Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży? Prawa i ochrona
Przepisy prawa pracy zapewniają kobietom w ciąży szczególną ochronę zatrudnienia. Wyjaśniamy, kiedy pracodawca nie może zwolnić ciężarnej pracownicy i jakie ma ona uprawnienia.
Szczególna ochrona pracownicy w ciąży
Kobieta w ciąży podlega szczególnej ochronie prawnej. Kodeks pracy chroni pracownicę przed wypowiedzeniem umowy. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży. Zakaz ten dotyczy również okresu urlopu macierzyńskiego. Ochrona zaczyna obowiązywać od momentu potwierdzenia ciąży. Pracownica powinna przedstawić pracodawcy zaświadczenie lekarskie. Zaświadczenie otwiera drzwi do szczególnej ochrony. Ojciec dziecka także jest chroniony. Dotyczy to okresu, gdy przebywa na urlopie macierzyńskim.
Kiedy zwolnienie kobiety w ciąży jest możliwe?
Zwolnienie kobiety w ciąży jest ściśle regulowane. Polskie prawo dopuszcza wyjątki od zasady ochrony. Pracodawca może zwolnić ciężarną w określonych sytuacjach. Wyjątki dotyczą likwidacji zakładu pracy. Obejmują również ogłoszenie upadłości pracodawcy. W takich przypadkach pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę. Przyszła mama nie traci jednak zabezpieczenia finansowego. Otrzymuje świadczenia do dnia porodu. Ma też prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Innym wyjątkiem jest zwolnienie dyscyplinarne. Pracodawca może je zastosować z winy pracownicy. Musi to być ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków. Może dotyczyć popełnienia przestępstwa. Dotyczy też zawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy. Pracodawca może rozwiązać umowę na podstawie art. 52 § 1 Kodeksu pracy. Ważne jest, że przed taką decyzją. Pracodawca musi uzyskać zgodę związków zawodowych. Dotyczy to organizacji reprezentujących pracownicę. Zwolnienie kobiety w ciąży musi być uzgodnione ze związkami. Ochrona nie dotyczy zwolnienia dyscyplinarnego. Wymaga jednak zgody zakładowej organizacji związkowej.
Zwolnienie jest możliwe przy zwolnieniach grupowych. Reguluje to Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. Dotyczy ona rozwiązywania stosunków pracy. Przyczyny nie mogą dotyczyć pracowników.
Decyzja o zwolnieniu przed 12. tygodniem ciąży rzadko wynika z faktu ciąży. Częściej powodem są inne przesłanki. Może to być redukcja etatów. Może to być likwidacja stanowiska. Zwolnienie kobiety w ciąży przed ukończeniem 12. tygodnia jest możliwe. Ale tylko w konkretnych sytuacjach wskazanych w prawie.
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Pracodawcy boją się stosować dyscyplinarkę wobec kobiet w ciąży. Zwykle starają się unikać takich sytuacji. Zwolnienie kobiety w ciąży jest zgodne z prawem tylko w wyjątkach.
Umowa o pracę a ciąża – różne rodzaje umów
Rodzaj zawartej umowy ma znaczenie. Wpływa na zakres ochrony pracownicy. Umowa o pracę na czas nieokreślony daje pełną ochronę. Pracodawca nie może jej wypowiedzieć w okresie ciąży.
Umowa na czas określony podlega szczególnej regulacji. Umowa zawarta na czas określony ulega przedłużeniu. Dotyczy to umowy, która rozwiązałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Umowa zostaje przedłużona do dnia porodu. Pracodawca ma obowiązek przedłużyć umowę, która wygasła po 12. tygodniu ciąży. Przedłużenie trwa do dnia porodu. W przypadku umowy na czas określony. Umowa nie jest przedłużana do dnia porodu. Dzieje się tak, jeśli uległaby rozwiązaniu. Dotyczy to okresu przed upływem trzeciego miesiąca ciąży. Umowa na okres próbny przekraczający jeden miesiąc jest podobnie chroniona. Również ulega przedłużeniu do dnia porodu. Dotyczy to sytuacji, gdy rozwiązanie nastąpiłoby po trzecim miesiącu ciąży.
