Kiedy pracodawca może odmówić wypłaty wynagrodzenia chorobowego?
Wynagrodzenie chorobowe stanowi ważne wsparcie dla pracownika. Przysługuje ono w okresie czasowej niezdolności do pracy. Istnieją jednak konkretne sytuacje, gdy pracodawca może odmówić jego wypłaty. Zasady te regulują polskie przepisy prawa.
Podstawy prawne wynagrodzenia chorobowego
Zasady wypłaty wynagrodzenia chorobowego określa Kodeks pracy. Dotyczy to pierwszych dni niezdolności do pracy. Dalsze świadczenia reguluje ustawa zasiłkowa. Jest to Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Prawo do świadczeń chorobowych ma wiele osób. Dotyczy to nie tylko pracowników etatowych.
Kto płaci za zwolnienie lekarskie? Pracodawca czy ZUS?
W Polsce system świadczeń chorobowych jest podzielony. Odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy i ZUS. Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Robi to przez pierwsze 33 dni choroby w roku. Dla pracowników powyżej 50 lat limit wynosi 14 dni. Po przekroczeniu tego okresu wypłatę przejmuje ZUS. ZUS wypłaca wtedy zasiłek chorobowy. Dotyczy to dni od 34. lub 15. dnia choroby.
| Kryterium | Pracodawca | ZUS |
|---|---|---|
| Okres wypłaty (większość pracowników) | Pierwsze 33 dni | Od 34. dnia |
| Okres wypłaty (pracownicy 50+) | Pierwsze 14 dni | Od 15. dnia |
| Rodzaj świadczenia | Wynagrodzenie chorobowe | Zasiłek chorobowy |
Wynagrodzenie chorobowe wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. 100% wynagrodzenia przysługuje w szczególnych przypadkach. Dotyczy to wypadku w drodze do pracy lub choroby w ciąży. Ustawa zasiłkowa określa wysokość i wymagalność świadczeń. Należne wynagrodzenie to stan obiektywny.
Należne wynagrodzenie to stan obiektywny w tym sensie, że wpływ na ustalenie wysokości i wymagalności wynagrodzenia mogą mieć tylko konkretne okoliczności wynikające z przepisów prawa pracy.
Okres zasiłkowy trwa standardowo 182 dni. Może być dłuższy w przypadku gruźlicy. Dla gruźlicy okres ten wynosi 270 dni. Kod literowy „D” na e-ZLA oznacza gruźlicę. Kod „B” dotyczy niezdolności w ciąży. W tych przypadkach zasiłek przysługuje do 270 dni.
Kiedy pracodawca może wstrzymać wypłatę?
Pracodawca ma ograniczone możliwości odmowy wypłaty. Może to zrobić dopiero po formalnym zawiadomieniu z ZUS. Zawiadomienie musi dotyczyć nieprawidłowości w zaświadczeniu. Prawidłowość orzekania o niezdolności do pracy podlega kontroli. Kontrolę przeprowadzają lekarze orzecznicy ZUS. Pracodawca może złożyć wniosek o weryfikację zwolnienia. Wniosek kieruje się do ZUS. ZUS przeprowadza kontrolę zwolnienia lekarskiego. Po kontroli ZUS informuje pracodawcę. Dopiero wtedy pracodawca może wstrzymać wypłatę. Ważne jest, aby wszystkie działania były zgodne z przepisami.
Pracodawca nie może samodzielnie decydować o odmowie wypłaty bez podstawy prawnej lub decyzji ZUS.
Przyczyny utraty prawa do świadczeń chorobowych
Istnieją sytuacje, gdy pracownik traci prawo do świadczeń. Nawet posiadanie e-ZLA nie gwarantuje wypłaty. Ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego. Dzieje się tak, gdy w okresie zwolnienia pracuje zarobkowo. Celem zwolnienia jest odzyskanie zdolności do pracy.
Celem zwolnienia od pracy jest bowiem odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy.
Brak prawa do świadczeń może wynikać z kilku powodów:
- Wykonywanie pracy zarobkowej w czasie L4.
- Nieprzestrzeganie zaleceń lekarza.
- Choroba spowodowana nadużyciem alkoholu.
- Choroba wynikająca z celowego unikania pracy.
- Niedostarczenie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego.
- Nieprawidłowe zgłoszenie zwolnienia.
- Posiadanie fałszywego zaświadczenia lekarskiego.
- Nieosiągnięcie minimalnego okresu ubezpieczenia chorobowego.
Okres wyczekiwania na świadczenia to 30 dni. Dotyczy to osób zatrudnionych na umowę o pracę. Dla umowy zlecenia okres ten wynosi 90 dni. Pracownik bez wymaganego okresu nie otrzyma świadczenia. Dotyczy to pierwszych dni ubezpieczenia. Okres niezdolności bez prawa do zasiłku wlicza się do okresu zasiłkowego. Roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się. Następuje to po 6 miesiącach od daty wymagalności.
