Palenie w pracy – przepisy, prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika

Palenie w miejscu pracy regulują konkretne przepisy prawne. Pracodawca i pracownik mają określone prawa i obowiązki. Zrozumienie zasad pozwala uniknąć kar i konfliktów.

Palenie w pracy w świetle prawa – podstawy prawne

Palenie w miejscach pracy regulują polskie przepisy. Kluczowa jest Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu. Ustawa pochodzi z 9 listopada 1995 roku. Zmieniono ją 8 kwietnia 2010 roku.

Ustawa zabrania palenia wyrobów tytoniowych. Dotyczy to także nowatorskich wyrobów tytoniowych. Zakaz obejmuje również palenie papierosów elektronicznych. Dotyczy wielu miejsc publicznych. Wymienia też pomieszczenia zakładów pracy.

Zgodnie z przepisami palenie jest zabronione. Zakaz obowiązuje w obiektach objętych ustawą antynikotynową. Palić można jedynie w odpowiednio zaaranżowanych miejscach. Muszą być one wyznaczone przez pracodawcę.

Kodeks pracy nie reguluje przerw na palenie. Nie zawiera specjalnych zapisów o przerwie na papierosa. Kodeks pracy przyznaje jednak przerwy na odpoczynek. Można je wykorzystać na palenie. Omówimy to szczegółowo poniżej.

„Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, i palenia papierosów elektronicznych.” – Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Czy pracodawca może zakazać palenia w pracy?

Pracodawca ma pełne prawo zakazać palenia w pracy. Może wprowadzić całkowity zakaz palenia. Zakaz może dotyczyć nie tylko budynków firmy. Może objąć cały teren zakładu pracy.

Zakaz palenia w pracy obowiązuje w większości placówek. Pracodawca powinien uregulować tę kwestię. Może to zrobić w regulaminie wewnętrznym firmy. Informacja o zakazie musi być jasna i dostępna. Pracownicy muszą zapoznać się z regulaminem.

Wprowadzenie zakazu jest zgodne z prawem. Nie stanowi formy dyskryminacji. Potwierdzają to prawnicy. Zarzuty o dyskryminację z powodu braku palarni nie mają uzasadnienia. Pracodawca dba o zdrowie wszystkich pracowników. Dotyczy to także osób niepalących. Chroni ich przed biernym paleniem.

„Informacja na temat całkowitego zakazu palenia musi zostać wpisana do regulaminu pracy, z którym pracownicy mają obowiązek się zapoznać i go zaakceptować.”

Przerwy na papierosa – co na to Kodeks Pracy?

Kodeks pracy nie przewiduje specjalnej przerwy na palenie. Nie ma przepisów Kodeksu Pracy regulujących takie przerwy. Kodeks pracy gwarantuje jednak pracownikom inne przerwy. Można je wykorzystać między innymi na palenie papierosów.

Pracownik zatrudniony na etat ma prawo do przerwy. Art. 134 Kodeksu pracy gwarantuje 15 minut przerwy. Przysługuje ona po przepracowaniu co najmniej 6 godzin. Ta przerwa jest wliczana do czasu pracy. Pracownik może ją wykorzystać na odpoczynek lub posiłek. Może też wyjść na papierosa. Musi to zrobić w miejscu dozwolonym.

Dodatkowe przerwy przysługują przy pracy przy komputerze. Pracownik pracujący przy monitorze powyżej 4 godzin dziennie ma prawo do przerwy. Przysługuje mu 5 minut przerwy na każdą godzinę pracy. Te przerwy również wliczają się do czasu pracy. Pracodawca może też wprowadzić jedną 60-minutową przerwę. Nie jest ona wliczana do czasu pracy. Może być przeznaczona na lunch.

Pracownik ma obowiązek być na stanowisku pracy. Powinien powstrzymać się od wychodzenia na papierosa. Dotyczy to czasu poza przysługującymi mu przerwami. Pracodawca nie ma obowiązku płacić za czas spędzony na paleniu. Dotyczy to przerw wykraczających poza normy Kodeksu pracy.

„W czasie tej przerwy możesz wyjść zapalić papierosa, ale poza tą przerwą właściwie nie powinieneś opuszczać swojego stanowiska pracy.”

„Za czas, kiedy pracownik opuszcza stanowisko pracy w celu palenia papierosów, pracodawca nie jest zobowiązany płacić.”

Palarnia w zakładzie pracy – obowiązek czy dobra wola?

Pracodawca w Polsce nie ma obowiązku tworzenia palarni. Nie musi organizować specjalnego miejsca do palenia. Zależy to wyłącznie od jego dobrej woli. Dotyczy to pracodawców zatrudniających dowolną liczbę pracowników. Ogólne przepisy BHP nie nakładają takiego obowiązku.

Jeśli pracodawca zdecyduje się na palarnię, musi spełnić wymogi. Palarnia musi być wyodrębniona konstrukcyjnie. Powinna być oddzielona od innych pomieszczeń. Musi mieć odpowiednie oznaczenia. Służy wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych. Wymagana jest wydajna wentylacja. Zapewnia ona usuwanie dymu tytoniowego.

Palarni nie można wyznaczyć wszędzie. Nie może znajdować się w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych. Musi spełniać określone standardy. Minimalna powierzchnia palarni to 4 m kwadratowe. Powierzchnia na jednego pracownika powinna wynosić co najmniej 0,1 m kwadratowego.

