Podział majątku po rozwodzie – co warto wiedzieć?

Rozwód kończy małżeństwo i często wymaga podziału wspólnego majątku. Dotyczy to domu, mieszkania i innych zgromadzonych dóbr. Wyjaśniamy zasady podziału i jak przebiega ten proces.

Czym jest wspólność majątkowa małżeńska?

Wspólność majątkowa powstaje z mocy prawa. Dzieje się to w chwili zawarcia małżeństwa. Obejmuje dobra nabyte w trakcie jego trwania. Wynagrodzenie za pracę wchodzi do majątku wspólnego. Dochody z działalności zarobkowej również. Środki na funduszach emerytalnych też.

Polski system prawny traktuje majątek nabyty w małżeństwie jako wspólny. Małżonkowie mogą zdecydować inaczej. Służy do tego umowa majątkowa małżeńska. Nazywana jest intercyzą. Może ustanowić rozdzielność majątkową.

Majątek wspólny a majątek osobisty

Małżonkowie posiadają dwa rodzaje majątku. Jest to majątek wspólny. Drugi to majątek osobisty każdego z nich.

Majątek osobisty nie podlega podziałowi. Obejmuje rzeczy nabyte przed ślubem. Spadki i darowizny również. Aktywa dziedziczone poza małżeństwem stanowią majątek osobisty. Prezenty także wchodzą do majątku osobistego. Mienie nabyte z zachowaniem odrębności majątkowej to też majątek osobisty. Majątek osobisty nie jest objęty wspólnością ustawową.

Majątek wspólny obejmuje dobra nabyte w trakcie małżeństwa. Wymaga podziału po jego ustaniu. Dotyczy to między innymi nieruchomości.

Podział majątku po rozwodzie – kiedy i jak?

Podział majątku wspólnego jest możliwy. Trzeba ustalić wspólność majątkową. Musi też nastąpić ustanie tej wspólności. Dzieje się to najczęściej po rozwodzie.

W prawie nie ma obowiązku dzielenia majątku razem z rozwodem. Podział może odbyć się przed rozwodem. Wymaga to umowy majątkowej małżeńskiej. Może nastąpić w trakcie sprawy rozwodowej. Zgodnie z art. 30 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może podzielić majątek. Wymaga to wniosku jednego z małżonków. Najczęściej jednak podział następuje po rozwodzie.

Nie ma terminu przedawnienia dla podziału majątku. Roszczenie o podział nie ulega przedawnieniu. Można złożyć wniosek wiele lat po rozwodzie.

Sposoby podziału majątku wspólnego

Podział majątku może być polubowny lub sądowy. Najlepszą formą jest ugoda. Małżonkowie mogą zawrzeć umowę. Umowa notarialna nadaje jej formę aktu notarialnego. Jest to szybsze i tańsze rozwiązanie. Wymaga jednak porozumienia stron.

Brak porozumienia prowadzi do podziału sądowego. Sprawa toczy się przed sądem. Podział majątku wspólnego jest skomplikowany. To jedna z najtrudniejszych spraw działowych. Sąd ustala skład i wartość majątku. Następnie dokonuje podziału.

Podział majątku bez rozwodu wymaga umowy. Należy zawrzeć odpowiednią umowę majątkową. Mediacja to alternatywa dla sądu. Pomaga osiągnąć porozumienie.

• Spróbuj równocześnie negocjować warunki rozwodu i podziału.
• Zaleca się dokonanie podziału majątku wspólnego. Unikniesz przyszłych konfliktów.

Co z domem po rozwodzie?

Dalsze losy domu zależą od jego statusu. Ważne, czy dom stanowi część majątku wspólnego. Jeśli tak, podlega podziałowi. Jeśli nie, pozostaje własnością właściciela. Dzieje się tak, gdy dom jest majątkiem osobistym. Na przykład, gdy został nabyty przed ślubem.

Dom wybudowany na działce jednego małżonka ma specjalny status. Według prawa polskiego, dom jest częścią składową gruntu. Nie wchodzi w skład majątku wspólnego. Należy do właściciela działki. Małżonek, który zainwestował w budowę, może domagać się rozliczenia nakładów.

Okoliczność, że wzniesienie budynku na nieruchomości powódki było wspólnym przedsięwzięciem obojga stron w czasie trwania ich małżeństwa i łączącej ich wówczas ustawowej wspólności majątkowej, nie zmienia faktu, że ten budynek nie może być traktowany jako odrębny od gruntu przedmiot majątku wspólnego, lecz jedynie jako część składowa nieruchomości stanowiącej własność powódki.

W sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy.

Wartość nakładów na budowę domu na cudzym gruncie rozlicza się inaczej. Ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków. Bierze się pod uwagę wartość domu z czasu budowy. Wykorzystuje się ceny rynkowe.

Podział nieruchomości

Rozpad małżeństwa wymaga podziału nieruchomości. Dotyczy to domu czy mieszkania. Można to zrobić na kilka sposobów:

• Przyznanie nieruchomości jednemu małżonkowi. Wymaga to spłaty drugiego.
• Sprzedaż nieruchomości. Podział uzyskanej kwoty między małżonków.
• Wspólne korzystanie (rzadko stosowane).

Sąd może nakazać sprzedaż domu. Dzieje się tak, gdy małżonkowie nie mogą się porozumieć. Często dotyczy to braku środków na spłatę drugiego małżonka.

Spłata domu po rozwodzie ustalana jest na podstawie wyceny. Współmałżonkowie ustalają kwotę spłaty. Określają też termin płatności. Sąd może rozłożyć spłatę na raty. Nie musi jednak tego robić.

