Posiedzenia Niejawne W Procedurze Cywilnej: Nowe Zasady I Ich Wpływ Na Twoją Sprawę

Posiedzenia niejawne w sądzie cywilnym zyskują na znaczeniu. Ostatnie nowelizacje przepisów znacząco rozszerzyły ich zakres. Dowiedz się, czym są, kiedy sąd może je zarządzić i jak wpływają na Twoje prawa jako strony postępowania.

Czym są posiedzenia niejawne i jak różnią się od rozprawy?

Posiedzenia sądowe są z zasady jawne. Tak stanowi artykuł 148 Kodeksu postępowania cywilnego. Zasada jawności zabezpiecza prawo strony do rzetelnego rozpoznania sprawy. Posiedzenie jawne to rozprawa, na którą wzywa się strony. Mogą one uczestniczyć, przedstawiać argumenty i składać wnioski. Jawność oznacza także dostęp publiczności do sali sądowej. Wyjątki od tej zasady przewidują przepisy prawa.

Posiedzenia niejawne odbywają się bez udziału publiczności. Nie wymagają wezwania stron do sądu. Zazwyczaj służą kwestiom formalnym i technicznym. Sąd na posiedzeniu niejawnym może rozstrzygać wnioski dowodowe. Może także wydawać pewne orzeczenia proceduralne. Przepisy dotyczące posiedzeń niejawnych regulują artykuły 148(1), 328, 331, 332 k.p.c. Sąd może kierować sprawy na posiedzenie jawne lub niejawne.

Dlaczego sądy coraz częściej decydują o posiedzeniach niejawnych?

Obecna niewydolność systemu sądowego jest znacząca. Czas oczekiwania na wyznaczenie rozprawy wynosi od 2 do 6 miesięcy. Przewlekłość postępowania stanowi poważny problem. Posiedzenia niejawne wprowadzono, aby przyspieszyć rozpoznanie spraw. Mają one stanowić remedium na przewlekłość postępowań sądowych. Możliwość rozpoznania sprawy i wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym wprowadzono nowelizacją z 10 lipca 2015 roku. Kolejna nowelizacja weszła w życie 1 lipca 2023 roku. Zmiany te rozszerzyły możliwość orzekania bez udziału stron.

Rozprawa opóźnia rozpoznanie sprawy ze względu na konieczność jej organizacji. Posiedzenia niejawne pozwalają sądowi pracować efektywniej. Zmniejszają obciążenie kalendarza rozpraw. Celem jest szybsze rozstrzyganie sporów. Ma to skrócić czas rozpoznania apelacji. Skrócenie może wynosić o kilka miesięcy, a w niektórych sytuacjach nawet lat mniej.

Kiedy sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym?

Sąd może rozpoznać sprawę i wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym. Dzieje się tak w określonych okolicznościach. Przepisy k.p.c. precyzują te sytuacje. Jedną z nich jest uznanie powództwa przez pozwanego. Inną sytuacją jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości. Następnie strony muszą złożyć pisemne stanowiska. Wówczas sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie. Może to zrobić na posiedzeniu niejawnym.

Cytat z przepisu brzmi:

Jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie.

Nowelizacja z 2023 roku wprowadziła istotną zmianę. Obecnie sam wniosek o wyznaczenie rozprawy nie będzie wystarczający. Nie zapobiegnie on zamknięciu sprawy na posiedzeniu niejawnym. Sąd ma większą swobodę w decydowaniu o formie posiedzenia.

Posiedzenia niejawne a prawa stron postępowania

Prawo do jawnego rozpoznania sprawy gwarantuje Konstytucja RP. Zapisano je w artykule 45. Jest to fundamentalna zasada procesu. Prawo to wyraża również artykuł 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstaw podstawowych wolności. Zasada jawności zabezpiecza prawo strony do rzetelnego rozpoznania sprawy. Pozwala na kontrolę społeczną nad wymiarem sprawiedliwości.

Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym budzi kontrowersje. Środowisko prawnicze ocenia zmiany krytycznie. Obawiają się ograniczenia praw strony do obrony. Strona nie ma możliwości osobistego przedstawienia argumentów. Nie może zadawać pytań świadkom czy biegłym. Nieobecność stron na posiedzeniu niejawnym jest jego cechą. Może to utrudnić realizację prawa do wysłuchania. Wysłuchanie stron jest ważnym elementem procesu. Może się odbyć przez wezwanie do złożenia oświadczeń na posiedzeniu.

Ocena zmian jest krytyczna przez środowisko prawnicze. Dotyczy to zwłaszcza rozszerzenia możliwości orzekania na posiedzeniu niejawnym.

Co możesz zrobić, gdy Twoja sprawa dotyczy posiedzenia niejawnego?

Masz prawo do obrony swoich interesów w sądzie. Możesz podjąć pewne działania. Złóż odpowiedź na pozew w wyznaczonym terminie. Unikniesz w ten sposób wyroku zaocznego. Masz prawo do złożenia w sprzeciwie albo zarzutach odpowiednich wniosków i zarzutów. Możesz żądać osobistego wysłuchania strony. Zrób to w każdym pierwszym piśmie procesowym.

Jeżeli sąd wyda wyrok na posiedzeniu niejawnym, masz prawo żądać uzasadnienia. Złóż wniosek o uzasadnienie wyroku w ciągu 7 dni. Po otrzymaniu uzasadnienia możesz wnieść apelację. Apelacja od wyroku na posiedzeniu niejawnym to Twoja szansa. Pozwala przedstawić swoje argumenty przed sądem wyższej instancji. Skorzystaj z pomocy doświadczonych prawników. Mogą doradzić najlepsze kroki proceduralne.

• Złóż odpowiedź na pozew, aby uniknąć wyroku zaocznego.
• Żądaj osobistego wysłuchania strony w pierwszym piśmie.
• Złóż wniosek o uzasadnienie wyroku w ciągu 7 dni.
• Skorzystaj z pomocy doświadczonych prawników.

Wysłuchanie stron – co to oznacza w praktyce?

Ustawa przewiduje możliwość wysłuchania stron. Jest to element postępowania dowodowego lub wyjaśniającego. Cytat z przepisu wyjaśnia sposób jego przeprowadzenia:

Ilekroć ustawa przewiduje wysłuchanie stron lub innych osób, stosownie do okoliczności może się to odbyć przez wezwanie stron do złożenia odpowiednich oświadczeń na posiedzeniu.

Wysłuchanie może odbyć się na posiedzeniu jawnym lub niejawnym. Sąd wzywa strony do złożenia ustnych lub pisemnych oświadczeń. Pozwala to sądowi poznać stanowisko stron. Pomaga w ocenie materiału dowodowego. Możesz żądać osobistego wysłuchania. Warto to zrobić, aby mieć wpływ na przebieg sprawy.

Posiedzenia zdalne i inne aspekty proceduralne

Sąd może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia zdalnego. Wykorzystuje do tego urządzenia techniczne. Umożliwiają one przeprowadzenie posiedzenia na odległość. Strona może wnioskować o takie posiedzenie. Osoba biorąca udział w posiedzeniu zdalnym ma obowiązek. Musi poinformować sąd o miejscu swojego pobytu. Posiedzenia zdalne były często stosowane w czasie pandemii COVID-19. Od 31 marca 2020 roku do 25 maja 2020 roku terminy sądowe nie biegły. Po 25 maja 2020 roku nastąpiło odmrażanie działania sądów. Możliwość posiedzeń zdalnych pozostała.

Stawiennictwo na rozprawie jest obowiązkowe dla świadków. Dotyczy to również biegłych sądowych. Nakaz stawienia się na rozprawie jest nieobowiązkowy dla pozwanego. Nieusprawiedliwiona nieobecność świadka może skutkować grzywną. Wysokość grzywny wynosi do 3000 zł. Pandemia Covid-19 może być usprawiedliwieniem nieobecności. Wymaga to jednak odpowiedniego udokumentowania.

Najczęściej zadawane pytania