Ławnik sądowy – kto to, jak zostać i ile zarabia?

Ławnik sądowy to niezawodowy członek składu orzekającego. Pełni ważną funkcję w wymiarze sprawiedliwości. Sprawdź, kto może nim zostać i jakie są jego obowiązki. Dowiedz się też, ile wynosi rekompensata za pełnienie tej funkcji.

Kim jest ławnik sądowy?

Ławnik to niezawodowy członek sądu. Uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Reprezentuje społeczeństwo w procesie sądowym. Ławnicy biorą udział w sprawach pierwszej instancji. Mają równe prawa z sędziami zawodowymi i asesorami sądowymi. Są niezawiśli. Podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Jak zostać ławnikiem sądowym?

Droga do zostania ławnikiem wymaga spełnienia wymogów. Kandydatura powinna być wysunięta przez społeczeństwo. Zgłoszenia kandydatów można dokonywać różnymi kanałami. Prezesi właściwych sądów mogą zgłaszać kandydatów. Mogą to robić stowarzyszenia i organizacje. Związki zawodowe również mają taką możliwość. Kandydatury może zgłosić 50 obywateli. Muszą mieć czynne prawo wyborcze.

Wymagania dla kandydatów na ławników

Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych określa wymagania. Ławnikiem może być wybrany obywatel polski. Musi korzystać z pełni praw cywilnych. Wymagana jest pełnia praw obywatelskich. Kandydat musi mieć nieskazitelny charakter. Należy mieć ukończone 30 lat. Górna granica wieku to 70 lat. Kandydat na ławnika musi mieszkać w miejscu kandydowania. Okres zamieszkania to co najmniej rok. Wymagane jest wykształcenie średnie. Może to być wykształcenie średnie branżowe. Kandydat musi być zdolny do pełnienia funkcji. Zdolność ocenia się ze względu na stan zdrowia. Wymagana jest nieskazitelna opinia. Potrzebne jest 50 podpisów poparcia.

Droga do zostania ławnikiem jest zamknięta dla wielu grup zawodowych. Ławnikami nie mogą być osoby zatrudnione w sądach. Dotyczy to sądów powszechnych i innych sądów. Osoby zatrudnione w prokuraturze również nie mogą być ławnikami. Członkowie organów orzekających nie mogą być ławnikami. Dotyczy to organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Funkcjonariusze Policji nie mogą pełnić tej funkcji. Zakaz dotyczy adwokatów i radców prawnych. Duchowni również nie mogą być ławnikami. Żołnierze w czynnej służbie są wykluczeni. Radni gminy, powiatu i województwa nie mogą być ławnikami. Ławnicy nie mogą być osobami skazanymi. Dotyczy to prawomocnego wyroku sądu.

Ławnikiem może być wybrany ten, kto: posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich.

Ławnikiem nie mogą być: osoby zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach oraz w prokuraturze.

Procedura wyboru ławników

Wybory ławników odbywają się w radach gmin. Wybór następuje w głosowaniu tajnym. Rady gmin przygotowują wybory. Liczbę wybieranych ławników ustala kolegium sądu okręgowego. Dzieje się to najpóźniej na trzydzieści dni przed upływem terminu zgłaszania kandydatów. Kadencja ławników trwa cztery lata kalendarzowe. Terminy wyborów to najpóźniej październik. Dotyczy to roku kalendarzowego, w którym upływa kadencja. Zawiadomienie o wyborze następuje do końca października. Lista wybranych ławników jest przesyłana prezesom sądów.

Obowiązki i prawa ławnika

Zakres obowiązków ławnika ustalono prawnie. Ławnik ma obowiązek uczestniczyć w wyznaczonym posiedzeniu. Musi zapoznać się z aktami sprawy. Dotyczy to spraw, do których został wyznaczony. Ławnicy odgrywają kluczową rolę w procesie decyzyjnym. Uczestniczą w sprawach cywilnych i karnych. Oceniają fakty i dowody. Kierują się zasadą sprawiedliwości. Ławnik powinien mieć wiedzę prawniczą. Jest to ważne, gdy rozprawa dotyczy prawa pracy. Ławnicy w Polsce współpracują z sędziami zawodowymi. Dzieje się tak w niektórych postępowaniach. Obowiązkowa obecność ławnika występuje w sprawach karnych. Dotyczy to spraw, gdzie grozi kara pozbawienia wolności. Kara musi być dłuższa niż 5 lat.

Ślubuję uroczyście jako ławnik sądu powszechnego służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stać na straży prawa…

Ławnik ma swoje prawa. Ławnicy są niezawiśli. Podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Mają prawo wglądu do akt. Pracodawca zatrudniający ławnika ma obowiązek. Musi zwolnić go od pracy. Dotyczy to czasu wykonywania czynności w sądzie. Ławnik zachowuje prawo do świadczeń. Dotyczy to świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Wyjątkiem jest prawo do wynagrodzenia.

Ile zarabia ławnik sądowy?

Pełnienie funkcji ławnika wiąże się z rekompensatą pieniężną. Ławnik otrzymuje rekompensatę za czas pełnienia obowiązków. Rekompensata dzienna wynosi 2,64% podstawy. Podstawa to wynagrodzenie zasadnicze sędziego. W 2024 roku podstawa wynosi 7005,76 zł. Rekompensata dzienna wynosi około 184,95 zł brutto. Inne dane wskazują na wynagrodzenie dzienne 212,21 zł. Inną kwotą jest 212 zł za dzień. Jeszcze inne źródło podaje 3% minimalnego wynagrodzenia. To około 93 zł brutto za dzień. Różnice mogą wynikać z daty danych. Maksymalna liczba dni rozpraw rocznie to 12. Ławnik może być wyznaczony do udziału w rozprawach. Limit wynosi dwanaście dni w ciągu roku. Maksymalne roczne wynagrodzenie może wynieść około 912 zł (według jednych danych) lub więcej (według innych).

Ławnik ma prawo do ryczałtu. Pokrywa on koszty dojazdu. Ryczałt wynosi 0,25% podstawy wynagrodzenia sędziego. To około 20,10 zł. Aby ustalić wynagrodzenie netto, można skorzystać z kalkulatora wynagrodzeń.

Podsumowanie

Funkcja ławnika jest wymagająca. Jest to również funkcja prestiżowa. Ławnik łączy pracę społeczną. Uczestniczy w procesie wymiaru sprawiedliwości. Jego rola jest kluczowa. Wymaga bezstronności i obiektywizmu. Uczciwość jest kamieniem węgielnym tej roli. Pełnienie funkcji ławnika to służba publiczna.

Dodatkowe informacje na temat funkcji ławnika można znaleźć w Ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Konstytucja RP w artykule 182 również wspomina o udziale obywateli w wymiarze sprawiedliwości.