Odpowiedzialność karna nieletnich i groźby karalne – co warto wiedzieć?

Błędne decyzje w młodości mogą mieć poważne konsekwencje. Zrozumienie przepisów dotyczących odpowiedzialności karnej nieletnich oraz groźb karalnych jest kluczowe. Ten artykuł wyjaśnia zasady i skutki prawne.

Kim jest nieletni w świetle prawa?

Polskie prawo definiuje nieletniego. Jest to osoba, która nie ukończyła 17. roku życia. Taką definicję podaje Kodeks karny. Inna ustawa rozszerza to pojęcie. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (z 1982 r.) mówi o osobie, która nie ukończyła 18 lat i wykazuje przejawy demoralizacji. Przepisy rozróżniają trzy pojęcia: małoletni, nieletni, młodociany. Małoletni to osoba poniżej 18. roku życia (Kodeks cywilny). Młodociany ma do 21 lat w chwili czynu i do 24 lat przy orzekaniu.

Kiedy nieletni ponosi odpowiedzialność prawną?

Odpowiedzialność karna co do zasady dotyczy osób pełnoletnich. Sprawca musi ukończyć 17 lat, aby odpowiadać na zasadach ogólnych Kodeksu karnego. Prawo przewiduje jednak wyjątki od tej reguły. Osoby w wieku od 13 do 17 lat mogą ponosić odpowiedzialność. Muszą popełnić czyn zabroniony z rozeznaniem. Minimalny wiek odpowiedzialności karnej w Polsce wynosi 13 lat. Osoby poniżej 13. roku życia nie podlegają karze. Nieletni po ukończeniu 15 lat może odpowiadać jak dorosły. Dotyczy to wyjątkowych, najpoważniejszych przestępstw. Od 1 października 2023 roku zasady te zostały zaostrzone. Sąd wymierzając karę nieletniemu kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować. – głosi cytat.

Co oznacza popełnienie czynu zabronionego z rozeznaniem?

Popełnienie czynu zabronionego z rozeznaniem to zdolność sprawcy do zrozumienia. Chodzi o zrozumienie znaczenia swojego działania. Nieletni musi być świadomy bezprawności czynu. Sąd ocenia tę zdolność indywidualnie. Surowość kary zależy od dojrzałości osobowości. Zależy też od zdolności rozumienia znaczenia czynów.

Co to jest czyn karalny i demoralizacja?

Czyn karalny to szerokie pojęcie w prawie nieletnich. Obejmuje przestępstwo i przestępstwo skarbowe. Obejmuje także niektóre wykroczenia. Za okoliczności demoralizacji uznaje się różne zachowania. Należą do nich naruszanie zasad współżycia społecznego. Używanie alkoholu lub innych środków odurzających to też przejaw demoralizacji. Demoralizacja wpływa na proces sądowy. Sąd bada przejawy demoralizacji. System prawny stawia na pierwszym miejscu dobro dziecka. Priorytetem jest jego resocjalizacja.

Jakie środki stosuje sąd wobec nieletnich?

Celem postępowania w sprawach nieletnich jest wychowanie. System prawny kładzie nacisk na resocjalizację. W Polsce sprawy nieletnich rozpoznają sądy rodzinne. Sąd może zastosować różne środki. Środki te mają charakter wychowawczy, leczniczy lub poprawczy.

• Sąd może skierować nieletniego na terapię.
• Może orzec pracę społeczną.
• Może nakazać specjalną edukację.

Możliwe są też środki wychowawcze. Należą do nich nadzór kuratora rodzinnego. Sąd może skierować nieletniego do ośrodka kuratorskiego. Możliwe jest umieszczenie w organizacji społecznej. Organizacje te zajmują się pracą z nieletnimi. Rodzice uchylający się od zobowiązań mogą ponieść odpowiedzialność. Może być nałożona grzywna. Wysokość grzywny wynosi od 50 zł do 1500 zł. W wyjątkowych sytuacjach nieletni może odpowiadać jak dorosły. Dotyczy to najcięższych przestępstw. Wtedy sąd może orzec karę. Kara ta nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia. Wobec nieletnich, zamiast kar, stosuje się środki ochrony i wychowania.

Przykładowe czyny karalne popełniane przez nieletnich

Nieletni mogą popełniać różne czyny zabronione. Bójka lub pobicie przez nieletniego nie należy do rzadkości. Młodocianym zwykle nie grożą te same konsekwencje co dorosłym. Udział w bójce lub pobiciu zagrożony jest karą nawet 15 lat pozbawienia wolności dla osób po ukończeniu 17. roku życia. Dla nieletnich stosuje się inne środki. Do przestępstw najczęściej popełnianych przez nieletnich należą: przestępstwa rozbójnicze, kradzieże, kradzieże z włamaniem, udział w bójce i pobiciu, zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy. Nieletni ponoszą też odpowiedzialność za wykroczenia. Przykłady to: zakłócenie wybrykiem spokoju publicznego (art. 51 KW), niszczenie znaków państwowych (art. 69 KW), uszkadzanie znaków zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 74 KW), rzucanie przedmiotami w pojazd (art. 76 KW), samowolna zmiana znaków drogowych (art. 85 KW), prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu (art. 87 KW), kradzież lub przywłaszczenie mienia (art. 119 KW), paserstwo (art. 122 KW), niszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 124 KW), spekulacja biletami (art. 133 KW), utrudnianie korzystania z urządzeń publicznych (art. 143 KW). Czyn karalny oznacza zarówno przestępstwo, przestępstwo skarbowe, jak i niektóre wykroczenia.

