Płacenie cudzą kartą – czy to legalne i co za to grozi?

Używanie karty płatniczej, która nie należy do Ciebie, wydaje się proste. Ta praktyka jest jednak często nielegalna. Sprawdź, co grozi za płacenie cudzą kartą i jak chronić swoje finanse.

Czy można płacić nie swoją kartą?

Używanie karty płatniczej innej osoby jest niedopuszczalne. Do korzystania z karty uprawniona jest tylko osoba, której imię i nazwisko widnieje na karcie. Karta płatnicza jest własnością banku, który ją wydał. Używanie karty to umowa z bankiem. Formalnym użytkownikiem karty jest osoba, z którą bank podpisał umowę. Instytucje finansowe często zabraniają udostępniania kart osobom trzecim. Posługiwanie się cudzą kartą płatniczą jest nielegalne. Dokonanie płatności kartą przez osobę nieuprawnioną to przestępstwo.

Płatność cudzą kartą płatniczą a weryfikacja tożsamości

Ustawa o usługach płatniczych daje akceptantowi prawo do weryfikacji tożsamości użytkownika karty. Sprzedawca może poprosić o okazanie dokumentu. Użytkownik może odmówić okazania dokumentu tożsamości bez podawania przyczyny. W praktyce weryfikacja zdarza się rzadko. Nie zwalnia to jednak z odpowiedzialności za użycie nie swojej karty.

Kartą może posługiwać się wyłącznie Użytkownik karty.

Korzystanie z cudzej karty płatniczej za zgodą – czy to legalne?

Decyzja o udostępnieniu karty bliskiej osobie wydaje się gestem zaufania. Niesie jednak szereg konsekwencji. Nawet jeśli właściciel karty wyraził zgodę, użycie cudzej karty jest nielegalne. Przepisy są bezwzględne. Jakiekolwiek użycie cudzej karty bez zgodności z przeznaczeniem jest przestępstwem. Nieformalne udostępnianie karty może prowadzić do problemów prawnych. Dobrowolne przekazanie karty jest traktowane jako przyzwolenie na posługiwanie się nią. Nie zmienia to faktu, że bank może uznać taką transakcję za nieautoryzowaną. Wiele regulaminów bankowych zabrania udostępniania karty.

Użycie karty płatniczej należącej do innej osoby może być dopuszczalne, pod warunkiem uzyskania wyraźnej zgody właściciela.

Mimo powyższego cytatu, praktyka i orzecznictwo wskazują na ryzyko. Zawsze zaleca się dokładne ustalenie zasad korzystania z karty. Możliwie pisemne potwierdzenie tych ustaleń jest wskazane. Zaleca się korzystanie z oficjalnych ścieżek udostępniania dostępu do konta. Banki oferują karty dodatkowe dla członków rodziny.

Co grozi za użycie cudzej karty płatniczej?

Posługiwanie się cudzą kartą płatniczą jest surowo karane. Za nieautoryzowane użycie karty grożą grzywny. Możliwy jest areszt lub ograniczenie wolności. W skrajnych przypadkach grozi więzienie. Skala kary finansowej może być znaczna. Sądy mogą orzec grzywny karno-skarbowe. Osoba ujęta za użycie cudzej karty może być zobowiązana do odszkodowania poszkodowanego. Nielegalne użycie cudzej karty prowadzi do utraty zaufania społecznego i reputacji. Osoba taka może napotkać problemy z uzyskaniem kredytów. Trudniej będzie otworzyć nowe konto bankowe.

Klasyfikacja przestępstw według wartości mienia

W polskim prawie przestępstwa są klasyfikowane według wartości mienia. Wartość przywłaszczonego mienia decyduje o kwalifikacji czynu. Do 500 zł to wykroczenie kradzieży. Powyżej 500 zł to kradzież. Kara za kradzież wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Kradzież z włamaniem karana jest surowiej. Grozi za nią do 10 lat więzienia.

