Kiedy pracodawca nie płaci ZUS za pracownika? Konsekwencje i prawa
Pracodawca ma obowiązek opłacania składek ZUS za zatrudnionych. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Dowiedz się, kiedy ZUS nie jest płacony i jakie są tego skutki dla obu stron stosunku pracy lub innej formy zatrudnienia.
Obowiązek pracodawcy wobec ZUS
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z licznymi formalnościami. Przedsiębiorcy w Polsce są zobowiązani do regulowania składek na ubezpieczenia społeczne. Pracodawca odpowiada za obliczenie składek. Następnie pobiera je i odprowadza do ZUS. Dotyczy to składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Obowiązek opłacania składek ZUS powstaje niezależnie od zatrudnienia pracowników. Przedsiębiorca zatrudniający pracowników musi opłacać składki za siebie. Płaci również składki za swoich pracowników.
Terminy płatności składek różnią się. Zależą od typu płatnika składek. Jednostki budżetowe płacą do 5. dnia miesiąca. Płatnicy z osobowością prawną płacą do 15. dnia miesiąca. Pozostałe podmioty płacą do 20. dnia miesiąca.
Wszyscy przedsiębiorcy muszą wysyłać deklarację DRA ZUS co miesiąc. Płatnik składek przesyła także imienne raporty miesięczne.
Wysokość składek ZUS zmienia się. W 2023 roku podstawowa składka dla przedsiębiorców wynosiła 1418,49 zł. Miesięczna suma składek była o 224,17 zł wyższa niż wcześniej. W 2022 roku wprowadzono zmiany w ramach Nowego Ładu.
Kiedy pracodawca nie płaci ZUS? Rodzaje umów
Obowiązek opłacania składek ZUS zależy od rodzaju zawartej umowy.
Umowa o dzieło
Pracodawca nie jest zobowiązany do płacenia ZUS za pracownika. Dotyczy to zatrudnienia na podstawie umowy o dzieło. Pracownik samodzielnie odpowiada za opłacanie swoich składek. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku umowy o dzieło.
Umowa zlecenie
Pracodawca nie musi płacić ZUS za pracownika. Dotyczy to zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia. To zależy jednak od wielu czynników. Na przykład od tego, czy zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczeń.
Umowa o pracę
Pracodawca jest odpowiedzialny za terminowe odprowadzanie składek. Dotyczy to każdego zatrudnionego na umowę o pracę. Pracodawca powinien zgłosić nowego pracownika do ZUS. Ma na to 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy. Pracownik nabywa liczne uprawnienia. Są one związane z obowiązkowym ubezpieczeniem. Obejmuje ono ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.
Konsekwencje niepłacenia składek ZUS przez pracodawcę
Brak regularnych wpłat do ZUS może skutkować poważnymi problemami. Dotyczy to przedsiębiorców i osób prowadzących działalność. Niepłacenie składek ZUS przez pracodawcę to naruszenie obowiązków. Może prowadzić do konsekwencji prawnych i finansowych.
Grzywna, odsetki i opłata dodatkowa to tylko część konsekwencji. Możliwe jest nawet złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W przypadku niewykonywania obowiązków ZUS może zastosować sankcje. ZUS ma uprawnienia do nakładania kar. Kary dotyczą zarówno przedsiębiorców, jak i osób fizycznych.
Sankcje finansowe
Zaległości za nieopłacone składki ZUS są objęte odsetkami. Stawka odsetek od zaległych składek ZUS wynosi obecnie 15% w skali roku. Obowiązują minimalne kwoty odsetek. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 minimalne odsetki to 42,42 zł. Od 1 lipca do 31 grudnia 2024 minimalna kwota wynosi 43 zł.
ZUS może wymierzyć dodatkową opłatę. Może ona wynieść do 100% nieopłaconych składek. Grzywna za niedopełnienie obowiązku wynosi do 5000 zł.
Sankcje prawne i egzekucyjne
ZUS może wszcząć postępowanie egzekucyjne. Obejmuje ono zabezpieczenie na majątku płatnika. ZUS może wystąpić do sądu rejonowego. Wniosek dotyczy założenia księgi wieczystej. Możliwy jest wniosek o wpis hipoteki. ZUS może złożyć wniosek do Urzędu Skarbowego. Dotyczy ustanowienia zastawu skarbowego.
Nieopłacanie składek może być przestępstwem. Jest to zgodne z Kodeksem karnym. ZUS może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotyczy to przestępstw z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
ZUS może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika. Wniosek trafia do sądu upadłościowego. Możliwe jest wystąpienie o pozbawienie prawa prowadzenia działalności. Dotyczy to także pełnienia określonej funkcji. Wykonawca może zostać wykluczony z postępowania o zamówienie publiczne. Dzieje się tak w związku z zaleganiem w opłacaniu składek. ZUS może złożyć wniosek o zmianę wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Konsekwencje dla uprawnień pracowniczych
Nieopłacenie składek od zarejestrowanych pracowników nie ma wpływu. Nie wpływa na wypłatę należnych zasiłków. Dotyczy to zasiłków chorobowych lub macierzyńskich. Na kontach osób ubezpieczonych ewidencjonuje się informacje. Dotyczą one wysokości składek należnych. Dzieje się tak nawet gdy płatnik ich nie opłacił.
Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił należne za ubezpieczonego składki. – Sąd Apelacyjny w Łodzi
Nieopłacanie składek przez pracodawcę może być wykorzystane. Organ rentowy może to wykorzystać na niekorzyść pracownika. Niezgodne z prawem działanie pracodawcy nie przesądza jednak o nieistnieniu stosunku pracy. Potwierdził to Sąd Najwyższy.