Kontrola zwolnień lekarskich przez ZUS
Prawidłowość zwolnień lekarskich jest kontrolowana. Kontrole przeprowadzają płatnicy składek lub ZUS. ZUS weryfikuje zaświadczenia przez lekarzy orzeczników. Mogą oni skrócić okres zwolnienia. Mogą też zakwestionować zasadność jego wystawienia. W ocenie organu możliwości zakwestionowania zwolnienia są określone ustawą.
W ocenie organu możliwości zakwestionowania zasadności zwolnienia lekarskiego zostały określone w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
ZUS informuje pracownika i pracodawcę o wynikach kontroli. Jeśli ZUS uzna zwolnienie za niezasadne, pracownik traci prawo do świadczenia. Wtedy pracodawca, który wypłacił wynagrodzenie, może żądać jego zwrotu od pracownika. Od grudnia 2018 roku obowiązują e-ZLA. To elektroniczne zwolnienia lekarskie. Ułatwiają one proces i kontrolę.
Wpływ nieobecności na wynagrodzenie
Nieobecności w pracy wpływają na wysokość wynagrodzenia. Dotyczy to choroby, ale też innych przyczyn. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej określa zasady. Dotyczą one ustalania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy. W przypadku stałego miesięcznego wynagrodzenia stosuje się konkretne metody. Obliczanie wynagrodzenia za część miesiąca zależy od prawa do świadczenia.
Nieodpracowane wyjście prywatne wpływa na podstawę wymiaru świadczeń. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy przepisy na to pozwalają. Wyjścia prywatne można odpracować lub pomniejszyć wynagrodzenie.
Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego pracownika powinni Państwo przyjąć wynagrodzenie określone w umowie o pracę pomniejszone o 2 h nieodpracowanego w miesiącu czasu pracy (wyjście prywatne).
Co zrobić w przypadku odmowy wypłaty świadczeń?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może odmówić wypłaty zasiłku. Może to być problem dla osoby chorej. Wymagane jest złożenie wniosku ZUS ZAS-53. Bez wniosku zasiłek nie zostanie wypłacony. W przypadku odmowy z ZUS pracownik ma prawo odwołać się od decyzji. Warto sprawdzić aktualne przepisy. Pracodawca powinien informować ZUS o dłuższych zwolnieniach. Znajomość praw i obowiązków działa na Twoją korzyść.
Znajomość praw i obowiązków, jakie przysługują pracownikom, działa na Twoją korzyść!
W razie wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą. Można skorzystać z porad prawnych. Dotyczy to prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Warto złożyć korekty lub uregulować składki, jeśli to jest przyczyną odmowy.
- Warto sprawdzić i być na bieżąco z przepisami.
- Pracodawca powinien zgłaszać podejrzenia nieprawidłowości do ZUS.
- W przypadku odmowy warto skorzystać z porad prawnych.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące wynagrodzenia chorobowego
Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania wynagrodzenia chorobowego?
Niezbędne jest dostarczenie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego potwierdzającego niezdolność do pracy. Obecnie są to głównie elektroniczne zwolnienia lekarskie (e-ZLA).
Czy istnieje limit czasowy na zgłoszenie zwolnienia lekarskiego?
Tak, pracownik ma obowiązek poinformować pracodawcę o swojej nieobecności i przyczynie niezwłocznie, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności. Elektroniczne zwolnienie lekarskie trafia do pracodawcy i ZUS automatycznie.
Jak oblicza się wynagrodzenie za czas zwolnienia lekarskiego?
Wynagrodzenie chorobowe oblicza się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z 12 miesięcy poprzedzających chorobę. Zazwyczaj wynosi 80% tej podstawy.
Czy nauczyciele mają takie same warunki zwolnienia lekarskiego?
Warunki zwolnienia lekarskiego dla nauczycieli mogą się różnić. Zależą one od specyfiki ich pracy i przepisów Karty Nauczyciela. Warto skonsultować się z działem kadr.
Jak szybko ZUS wypłaca zasiłek chorobowy?
ZUS zobowiązany jest wypłacić zasiłek chorobowy w terminie 14 dni. Termin ten liczy się od dnia złożenia wszystkich niezbędnych dokumentów i wniosku przez pracownika.
Podsumowanie
Wynagrodzenie chorobowe zapewnia pracownikowi wsparcie finansowe. Przysługuje ono w okresie niezdolności do pracy. Pracodawca płaci za pierwsze 33 lub 14 dni. Następnie wypłatę przejmuje ZUS. Pracodawca może odmówić wypłaty tylko w określonych sytuacjach. Musi to być poparte decyzją lub zawiadomieniem z ZUS. Utrata prawa do świadczeń może nastąpić z różnych przyczyn. Należą do nich praca w trakcie zwolnienia czy brak wymaganego okresu ubezpieczenia. ZUS kontroluje prawidłowość zwolnień. Pracownik i pracodawca mają określone obowiązki. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe.