Koszty postępowania cywilnego w Polsce – Kompletny przewodnik

Zainicjowanie postępowania cywilnego wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów. Dostęp do sądu w Polsce nie jest darmowy. Koszty sądowe w sprawach cywilnych bywają wysokie. Zwolnienie z kosztów sądowych jest często jedyną furtką do uzyskania drogi do sądu. Wyjaśniamy, jakie opłaty Cię czekają i jak możesz się do nich przygotować.

Czym są koszty postępowania cywilnego?

Koszty postępowania cywilnego to wszystkie wydatki związane ze sprawą sądową. Obejmują one różne opłaty i wydatki. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty sądowe stanowią część tych wydatków. Koszty procesu są pojęciem szerszym.

Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe. Obejmują także zwrot wydatków. Wydatki te dotyczą prowadzenia rozprawy. Do kosztów procesowych zalicza się inne elementy. To koszty przejazdów do sądu. To także utracone zarobki. Wlicza się w nie wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego.

Rodzaje opłat sądowych w sprawach cywilnych

Opłaty sądowe dzieli się na kilka rodzajów. Są opłaty stałe. Występują opłaty stosunkowe. Istnieją również opłaty podstawowe. Opłata stała nie może być niższa niż 30 złotych. Nie może być też wyższa niż 5.000 złotych. Opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe. Wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu. Maksymalna opłata stosunkowa to 200 000 zł. Opłata podstawowa wynosi zawsze 30 złotych.

Wysokość kosztów sądowych zależy od wartości przedmiotu sporu. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych określa szczegółowe stawki. Poniższa tabela przedstawia wybrane opłaty stałe zależne od wartości przedmiotu sporu:

W sprawach o prawa majątkowe o wartości przedmiotu sporu powyżej 20 000 zł pobiera się opłatę stosunkową. Wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu. Nie może być wyższa niż 200 000 zł.

Szczegółowe koszty w wybranych rodzajach spraw cywilnych

Koszty sądowe wiążą się z obowiązkiem poniesienia szeregu opłat. Wysokość opłat sądowych w poszczególnych sprawach różni się. Koszty sądowe dotyczą pozwów rozwodowych. Dotyczą też zażaleń, apelacji czy sporów o majątek. Poniżej przedstawiamy szacunkowe koszty w kilku popularnych typach spraw cywilnych:

Koszty w sprawie o rozwód lub separację

Sprawa o rozwód lub separację generuje określone koszty. Podstawowa opłata sądowa wynosi 600 zł. Do tego dochodzą inne potencjalne wydatki. Wynagrodzenie pełnomocnika może wynosić od 2.500 zł do 8000 zł. Opłata skarbowa od pełnomocnictwa to 17 zł. Koszt opinii biegłego (np. psychologa) waha się od 500 zł do 2000 zł. Wywiad środowiskowy kosztuje około 80 zł. Mediacje mogą kosztować od 150 zł. Opłata za pisemne uzasadnienie wyroku to 100 zł. Odpis orzeczenia kosztuje 20 zł.

Koszty w sprawie o zasiedzenie

Sprawa o zasiedzenie nieruchomości wiąże się z opłatą sądową 2000 zł. Zasiedzenie służebności kosztuje 200 zł. Zasiedzenie ruchomości to opłata 100 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika w takiej sprawie wynosi od 3000 zł do 10000 zł. Koszt opinii geodety to znaczący wydatek, od 1500 zł do 10000 zł. Odpis dokumentów kosztuje 20 zł.

Koszty w sprawie o drogę konieczną

Sprawa o ustanowienie drogi koniecznej wymaga opłaty sądowej 200 zł. Koszt pełnomocnika to od 3000 zł do 10000 zł. Opinia geodety może kosztować od 2000 zł do 10000 zł. Opinia dotycząca szacowania wartości nieruchomości to również koszt od 2000 zł do 10000 zł. Odpis dokumentów kosztuje 20 zł.

Koszty w sprawie o zniesienie współwłasności

Opłata sądowa za zniesienie współwłasności bez projektu podziału wynosi 1000 zł. Jeśli dołączono zgodny projekt podziału, opłata wynosi 300 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika to od 3000 zł do 10000 zł. Potrzebne mogą być opinie biegłych. Koszt opinii geodety to od 2000 zł do 10000 zł. Opinia szacująca wartość to od 2000 zł do 10000 zł. Opinia biegłego z zakresu budownictwa kosztuje od 2000 zł do 5000 zł. Odpis dokumentów to 20 zł.