Brak pisemnej umowy o pracę i niezgłoszenie skarżącego przez pracodawcę do ubezpieczenia społecznego i nieopłacenie należnych składek nie przesądza o nieistnienia stosunku pracy. – Sąd Najwyższy
Przedsiębiorca nie może mieć zadłużenia w ZUS. Zadłużenie nie może przekraczać 1% minimalnego wynagrodzenia. Od 1 lipca 2023 roku kwota ta wynosiła 36 zł.
Co może zrobić pracownik?
Masz prawo żądać od pracodawcy dowodu rozliczania się z ZUS. Możesz sprawdzić swoje konto na PUE ZUS. Zobaczysz tam, czy składki są deklarowane. W przypadku podejrzenia braku odprowadzania składek, skontaktuj się z pracodawcą. Sporządź pisemny wniosek do ZUS. Ma on na celu wyjaśnienie sytuacji.
Możesz zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. Zrób to w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości. Państwowa Inspekcja Pracy ma uprawnienia kontrolne. Zgłoś sprawę do odpowiednich organów kontrolnych. Skorzystaj z pomocy prawnej. Prawnik pomoże w dochodzeniu praw. Rozważ zmianę miejsca pracy. Zrób to w przypadku chronicznego problemu. Dotyczy to opłacania składek ZUS.
- Skontaktuj się z pracodawcą w celu wyjaśnienia.
- Złóż pisemny wniosek do ZUS o informacje.
- Zgłoś sytuację do Państwowej Inspekcji Pracy.
- Skorzystaj z fachowej pomocy prawnej.
- Rozważ zmianę zatrudnienia, jeśli problem się powtarza.
Podejmij działania w celu ochrony swoich praw. Zrób to, jeśli masz podejrzenia. Dotyczą one niepłacenia ZUS przez pracodawcę.
Co może zrobić pracodawca z zaległościami?
Niektórych kar można uniknąć. Pracodawca musi wykazać uzasadnioną przyczynę. Dotyczy to braku możliwości opłacenia składek. Przedsiębiorca powinien złożyć wniosek do ZUS. Wniosek dotyczy odroczenia terminu płatności. Może też złożyć wniosek o rozłożenie należności na raty.
Aktywna komunikacja z ZUS może pomóc. Może to ułatwić załatwienie sprawy. Pozwoli uniknąć dalszych konsekwencji. Nie unikaj kontaktu z ZUS. Zwłaszcza gdy otrzymasz pismo o zaległościach. Możesz skorzystać z kalkulatora odsetkowego ZUS. Pomoże obliczyć należne odsetki.
- Złóż wniosek o odroczenie terminu płatności składek.
- Złóż wniosek o rozłożenie należności na raty.
- Nie unikaj kontaktu z ZUS.
- Wykaż uzasadnioną przyczynę opóźnienia, jeśli to możliwe.
Najczęściej zadawane pytania
Kiedy pracodawca nie płaci ZUS za pracownika?
Pracodawca nie ma obowiązku płacić ZUS za pracownika zatrudnionego na umowę o dzieło. W przypadku umowy zlecenia obowiązek zależy od innych ubezpieczeń zleceniobiorcy. Przy umowie o pracę płacenie składek jest zawsze obowiązkowe dla pracodawcy.
Co grozi pracodawcy za niepłacenie składek ZUS?
Pracodawcy grożą kary finansowe, takie jak odsetki za zwłokę, dodatkowa opłata do 100% zaległości i grzywna do 5000 zł. Możliwe są też sankcje prawne, w tym egzekucja komornicza, zawiadomienie o przestępstwie i postępowanie karno-skarbowe.
Składki ZUS – do kiedy płaci pracodawca?
Termin płatności składek zależy od typu płatnika. Jednostki budżetowe płacą do 5. dnia miesiąca. Firmy z osobowością prawną płacą do 15. dnia miesiąca. Pozostali płatnicy, w tym większość przedsiębiorców, płacą do 20. dnia miesiąca.
Czy można nie płacić ZUS-u?
Nie, nie można unikać płacenia ZUS, jeśli istnieje obowiązek ubezpieczenia. Obowiązek ten wynika z rodzaju umowy, np. umowy o pracę. Unikanie płatności składek pociąga za sobą poważne konsekwencje prawne i finansowe dla płatnika.
Kiedy niezapłacony ZUS oznacza brak chorobowego?
Dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę i zgłoszonego do ZUS, niezapłacone przez pracodawcę składki zazwyczaj nie oznaczają braku zasiłku chorobowego. ZUS ewidencjonuje należne składki na koncie pracownika. Wypłaca świadczenia, jeśli pracownik został zgłoszony, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki.
Co grozi przedsiębiorcy za nieprawidłowości w dokumentacji ZUS?
Za nieprawidłowości w dokumentacji, takie jak nieterminowe przesyłanie deklaracji lub błędy w raportach, ZUS może nałożyć kary finansowe. Możliwe jest także wszczęcie postępowania kontrolnego. Przedsiębiorca musi skorygować dokumenty i zapłacić zaległe składki wraz z odsetkami.
Jak napisać odwołanie od decyzji ZUS?
Odwołanie od decyzji ZUS składa się na piśmie. Należy wskazać, od jakiej decyzji się odwołujesz i dlaczego się z nią nie zgadzasz. Odwołanie składasz za pośrednictwem oddziału ZUS, który wydał decyzję. Masz na to miesiąc od dnia otrzymania decyzji. Warto rozważyć skorzystanie z pomocy prawnika.