• Warto wspomnieć o wspólnej sprzedaży mieszkania. Można to zrobić jeszcze przed rozwodem.
• Można wnioskować o rozłożenie płatności na raty. Sąd nie musi się na to zgodzić.

Wycena nieruchomości przy podziale majątku

Wycena nieruchomości jest kluczowa. Określa wartość rynkową. Jest podstawą do ustalenia spłat. Wycenę przeprowadza rzeczoznawca majątkowy. Jego opinia jest dowodem w sprawie sądowej.

Elementy wyceny nieruchomości obejmują:

Opis	Definicja
Wartość rynkowa	Określona na podstawie analizy cen nieruchomości podobnych na rynku.
Stan techniczny	Badanie stanu technicznego nieruchomości, ocena ewentualnych napraw czy modernizacji.
Lokalizacja	Wpływ położenia nieruchomości na jej wartość, np. bliskość centrów miast czy atrakcyjnych terenów.

• Skorzystaj z usług rzeczoznawcy do oceny wartości składników majątku.

Koszty sądowego podziału majątku

Sprawa sądowa o podział majątku generuje koszty. Podstawowa opłata za wniosek wynosi 1000 zł. Jeśli małżonkowie przedstawią zgodny projekt podziału, opłata jest niższa. Wynosi wtedy 300 zł.

Dodatkowe koszty to opinie biegłych. Dotyczy to wyceny nieruchomości. Koszt opinii rzeczoznawcy to kilka tysięcy złotych. Strony ponoszą te koszty. Mogą zostać rozliczone na końcu postępowania.

Wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego to kolejny koszt. Zależy od wartości dzielonego majątku. Przy majątku do 200 000 zł, wynagrodzenie może wynosić około 5400 zł. Powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł to około 10 800 zł. Powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł to około 15 000 zł. Powyżej 5 000 000 zł może wynieść 25 000 zł.

Rodzaj opłaty	Koszt
Wniosek o podział majątku	1000 zł
Wniosek ze zgodnym projektem podziału	300 zł
Wynagrodzenie adwokata (przykład dla majątku > 200 tys. do 2 mln zł)	10 800 zł

Tabela przedstawia przykładowe koszty sądowego podziału majątku.

Wniosek o podział majątku

Wniosek o podział majątku składa się w sądzie rejonowym. Właściwy jest sąd miejsca położenia majątku. Jeśli majątek leży w różnych okręgach, wniosek składa się tam, gdzie leży jego większa część.

Wniosek musi zawierać listę składników majątku wspólnego. Trzeba podać ich wartość. Należy wskazać sposób podziału. Można dołączyć zgodny projekt podziału. Uzasadnij wniosek. Dołącz niezbędne dokumenty. Należą do nich dowody własności i wyceny.

• Zgromadź pełną dokumentację. Dotyczy to wszystkich składników majątku wspólnego.
• Zbieraj dokumenty. Wykaż dokonane nakłady i wydatki.

Nierówny podział majątku

Zazwyczaj udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Każdemu należy się połowa. Sąd może ustalić nierówne udziały. Dzieje się tak z ważnych powodów. Wymaga to wniosku jednego z małżonków. Musi on wykazać, że wniósł większy wkład.

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Ważnym powodem jest rażące naruszanie obowiązków. Dotyczy to np. nieprzyczyniania się do powstania majątku. Może to być trwonienie majątku. Ciężar dowodu spoczywa na wnioskodawcy. Trzeba wykazać przesłanki nierównego podziału.

Ciężar dowodu wykazania powyższych przesłanek spoczywa na uczestniku postępowania, który zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów.

Rozliczenie nakładów i długów

Przy podziale majątku rozlicza się nakłady. Dotyczy to nakładów z majątku wspólnego na osobisty. Oraz z majątku osobistego na wspólny. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki. Chodzi o nakłady z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.

Długi zaciągnięte przez jednego z małżonków mogą obciążać majątek wspólny. Dotyczy to długów zaciągniętych w sprawach dotyczących wspólnego majątku. Lub na zaspokojenie potrzeb rodziny. Długi same w sobie nie podlegają podziałowi. Sąd uwzględnia je przy ustalaniu wartości majątku. Lub zasądza spłatę drugiemu małżonkowi.

Podział majątku obejmuje aktywa. Nie rozciąga się na długi. Tak mówi orzecznictwo. Długi są uwzględniane przy rozliczeniach.

Podział majątku dorobkowego (wspólnego), podobnie jak dział spadku, obejmuje jedynie prawa majątkowe (aktywa), a nie rozciąga się na długi (pasywa).

Rola prawnika w podziale majątku

Proces podziału majątku jest złożony. Wymaga znajomości przepisów. Dotyczy to Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oraz Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Skorzystanie z usług prawnika jest wskazane. Adwokat lub radca prawny oceni sytuację. Pomoże przygotować wniosek. Reprezentuje klienta w sądzie. Doradzi najlepszą strategię działania.

Prawnik pomoże zebrać dokumenty. Zgromadzenie dowodów jest kluczowe. Wsparcie prawnika zwiększa szanse na korzystny podział. Warto zasięgnąć porady prawnej w kancelarii. Dobierz odpowiednią strategię działania.

• Konsultacja z prawnikiem jest ważna. Oceń wszystkie za i przeciw.
• Skontaktuj się z adwokatem. Specjalizuje się w podziale majątku.

Podsumowanie

Podział majątku po rozwodzie jest ważnym etapem. Może być polubowny lub sądowy. Dotyczy majątku wspólnego. Majątek osobisty nie podlega podziałowi. Dom jest często głównym przedmiotem sporu. Jego los zależy od statusu prawnego. Koszty postępowania zależą od wielu czynników. Warto skorzystać z pomocy prawnika.