Fałszywe oskarżenie i pomówienie – co grozi i jak się bronić?
Fałszywe oskarżenie i pomówienie to poważne przestępstwa. Prawo polskie chroni dobre imię obywateli. Dowiedz się, jakie są konsekwencje prawne tych czynów i jak skutecznie się przed nimi bronić.
Czym jest fałszywe oskarżenie?
Fałszywe oskarżenie to przestępstwo. Polega na bezpodstawnym zarzuceniu komuś popełnienia czynu zabronionego. Zgłoszenie trafia do organu ścigania lub orzekania. Może to być Policja lub Prokuratura. Oskarżenie musi dotyczyć przestępstwa lub przewinienia dyscyplinarnego.
Ten czyn reguluje artykuł 234 Kodeksu karnego. Cytat z przepisu brzmi:
„Kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo… fałszywie oskarża inną osobę… podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
Maksymalna kara za fałszywe oskarżenie to pozbawienie wolności do 2 lat. Osoba fałszywie oskarżona staje się jednocześnie sprawcą (czynu z art. 234 KK) i pokrzywdzonym (pierwotnego fałszywego zarzutu).
Pomówienie a zniesławienie – różnice i podobieństwa
Pojęcia pomówienie i zniesławienie bywają używane zamiennie. Prawo polskie rozróżnia te czyny. Zniesławienie reguluje artykuł 212 Kodeksu karnego. Pomówienie jest często rozumiane jako zniesławienie.
Artykuł 212 KK dotyczy naruszenia dobrego imienia. Chodzi o przypisanie komuś cech lub postępowania. Mogą one poniżyć osobę w opinii publicznej. Mogą też narazić na utratę zaufania. Dotyczy to stanowiska, zawodu lub działalności. Cytat z Art. 212 § 1 KK mówi:
Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Zniesławienie może dotyczyć osoby, grupy osób, instytucji lub firmy. Pomówienie to postępowanie polegające na posądzeniu o nieuczciwe praktyki. W polskim prawie pomówienie nie ma oddzielnej definicji. Rozpatruje się je podobnie jak zniesławienie.
Fałszywe oskarżenie (art. 234 KK) różni się od zniesławienia (art. 212 KK). Fałszywe oskarżenie to zgłoszenie nieprawdy organom ścigania. Zniesławienie to szerokie rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji. Zniesławienie godzi w dobre imię. Fałszywe oskarżenie dotyczy zarzutu popełnienia czynu zabronionego.
Czy pomówienie zawsze jest przestępstwem?
Tak, pomówienie w rozumieniu zniesławienia jest czynem zabronionym. Obowiązujące przepisy prawne obwarowują je sankcjami.
Kogo może dotyczyć zniesławienie?
Pokrzywdzonymi przez zniesławienie mogą być osoby fizyczne. Dotyczy to też grup osób. Instytucje i osoby prawne również podlegają ochronie. Jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej także.
Konsekwencje prawne i kary
Za pomówienie (zniesławienie) grozi kara grzywny. Może to być też kara ograniczenia wolności. Jeśli czyn popełniono za pomocą środków masowego komunikowania, kara jest surowsza. Grozi wtedy grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do roku (art. 212 § 2 KK). Środki masowego komunikowania to prasa, radio, telewizja i internet.
Za fałszywe oskarżenie grozi grzywna. Możliwa jest kara ograniczenia wolności. Najsurowsza kara to pozbawienie wolności do 2 lat.
Osoby poszkodowane mogą dochodzić roszczeń cywilnych. Mogą ubiegać się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Wysokość zadośćuczynienia bywa różna. Dane wskazują na kwoty od 1000 zł do 20000 zł. Inne źródła podają 3000 zł do 10000 zł. Roszczenia cywilne wynikają z naruszenia dóbr osobistych.
Postępowanie w sprawach o pomówienie i zniesławienie
Przestępstwa zniesławienia i zniewagi ścigane są z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że pokrzywdzony musi sam wnieść akt oskarżenia. Koszt wniesienia prywatnego aktu oskarżenia to 300 zł. Pokrzywdzony ma 1 rok na złożenie aktu. Czas liczy się od momentu dowiedzenia się o czynie. Musi on jednak nastąpić nie później niż 3 lata od popełnienia przestępstwa.
Ściganie fałszywego oskarżenia (art. 234 KK) odbywa się przed organami państwowymi. Zgłoszenie składa się na Policji lub w Prokuraturze.
W sprawach o zniesławienie widać wzrost zgłoszeń. W latach 1999-2020 liczba zdarzeń wzrosła. Z kilkudziesięciu do ponad tysiąca rocznie. W przypadku stwierdzenia czynu, dotyczy to około dwóch trzecich przypadków.
Sprawca zniesławienia działa umyślnie. Odpowiedzialność nie zależy od faktycznego poniżenia. Wystarczy, że czyn MÓGŁ poniżyć lub narazić na utratę zaufania. Sąd dąży do poznania prawdy. Prawdziwość oskarżenia może wpłynąć na sprawę.
Jak udowodnić zniesławienie?
Zbieraj wszelkie dowody. Mogą to być świadkowie, nagrania, zrzuty ekranu z internetu. Warto uzyskać dane sprawcy. PESEL jest pomocny w postępowaniu.