„Dziś prawodawstwo nie jest już tak tolerancyjne, a organizacja palarni zależy wyłącznie od dobrej woli pracodawcy.”

„Palarnia – wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych pomieszczenie, odpowiednio oznaczone, służące wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych.”

Konsekwencje naruszenia zakazu palenia w pracy

Złamanie zakazu palenia w pracy może wiązać się z karami. Pracownik może zostać ukarany karą porządkową. Kodeks pracy przewiduje karę upomnienia. Możliwa jest także kara nagany. Stosuje się je za nieprzestrzeganie przepisów. Dotyczy to regulaminu pracy oraz przepisów BHP. Niewłaściwe korzystanie z przerw też podlega karze.

Pracownik może otrzymać mandat. Kara za palenie w miejscach objętych zakazami wynosi do 500 zł. Mandat nakłada uprawniony organ. Może to być na przykład Straż Miejska lub Inspekcja Sanitarna.

Pracodawca również może ponieść konsekwencje. Kara dla pracodawcy za brak oznaczeń zakazu palenia wynosi do 2000 zł. Właściciel lub zarządca obiektu musi umieścić widoczne oznaczenia. Informują one o zakazie palenia w danym miejscu.

„Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy, pracodawca może stosować: karę upomnienia; karę nagany.” – Art. 108 Kodeksu pracy.

Pracodawca może ukarać pracownika karą porządkową. Dotyczy to częstego wychodzenia na papierosa. Szczególnie jeśli odbywa się to poza regulaminowymi przerwami. Może to być uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych.

Palenie w pracy – statystyki i wpływ na efektywność

Palenie papierosów to wciąż powszechny nałóg w Polsce. Około 7 do 10 milionów Polaków pali papierosy. Z raportu Głównego Inspektoratu Sanitarnego z 2019 roku wynika, że 21% Polaków nałogowo pali. Co czwarta dorosła osoba w Polsce pali tytoń. Największa grupa palaczy to osoby w wieku 40–49 lat. Palą średnio od 15 do 20 papierosów dziennie.

Nałóg ten ma realny wpływ na czas pracy. Uzależniony od nikotyny pracownik spędza średnio 20 dni w roku na paleniu. Dotyczy to godzin pracy. Przerwa na papierosa zajmuje zazwyczaj kilka minut. Jeśli pracownik pali często, sumuje się to do znacznego czasu.

Koszty palenia są wysokie. Roczne koszty związane z paleniem papierosów wynoszą około 92 mld zł. Obciążają one gospodarkę. Palacze częściej chorują. Spędzają na L4 w ciągu roku więcej czasu. Może to być nawet 25 dni więcej niż ich niepalący koledzy.

Palenie szkodzi nie tylko palaczom. Naraża też osoby niepalące na dym tytoniowy. Bierne palenie jest szkodliwe dla zdrowia. Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy. Obejmuje to ochronę przed szkodliwymi czynnikami.

Większość palaczy chce rzucić palenie. Około 70% palących deklaruje taką chęć. Niestety, jedynie 3% udaje się to zrobić samodzielnie. Rzucenie palenia jest trudne. Uzależnienie od nikotyny to jeden z najcięższych nałogów.

Porównanie długości standardowych przerw i szacowanego czasu przerwy na papierosa w minutach.

Procent palaczy deklarujących chęć rzucenia palenia.

Sugestie i rozwiązania dla pracodawców i pracowników

Wprowadzenie jasnych zasad dotyczących palenia jest kluczowe. Pracodawcy mogą uregulować tę kwestię w regulaminie pracy. Powinni jasno określić miejsca dozwolone do palenia. Jeśli wprowadzono całkowity zakaz, musi być to wyraźnie zaznaczone. Ważne jest egzekwowanie przestrzegania ustalonych zasad.

Pracodawcy mogą rozważyć dodatkowe działania. Wprowadzenie systemu nagród dla pracowników niepalących może motywować. Pokazuje to docenienie ich postawy. Może też zachęcać palących do rzucenia nałogu.

Edukacja na temat wsparcia w rzucaniu palenia jest ważna. Pracodawca może informować o dostępnych metodach. Może wspierać pracowników w walce z nałogiem. Abstynencja od palenia jest najkorzystniejszą sytuacją. Korzysta na tym zdrowie pracownika i jego efektywność.

Pracownicy powinni być świadomi przepisów. Muszą przestrzegać zakazów palenia. Powinni korzystać z przysługujących im przerw zgodnie z zasadami. Nadużywanie przerw na papierosa może prowadzić do konsekwencji. Może to być na przykład konieczność odpracowania tego czasu. Może też skutkować karami porządkowymi.

• Pracodawcy powinni wprowadzać formalne zapisy dotyczące palenia w regulaminie wewnętrznym firmy.
• Wprowadzenie systemu nagród dla pracowników niepalących może być dobrym rozwiązaniem.
• Ustalenie skutecznych zasad oraz ich przestrzeganie mogą pomóc w złagodzeniu napięć związanych z paleniem w pracy.
• Umieszczenie widocznych oznaczeń zakazu palenia w miejscach publicznych jest obowiązkiem.
• Edukacja pracowników na temat wsparcia w rzucaniu palenia jest cenną inicjatywą.

Wprowadzenie palarni wymaga spełnienia określonych wymagań. Dotyczą one powierzchni, wentylacji i wyposażenia. Takie miejsce może być rozwiązaniem dla firm. Nie jest to jednak obowiązek prawny pracodawcy.