Użycie znalezionej karty płatniczej

Co zrobić ze znalezioną kartą płatniczą? Należy zgłosić znalezisko odpowiednim organom lub bankowi. Użycie znalezionej karty płatniczej traktowane jest jak kradzież z włamaniem. Posłużenie się znalezioną kartą należącą do innej osoby jest przestępstwem. Kara za użycie znalezionej karty płatniczej może wynosić do 5 lat pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy orzekł w 2017 roku o kwalifikacji prawnej tego czynu (sygnatura III KK 349/16).

Posłużenie się znalezioną kartą płatniczą należącą do innej osoby jest traktowane dokładnie tak samo jak… kradzież z włamaniem!

Mieszkanka Nowej Dęby zgubiła kartę podczas zakupów. Dwaj mężczyźni znaleźli kartę. Zamiast zgłosić ten fakt, przekazali ją sobie. Młodszy mężczyzna użył karty do zakupu papierosów i alkoholu. Rachunek uregulował kartą. Użycie znalezionej karty z monitoringiem sklepowym ułatwiło schwytanie sprawców. Obaj mężczyźni byli znani policji. Postawiono im 9 zarzutów. Przywłaszczenie karty bankomatowej to kradzież.

Płatności zbliżeniowe skradzioną kartą

Płatności zbliżeniowe mogą być dokonywane bez autoryzacji kodem PIN. W przypadku transakcji zbliżeniowych dopuszczalny jest limit bez PIN. W Polsce wynosi on zazwyczaj 100 zł (wcześniej 50 zł). Sąd Najwyższy uznał w 2017 roku (sygnatura III KK 349/16), że płatność cudzą kartą zbliżeniową to przestępstwo. Użycie cudzej karty płatniczej i skorzystanie z transakcji zbliżeniowych niezabezpieczonych PIN-em zostało sklasyfikowane jako kradzież z włamaniem. Płatność zbliżeniowa nie wymaga złamania zabezpieczeń w postaci kodu PIN. Mimo to, Sąd uznał czyn za kradzież z włamaniem. Na kwalifikację prawną zaboru pieniędzy nie wpływa sposób jego dokonania. Czyn podlega kodeksowi karnemu. Sądy mogą nałożyć karę pozbawienia wolności. Możliwe są też większe grzywny kartowym złodziejom.

Płatność cudzą kartą płatniczą zbliżeniową – choć nie wymaga złamania zabezpieczeń w postaci kodu PIN – należy kwalifikować jak kradzież z włamaniem.

Nieuprawnione użycie karty płatniczej a zgoda

Nawet dobrowolne przekazanie komuś karty nie uprawnia do jej używania w świetle prawa bankowego. Umowa z bankiem zobowiązuje użytkownika do przestrzegania regulaminu. Regulamin zazwyczaj zabrania udostępniania karty. Nieuprawnione użycie karty płatniczej to każde użycie niezgodne z umową. Zgoda właściciela karty nie zmienia tej definicji dla banku. Może mieć jednak wpływ na kwalifikację czynu przez sąd.

Sprawa rozpatrywana przez Sąd Rejonowy w Toruniu w 2020 roku (sygnatura II K 777/20) dotyczyła innej sytuacji. Dwie sąsiadki umówiły się na pożyczkę 100 zł. Jedna pożyczyła kartę z PIN-em drugiej. Druga wypłaciła 400 zł zamiast 100 zł. Sąd Rejonowy nie uznał tego za kradzież z włamaniem. Uzasadnił, że zabezpieczenie (PIN) było znane oskarżonej. Brak było zgody tylko co do wysokości wypłaconej kwoty. Sąd uznał to za zabor i przywłaszczenie pieniędzy. Obie sytuacje (użycie znalezionej karty vs. użycie karty z PIN-em za zgodą na niższą kwotę) mają odmienny stopień społecznej szkodliwości. Orzecznictwo Sądów Najwyższych, np. III KK 349/16, stanowi jednak ważny precedens. Podkreśla surowe traktowanie użycia cudzej karty.