Ile kosztuje sprawa o pomówienie?
Koszt wniesienia prywatnego aktu oskarżenia to 300 zł. Dochodzą koszty zastępstwa procesowego adwokata lub radcy prawnego.
Jak bronić się przed fałszywym oskarżeniem i pomówieniem?
Osoba fałszywie oskarżona ma prawo do obrony. Przysługuje ono każdemu podejrzanemu. Pokrzywdzony pomówieniem ma swoje uprawnienia. Może korzystać z przepisów Kodeksu postępowania karnego (art. 49§1 k.p.k.).
Istnieje kilka sposobów obrony. Możesz zgłosić fałszywe oskarżenie na Policji. Możesz też zrobić to w Prokuraturze. Zbieraj dowody na swoją niewinność. Dowody mogą potwierdzić nieprawdę zarzutów.
Możesz skorzystać z pomocy profesjonalnego obrońcy. Adwokat specjalizujący się w prawie karnym pomoże. Kancelaria Klisz i Wspólnicy zajmuje się takimi sprawami. Adwokat Iwo Klisz jest wspólnikiem zarządzającym. Kancelarie oferują pomoc we Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Warszawie. Inne kancelarie działają w Rzeszowie, Krakowie, Lublinie. Przykładowo, Kancelaria Adwokacka adw. Damiana Wójcika w Krakowie. Kancelaria adwokacka Adwokat Artur Żarnowski działa w Lublinie. Adwokat Aleksandra Rodakiewicz przyjmuje w Szamotułach i okolicach. Kancelaria adwokacka adw. Daria Słobodzian-Kosecka jest w Łasku.
Możliwe działania prawne obejmują:
- Złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (szczególnie przy fałszywym oskarżeniu).
- Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia (przy zniesławieniu/pomówieniu).
- Skierowanie sprawy do sądu cywilnego.
- Dochodzenie roszczeń cywilnych o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.
- Wysłanie wezwania do zaprzestania naruszeń osobie pomawiającej.
Warto pamiętać, że szybkie działanie jest kluczowe. Szczególnie dotyczy to internetu. Złożenie wniosku o identyfikację sprawcy online wymaga pośpiechu. Dostawcy usług przechowują dane przez ograniczony czas.
Co zrobić, gdy padłem ofiarą pomówienia w pracy?
Zgłoś sprawę do działu HR. Żądaj oficjalnego śledztwa. Zbieraj dowody. Rozważ pomoc prawną, aby chronić swoje dobre imię i stanowisko.
Jak bronić się przed pomówieniem w internecie?
Dokumentuj wszystko (zrzuty ekranu). Zgłoś sprawę do administratora strony. Skonsultuj się z prawnikiem. Rozważ kroki prawne, w tym wniosek o identyfikację sprawcy.
Pomówienie a naruszenie dóbr osobistych
Pomówienie i zniesławienie naruszają dobra osobiste. Dobra osobiste chroni prawo cywilne. Artykuł 23 Kodeksu cywilnego wymienia dobra osobiste. Są to na przykład cześć, wizerunek, nazwisko. Cytat z przepisu mówi:
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Ten, czyje dobro osobiste jest zagrożone, może żądać zaniechania działania. Chyba że działanie jest zgodne z prawem. Można też żądać usunięcia skutków naruszenia. Obejmuje to złożenie publicznego oświadczenia. Możliwe jest żądanie zadośćuczynienia pieniężnego. Sąd może przyznać sumę na cel społeczny.
Sprawy o naruszenie dóbr osobistych toczą się w sądzie cywilnym. Równolegle można prowadzić postępowanie karne. Pomówienie i zniesławienie mogą prowadzić do konsekwencji karnych i cywilnych.
Zniesławienie w internecie i mediach
Internet stał się narzędziem do pomówień i zniesławień. Technologie cyfrowe ułatwiają rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji. Chodzi o media społecznościowe i portale. Pomówienie może nastąpić za pomocą wszelkich ogólnodostępnych środków przekazu. Obejmuje to także internet. Zniesławienie za pomocą środków masowego komunikowania jest surowiej karane.
Ludzie muszą zdawać sobie sprawę z konsekwencji. Zniesławienie online ma poważne skutki prawne. Ważne jest, aby przedstawiać informacje o innych z należytą starannością. Wolność wypowiedzi nie jest nieograniczona. Nie narusza prawa do zachowania dobrego imienia.
Podsumowanie
Fałszywe oskarżenie i pomówienie to czyny karalne. Chronią one cześć i dobre imię. Fałszywe oskarżenie reguluje art. 234 KK. Zniesławienie (pomówienie) reguluje art. 212 KK. Zniewaga to inny czyn, regulowany art. 216 KK.
Kary obejmują grzywnę, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności. Maksymalna kara za fałszywe oskarżenie to 2 lata więzienia. Za zniesławienie w mediach grozi do roku więzienia.
Obrona przed tymi czynami jest możliwa. Wymaga zbierania dowodów i znajomości procedur. Pomoc prawna jest często niezbędna. Można dochodzić praw na drodze karnej i cywilnej.
Pamiętaj, że masz prawo do obrony. Masz też prawo do ochrony swojego dobrego imienia. Nie lekceważ niesprawiedliwych oskarżeń.