Posiedzenie niejawne to forma rozpoznania sprawy przez sąd. Odbywa się bez udziału publiczności i często stron. Wyjaśniamy, kiedy sąd może orzekać w ten sposób.

Czym różni się posiedzenie jawne od niejawnego?

W polskim prawie sądowym istnieją dwa główne rodzaje posiedzeń. Jest to posiedzenie jawne oraz posiedzenie niejawne. Posiedzenia sądowe są z zasady jawne. Tak stanowi Kodeks postępowania cywilnego w artykule 148 § 1. Jawność oznacza dostępność dla publiczności. Na posiedzenia jawne mogą wstępować osoby pełnoletnie. Przewodniczący może zezwolić na obecność małoletnim. Posiedzenie jawne odbywa się przy udziale stron. Mogą to być też uczestnicy lub ich przedstawiciele. Obecni są pełnomocnicy oraz publiczność.

Posiedzenie niejawne odbywa się bez udziału stron. Brak jest też publiczności. Sąd może wyznaczyć posiedzenie jako niejawne. Dzieje się tak, gdy przepisy na to zezwalają. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane. Posiedzenia niejawne są często stosowane. Dotyczy to przypadków, gdzie publiczne rozpatrzenie sprawy mogłoby narazić strony na stres. Sąd rodzinny decyduje o zamkniętych rozprawach. Dba w ten sposób o prywatność stron. Posiedzenia niejawne mają na celu ochronę danych. Zapobiegają publikacji spraw w mediach.

Kiedy sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym?

Sąd może skierować sprawę na posiedzenie niejawne. Dzieje się tak, gdy przepis szczególny na to pozwala. Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym. Jest to możliwe, gdy pozwany uznał powództwo. Sąd może też wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym. Dzieje się to po złożeniu przez strony pism procesowych. Zgodnie z Tarcza 3.0, sąd może zamknąć rozprawę. Może wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym. Wymaga to uprzedniego odebrania stanowisk na piśmie od stron. Sąd nie może załatwić sprawy na posiedzeniu niejawnym. Dzieje się tak, gdy strona zażądała rozprawy jawnej. Decyzje podejmowane podczas posiedzeń niejawnych mają znaczący wpływ na życie rodzinne. Posiedzenia niejawne są często stosowane w sprawach opiekuńczych i rozwodowych.

Procedura posiedzenia niejawnego – jak to wygląda?

Posiedzenia niejawne sądu odbywają się bez obecności stron. Posiedzenia niejawne nie wymagają wezwania stron w każdym przypadku. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane. Posiedzenia sądowe wyznacza przewodniczący z urzędu. Dzieje się to, ilekroć wymaga tego stan sprawy. Wezwanie na posiedzenie powinno być doręczone. Termin to co najmniej tydzień przed posiedzeniem. W wypadkach pilnych termin ten można skrócić do 3 dni. W przypadku nieobecności strony na posiedzeniu jawnym, sąd przesyła zawiadomienie. Dotyczy to kolejnego terminu rozprawy. Wysyła je nie później niż 7 dni przed terminem. W pilnych przypadkach termin można skrócić do 3 dni.

Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym. Przewodniczący może zarządzić posiedzenie jawne zdalnie. Używa się do tego urządzeń technicznych. Umożliwiają one przeprowadzenie posiedzenia na odległość. Nowelizacja przepisów procedury cywilnej weszła w życie 1 lipca 2023 roku. Wprowadza ona możliwość wysłuchania stron zdalnie. Można też zająć stanowisko pisemnie. Cytując przepisy, ilekroć ustawa przewiduje wysłuchanie, może to odbyć się przez wezwanie do złożenia oświadczeń na posiedzeniu lub wyznaczenie terminu na stanowisko pisemne lub zdalnie, o ile dają pewność co do osoby. W każdym pierwszym piśmie warto żądać osobistego wysłuchania.

Prawa stron w postępowaniu niejawnym

Strony postępowania mają określone prawa. Nawet gdy sprawa toczy się na posiedzeniu niejawnym. Strona może zażądać przeprowadzenia rozprawy jawnej. Sąd nie może wtedy załatwić sprawy niejawnie. Po wydaniu wyroku na posiedzeniu niejawnym strona może żądać uzasadnienia. Czas na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku to 7 dni. Kwota opłaty za ten wniosek wynosi 100 zł. Apelacja od wyroku na posiedzeniu niejawnym jest możliwa. To szansa na zmianę orzeczenia. Zawsze warto walczyć do końca. Przedstawiaj swoje argumenty. Możliwe jest też cofnięcie wniosku. Można to zrobić przed pierwszą rozprawą. Sprawę można wycofać. Dzieje się to do momentu wysłania zawiadomień.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 10 lipca 2015 roku wprowadziła zmiany. Dotyczą one postępowania rozpoznawczego i egzekucyjnego. Sąd może teraz rozpoznać sprawę. Może wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym. Wprowadzone zmiany przyczyniają się do obniżenia kosztów. Przyczyniają się też do przyspieszenia postępowania. Zwolnią miejsce na wokandzie. Dotyczy to spraw wymagających rozprawy.

Posiedczenia niejawne a przyspieszenie postępowania

Obecna praktyka w sądach charakteryzuje się długimi terminami. Czas oczekiwania na rozprawę wynosi 2 do 6 miesięcy. Posiedzenia niejawne stają się remedium. Przyspieszają rozpoznanie spraw. Posiedzenia niejawne nie wymagają wezwania stron. To oszczędza czas. Zgodnie z art. 149 1 KPC, sąd może wzywać strony. Wybiera sposób najbardziej celowy. Ma to przyspieszyć rozpoznanie sprawy. Rozpoznanie apelacji na posiedzeniu niejawnym może skrócić czas. Można zaoszczędzić kilka miesięcy. W niektórych sytuacjach nawet lata. Posiedzenia niejawne mogą przyspieszyć postępowanie. Niektórzy widzą w nich ograniczenie praw strony. Ocena zmian w przepisach bywa różna.

Posiedzenie niejawne w postępowaniu nieprocesowym

Postępowanie o podział majątku wspólnego toczy się. Odbywa się w trybie nieprocesowym. Ustawodawca wyłącza stosowanie przepisów. Dotyczy to wyroków zaocznych. Dzieje się tak w postępowaniu nieprocesowym. Orzeczenie w postępowaniu nieprocesowym powinno być ogłoszone. Odbywa się to na posiedzeniu. Jest to posiedzenie, na którym sąd zamknął rozprawę. Nawet jeśli odbywa się ono w formie niejawnej. W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku sąd ma obowiązek przeprowadzić rozprawę. Nie może orzekać tylko na posiedzeniu niejawnym.

Pytania i odpowiedzi dotyczące posiedzeń niejawnych