Kobiety zatrudnione na umowę zlecenie nie są chronione Kodeksem pracy. Zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy. Dotyczy wyłącznie umowy o pracę. Umowa zlecenie nie zapewnia takiej ochrony. Przysługuje jej zasiłek chorobowy w wymiarze 100%. Warunkiem jest opłacanie dobrowolnej składki chorobowej. Kobiety powinny być świadome swoich praw. Dotyczy to kontekstu zatrudnienia w ciąży.
| Rodzaj umowy | Ochrona w ciąży | Szczegóły |
|---|---|---|
| Umowa na czas nieokreślony | Tak | Pełna ochrona przed wypowiedzeniem |
| Umowa na czas określony (powyżej 1 m-ca) | Tak (warunkowo) | Przedłużenie do dnia porodu, jeśli kończy się po 3. miesiącu ciąży |
| Umowa na okres próbny (powyżej 1 m-ca) | Tak (warunkowo) | Przedłużenie do dnia porodu, jeśli kończy się po 3. miesiącu ciąży |
| Umowa zlecenie | Nie (KP) | Możliwy zasiłek chorobowy przy dobrowolnej składce |
Uprawnienia pracownicy w ciąży w pracy
Kobiety ciężarne mają dodatkowe benefity i przywileje. Kodeks pracy chroni pracownicę w ciąży. Pracownica może skorzystać z przywilejów. Dotyczy to momentu stwierdzenia ciąży przez lekarza. Pracodawca ma obowiązek przestrzegać wszystkich uprawnień. Dotyczy to uprawnień związanych z ciążą.
Istnieją prace wzbronione kobietom w ciąży. Nie mogą wykonywać prac uciążliwych. Dotyczy to prac niebezpiecznych. Obejmuje też prace szkodliwe dla zdrowia. Pracodawca nie może prowadzić przygotowań do wypowiedzenia. Nie może też przygotowywać rozwiązania stosunku pracy z ciężarną. Dotyczy to przyczyn niedotyczących pracownicy. Zakazy w pracy obejmują prace przy najwyższych obciążeniach fizycznych. Dotyczy to ręcznego podnoszenia ciężarów. Masa przekraczająca 3 kg przy pracy stałej jest zakazana. Prace w warunkach narażenia na drgania są wzbronione. Obejmuje to prace stwarzające ryzyko zakażenia wirusami. Dotyczy to też prac w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych. Maksymalny czas pracy w pozycji stojącej to 3 godziny. Czas spędzony przy obsłudze monitora to 8 godzin na dobę. Masa przedmiotów do ręcznego przenoszenia to 3 kg. Masa dla kobiet karmiących to 6 kg.
Czas pracy kobiety w ciąży jest ograniczony. Nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Zabrania się zatrudniania ciężarnej w godzinach nadliczbowych. Zabrania się zatrudniania pracownicy w ciąży w porze nocnej. Zabrania się delegowania pracownicy w ciąży. Dotyczy to innego miejsca niż jej stałe miejsce pracy. Pracownicy opiekujący się dzieckiem mają czas pracy do 8 godzin. Dotyczy to opieki nad dzieckiem do 8 lat.
Zwolnienia od pracy na badania są obowiązkowe. Pracodawca musi ich udzielić. Dotyczy to badań zaleconych przez lekarza. Warunkiem jest brak możliwości ich przeprowadzenia. Nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Dotyczy to czasu zwolnienia na badania. Reguluje to art. 185 § 2 Kodeksu pracy.
Zwolnienie lekarskie w ciąży zapewnia 100% zasiłku chorobowego. Zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru wynagrodzenia. Pracownica ma prawo do jego kontynuacji. Dotyczy to przypadku zakończenia współpracy podczas zwolnienia. Zasiłek przysługuje do dnia porodu. Czas zwolnienia lekarskiego może wynosić 270 dni. Wysokość zasiłku to 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia. Pierwsze 33 dni zwolnienia finansuje pracodawca.
Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do przerw. Przysługują jej dwie półgodzinne przerwy w pracy. Pracownica nie musi udowadniać faktu karmienia. Elastyczna organizacja pracy jest możliwa. Może obejmować obniżenie wymiaru etatu. Dotyczy to telepracy. Obejmuje też system pracy weekendowej.
Ciąża w okresie wypowiedzenia
Co dzieje się, gdy pracownica zajdzie w ciążę? Dotyczy to okresu, gdy otrzymała wypowiedzenie. Ochrona przewidziana w art. 177 § 1 k.p. obejmuje takie przypadki. Ochroną objęte są kobiety, które otrzymały wypowiedzenie. W momencie otrzymania nie były jeszcze w ciąży. Zaszły w nią później. Dotyczy to okresu wypowiedzenia. Przykładem jest Pani Anna. Otrzymała wypowiedzenie 28 lutego. Okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące. Umowa miała rozwiązać się 31 maja. 2 marca lekarz potwierdził jej ciążę. Przysługuje jej ochrona przed wypowiedzeniem. Umowa o pracę nie może zostać rozwiązana.