Groźby karalne – przestępstwo z art. 190 k.k.

Groźby karalne to poważne naruszenie prawa. Mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej. Przestępstwo to jest uregulowane w art. 190 Kodeksu karnego. Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa. Groźba musi wzbudzić w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę. Groźba bezprawna obejmuje również groźbę spowodowania postępowania karnego. Przestępstwo groźby karalnej może być popełnione wyłącznie umyślnie. Musi być popełnione z zamiarem wywołania obawy. Groźba karalna może być wyrażona słowem. Może być wyrażona gestem lub na piśmie. Groźba może dotyczyć osoby pokrzywdzonej. Może dotyczyć także osoby dla niej najbliższej. Dobrem chronionym przez prawo karne jest wolność psychiczna człowieka.

Dla bytu przestępstwa z art. 190 § 1 k.k. nie jest wymagane, aby sprawca miał rzeczywiście zamiar wykonać groźbę, ani też aby istniały obiektywne okoliczności jej realizacji, a wystarczy, aby z punktu widzenia pokrzywdzonego, w subiektywnym jego odczuciu, groźba ta wywoływała przekonanie, że jest poważna oraz że może zostać spełniona. – wyrok SR w Bełchatowie, II K 1094/15.

Obawa wzbudzona groźbą powinna być uzasadniona. O spełnieniu tej przesłanki, warunkującej odpowiedzialność z art. 190 § 1 k.k., można mówić wtedy, gdy przeciętny człowiek o porównywalnych do ofiary cechach osobowości, psychiki, intelektu i umysłowości, w porównywalnych warunkach uznałby tę groźbę za realną i wzbudzającą obawę. – wyrok SN, WA 5/07.

Konsekwencje prawne za groźby karalne

Groźby karalne są zagrożone karą. Kara pozbawienia wolności wynosi do lat 3. Możliwe jest orzeczenie kary grzywny. Możliwe jest orzeczenie kary ograniczenia wolności. Wymiar kary zależy od wielu czynników. Sąd bierze pod uwagę okoliczności zdarzenia. Zamiar sprawcy i skutki groźby mają znaczenie.

Jak udowodnić groźby karalne i obrona

Udowodnienie gróźb karalnych wymaga dowodów. Mogą to być zeznania świadków. Nagrania rozmów lub wiadomości pisemne są ważne. Obrona może polegać na podważeniu dowodów. Można też wykazać brak uzasadnionej obawy u pokrzywdzonego. Uzyskanie rekompensaty pieniężnej za groźby karalne jest możliwe. Jest to kwestia indywidualna.

Wiek w postępowaniu karnym – nie tylko sprawca

Wiek sprawcy jest kluczowy dla odpowiedzialności. Wiek pokrzywdzonego i świadka też ma znaczenie. Granice wiekowe dotyczące odpowiedzialności karnej to 13, 17, i 18 lat. Wiek sprawcy, ofiary i świadka jest istotnym zagadnieniem. Nieletni sprawcy przestępstw bywają traktowani jako ofiary zaniedbania. Chodzi o zaniedbania ze strony opiekunów prawnych. Prawo przewiduje specjalne procedury. Dotyczą one przesłuchiwania dzieci. Stosuje się urządzenia techniczne. Umożliwiają one przesłuchanie na odległość. Jest bezpośredni przekaz obrazu i dźwięku. Istnieje też Niebieski pokój. To pokój przesłuchań dla dzieci. Jest wyposażony w materiały wspomagające. Pomagają one w uzyskiwaniu zeznań. Wiek nieletniego to osoba, która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 17 lat.

Pomoc prawna w sprawach nieletnich i groźb karalnych

Sprawy dotyczące nieletnich i groźb karalnych są skomplikowane. Przepisy prawa karnego są złożone. Warto skonsultować się z doświadczonym adwokatem. Pomoc prawna jest dostępna w wielu miastach. Usługi związane z prawem karnym dla nieletnich są oferowane w Bielsku-Białej. Kancelarie adwokackie zajmują się takimi sprawami. Można znaleźć pomoc w Warszawie, Łodzi, Poznaniu. Dostępna jest też w Katowicach, Tychach, Gdańsku. Inne miasta to Mikołów, Lędziny, Bieruń, Pszczyna. Również w Nysie, Rzeszowie, Kielcach, Toruniu. Warto skorzystać z pomocy adwokata. Adwokat prowadzi sprawy karne nieletnich. Skonsultuj swoją sprawę z adwokatem. Zapewnij sobie wsparcie prawne.