Współczesne formy przestępstw związane z kartami płatniczymi

Przestępcy stosują różne metody kradzieży danych kart. Carding to nieuprawnione użycie danych karty. Phishing to wyłudzanie danych przez fałszywe strony. Smishing to oszustwa SMS-owe. Vishing to wyłudzanie danych przez telefon. Spoofing polega na podszywaniu się pod zaufany numer. Misselling to wprowadzanie w błąd przy sprzedaży usług. Oszustwo na BLIK również jest powszechne. W 2023 roku odnotowano wzrost oszustw BLIK o 30%. Ofiara takiego oszustwa może stracić znaczne sumy, na przykład 5000 zł.

Za carding grozi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Za skimming (kopiowanie danych paska magnetycznego) grozi do 5 lat pozbawienia wolności. Podanie kodu CVC/CVV jest równoznaczne z wpisaniem PIN-u. Dane karty (numer, kod CVC/CVV, PIN) należy chronić. Sprzedawca nie może udostępniać danych klienta osobom nieuprawnionym.

Obowiązki właściciela karty przy nieuprawnionych transakcjach

Każdy właściciel powinien zabezpieczyć swój portfel i kartę. Nie udostępniaj karty płatniczej innym osobom. Zastrzeż kartę natychmiast po podejrzeniu kradzieży. Szybkie zastrzeżenie karty jest kluczowe. Posiadacz karty ponosi odpowiedzialność za transakcje do momentu zastrzeżenia karty. Ustawa o usługach płatniczych reguluje odpowiedzialność. Prawo federalne ogranicza odpowiedzialność konsumenta za oszukańcze opłaty. Większość kart kredytowych ma polisę odpowiedzialności za oszustwa w wysokości 0 USD. Oznacza to, że bank ponosi odpowiedzialność za nieautoryzowane transakcje. Limit odpowiedzialności właściciela karty wynosi do 150 euro (około 650 zł). Dotyczy to transakcji dokonanych przed zgłoszeniem utraty karty. Właściciele kart muszą zgłaszać przestępstwa w ciągu 13 miesięcy. Pozwala to uniknąć pokrywania kosztów powyżej 650 zł. Należy jak najszybciej powiadomić bank o kradzieży karty. Zgłaszaj nieautoryzowane opłaty natychmiast wystawcy karty. Regularne sprawdzanie wyciągów bankowych pomaga wykryć nieprawidłowości. Monitoring własnych finansów jest ważny.

Alternatywne metody bezpiecznego dzielenia się środkami finansowymi

Decyzja o udostępnieniu karty bliskiej osobie może wydawać się prostym gestem. Niesie jednak ryzyko. Istnieją bezpieczniejsze metody dzielenia się pieniędzmi. Banki oferują karty dodatkowe. Kartę dodatkową wydaje się do głównego rachunku. Użytkownik karty dodatkowej ma własny plastik i PIN. Wirtualne karty to kolejna opcja. Można je wygenerować w aplikacji bankowej. Aplikacje do szybkich płatności (np. BLIK, aplikacje bankowe) umożliwiają przelewy P2P. Usługi płatnicze typu peer-to-peer (P2P) pozwalają przesyłać środki między użytkownikami telefonów. Rosnące zainteresowanie wirtualnymi kartami i aplikacjami zwiększa bezpieczeństwo transakcji. Unikaj używania karty kredytowej, która nie jest Twoja. Dodaj autoryzowanego użytkownika do karty kredytowej, jeśli chcesz, by ktoś inny z niej korzystał.

Jak chronić swoją kartę płatniczą?

Bezpieczeństwo transakcji zależy od Twojej ostrożności. Chroń dane karty: numer, kod CVC/CVV, PIN. Nigdy nie podawaj PIN-u nikomu. Używaj zaufanych miejsc do robienia zakupów online i stacjonarnych. Aktywuj powiadomienia SMS o transakcjach. Monitoruj swoje konto pod kątem podejrzanych operacji. Zachowaj ostrożność przy płatnościach zbliżeniowych, zwłaszcza na niskie kwoty. Zabezpiecz kartę przed kradzieżą. Nie ryzykuj problemów prawnych i finansowych. Złóż wniosek o własną kartę, jeśli jej nie masz.