Koszty w sprawie o podział majątku wspólnego

Sprawa o podział majątku po rozwodzie również ma stałe opłaty sądowe. Bez projektu podziału opłata wynosi 1000 zł. Zgodny projekt podziału obniża opłatę do 300 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika jest zazwyczaj wyższe, od 5000 zł do kilkunastu tysięcy złotych. Podobnie jak przy zniesieniu współwłasności, mogą być potrzebne opinie biegłych. Koszt opinii geodety to od 2000 zł do 10000 zł. Opinia szacująca wartość to od 2000 zł do 10000 zł. Opinia biegłego z zakresu budownictwa kosztuje od 2000 zł do 5000 zł. Odpis dokumentów to 20 zł.

Kto ponosi koszty postępowania cywilnego?

Zgodnie z art. 98 kodeksu postępowania cywilnego, strona przegrana jest zobowiązana do zwrotu kosztów przeciwnikowi. Koszty w postępowaniu cywilnym ponosi przegrany. Obowiązek zwrotu obejmuje koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Obejmuje to opłaty sądowe. Obejmuje też koszty zastępstwa procesowego. Strony mogą umówić się inaczej co do ponoszenia kosztów. Sąd orzeka o kosztach na końcu postępowania.

Koszt profesjonalnego pełnomocnika

Kwota wynagrodzenia pobieranego przez adwokatów i radców prawnych ustalana jest w drodze porozumienia. To porozumienie między pełnomocnikiem a jego klientem. Istnieją jednak minimalne stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Wysokość tych stawek zależy od wartości przedmiotu sporu lub rodzaju sprawy. Poniższa tabela przedstawia minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika w sprawach o prawa majątkowe:

Te stawki są minimalne. Rzeczywiste wynagrodzenie może być znacznie wyższe. Zależy to od złożoności sprawy i doświadczenia prawnika.

Koszt stawiennictwa strony i utracony zarobek

Do kosztów procesu zalicza się koszty przejazdów do sądu. Strona może żądać zwrotu kosztów podróży. Stawki za kilometr zależą od pojemności silnika pojazdu. Dla samochodów do 900 cm³ to 0,30 zł/km. Powyżej 900 cm³ to 0,50 zł/km. Motocykl to 0,20 zł/km. Motorower to 0,10 zł/km.

Strona lub świadek może żądać zwrotu utraconego zarobku. Musi udowodnić jego wysokość. Istnieją limity dotyczące utraconego zarobku. Maksymalne odszkodowanie za utracony zarobek wynosi 4,6% kwoty bazowej. Kwota bazowa w 2019 roku wynosiła 82,31 zł.

Zwolnienie od kosztów sądowych – Kiedy i jak złożyć wniosek?

Dostęp do sądu nie jest darmowy. Koszty sądowe bywają wysokie. Zwolnienie z kosztów sądowych jest często jedyną furtką do uzyskania drogi do sądu. Jest przeznaczone dla osób, które nie są w stanie ponieść kosztów. Nie mogą ponieść ich bez uszczerbku dla swojego utrzymania. Dotyczy to także osób, które mogą ponieść koszty, ale mogą mieć poważne problemy finansowe.

Istnieje zwolnienie ustawowe z kosztów sądowych. Przepisy ustawy wskazują enumeratywnie, kto jest ustawowo zwolniony. W innych przypadkach można ubiegać się o zwolnienie na wniosek strony. Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych można złożyć w każdym stanie sprawy. Należy go złożyć na piśmie. Można też złożyć go ustnie do protokołu. Zwolnienie od kosztów sądowych wymaga należytego uzasadnienia.

Jak uzasadnić wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych? Należy dokładnie opisać swoją sytuację finansową. Trzeba przedstawić wydatki. Trzeba też opisać dochody i źródła utrzymania. Warto dołączyć dowody potwierdzające trudną sytuację finansową. Sądy często przychylnym okiem patrzą na konsumenta mającego zadłużenie. Musi on mierzyć się dodatkowo z opłatami sądowymi.

Czego sądy nie lubią we wnioskach o zwolnienie z kosztów sądowych? Nie można argumentować, że poniesienie opłaty uniemożliwi dzieciom wyjazd na wakacje. We wniosku należy uzasadnić, czego będziemy się domagać w sprawie. Zwolnienie z kosztów sądowych jest jednocześnie przesłanką ustanowienia pełnomocnika z urzędu.

Jeśli sąd odmówił zwolnienia z kosztów sądowych, możesz się odwołać. Sąd ocenia sytuację kompleksowo. Może brać pod uwagę osoby, które mogą mieć problemy finansowe. Dotyczy to nawet, gdy nie stracą dachu nad głową.

• Przy składaniu wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych, warto dołączyć dowody. Potwierdzają one trudną sytuację finansową.
• Należy dokładnie uzasadnić wniosek. Opisz wydatki oraz sytuację finansową.
• Skorzystaj z pomocy doświadczonego prawnika przy składaniu wniosku.