Ochroną przewidzianą w art. 177 § 1 k.p. objęte są również kobiety, które w momencie otrzymania oświadczenia woli o wypowiedzeniu bądź rozwiązaniu umowy o pracę nie były jeszcze w ciąży i zaszły w nią później, tj. w okresie wypowiedzenia.
Pani Karolina wypowiedziała umowę o pracę. Okres wypowiedzenia wynosił miesiąc. Na początku kwietnia dowiedziała się o szesnastym tygodniu ciąży. Złożyła wniosek o wycofanie wypowiedzenia. Uzasadniła to złożeniem go pod wpływem błędu. Korzystanie ze zwolnienia lekarskiego nie wpływa na ochronę. Stosunek pracy jest chroniony.
Świadomość praw pracownicy
Kobiety powinny być świadome swoich praw. Dotyczy to kontekstu zatrudnienia w ciąży. Warto przedstawić zaświadczenie lekarskie. Umożliwia to korzystanie z ochrony. Kobiety nie powinny zgadzać się na rozwiązanie umowy. Dotyczy to rozwiązania za porozumieniem stron. Pracodawcy powinni konsultować decyzje o zwolnieniach. Dotyczy to konsultacji z organizacjami związkowymi. Obowiązek informowania pracodawcy o ciąży nie jest uregulowany prawem. Moment poinformowania to indywidualna decyzja kobiety. Kobiety w ciąży nie mogą być dyskryminowane. Dotyczy to dyskryminacji ze względu na ich stan.
Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?
Zasadniczo pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z kobietą w ciąży. Prawo pracy zapewnia w tym okresie szczególną ochronę.
Kiedy zwolnienie kobiety w ciąży jest dopuszczalne?
Zwolnienie jest możliwe w ściśle określonych przypadkach. Dotyczy to likwidacji lub upadłości pracodawcy. Możliwe jest też zwolnienie dyscyplinarne z winy pracownicy. Wymaga to zgody związków zawodowych.
Czy rodzaj umowy o pracę ma znaczenie?
Tak, rodzaj umowy wpływa na ochronę. Umowy na czas określony i okres próbny (powyżej miesiąca) są przedłużane do dnia porodu. Dotyczy to sytuacji, gdy rozwiązanie nastąpiłoby po trzecim miesiącu ciąży. Umowa zlecenie nie jest chroniona Kodeksem pracy.
Jakie prace są zabronione dla kobiet w ciąży?
Kobiety w ciąży nie mogą wykonywać prac uciążliwych. Dotyczy to prac niebezpiecznych i szkodliwych. Obejmuje to podnoszenie ciężarów powyżej 3 kg. Dotyczy też prac w narażeniu na drgania czy czynniki biologiczne.
Ile wynosi zasiłek chorobowy w ciąży?
Zasiłek chorobowy dla kobiet w ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru wynagrodzenia. Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni. Następnie ZUS wypłaca zasiłek chorobowy.
Co jeśli zajdę w ciążę w okresie wypowiedzenia?
Ochrona przed wypowiedzeniem obejmuje pracownicę. Dotyczy to sytuacji, gdy zajdzie w ciążę w okresie wypowiedzenia. Umowa o pracę nie może zostać rozwiązana w zaplanowanym terminie.
Podstawa prawna
Szczególna ochrona pracownic w ciąży wynika z prawa pracy. Główne przepisy zawiera Kodeks pracy. Art. 177 § 1 stanowi o zakazie wypowiadania umowy. Zakaz dotyczy okresu ciąży i urlopu macierzyńskiego. Art. 177 § 3 reguluje kwestię umów na czas określony. Art. 177 § 4 wskazuje na wyjątki od ochrony. Dotyczy to upadłości lub likwidacji pracodawcy. Art. 52 § 1 określa zasady rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Dotyczy to winy pracownika. Art. 185 § 2 dotyczy zwolnienia na badania lekarskie. Dodatkowe przepisy zawiera Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. Mówi o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy. Odnosi się do przyczyn niedotyczących pracowników. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. Określa wykaz prac wzbronionych kobietom.