Środki zaskarżenia w polskim prawie – apelacja, kasacja, wznowienie
Zaskarżanie orzeczeń sądowych to Twoje prawo. Polskie prawo przewiduje różne środki. Poznaj apelację, zażalenie, kasację i wznowienie postępowania.
Zwykłe środki zaskarżenia w postępowaniu
Postępowanie sądowe nie zawsze kończy się satysfakcjonującym wyrokiem. Możesz kwestionować decyzje sądu. Służą do tego środki zaskarżenia. Dzielimy je na zwykłe i nadzwyczajne. Zwykłe środki zaskarżenia dotyczą orzeczeń nieprawomocnych.
Apelacja i zażalenie to główne środki. Wnosimy je w określonych terminach. Musisz wykazać swoje pokrzywdzenie. To formalne wymaganie prawne. Nazywamy je gravamen.
Apelacja – co to jest i kiedy przysługuje?
Apelacja przysługuje od wyroku sądu pierwszej instancji. Składasz ją do sądu wyższej instancji. Masz na to określony czas. Termin wynosi 14 dni. Liczysz go od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Postępowanie przyspieszone ma krótszy termin. Wtedy masz 7 dni na apelację. Wyrok nakazowy zaskarżasz inaczej. Wobec wyroku nakazowego wnosi się sprzeciw.
Zasada dwuinstancyjności postępowania gwarantuje apelację. Wynika ona z Konstytucji RP. Masz prawo do ponownego rozpatrzenia sprawy. Twoje uprawnienie może wykonać obrońca. Może to zrobić także pełnomocnik.
Ile czasu mam na wniesienie apelacji?
Na wniesienie apelacji masz 14 dni. Termin liczy się od doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W postępowaniu przyspieszonym termin wynosi 7 dni.
Zażalenie – na co i kiedy?
Zażalenie to inny zwykły środek zaskarżenia. Przysługuje na postanowienia sądu. Możesz zaskarżyć także zarządzenia. Muszą to być wypadki wskazane w ustawie. Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni. Liczysz go od daty ogłoszenia. Jeśli orzeczenie doręczono, liczysz od doręczenia.
Zażalenie składasz do sądu wyższej instancji. Czasem rozpoznaje je ten sam sąd. Zależy to od rodzaju postanowienia. Prawo karne szczegółowo reguluje te kwestie. Środkami odwoławczymi w postępowaniu karnym są apelacja i zażalenie.
Od czego mogę wnieść zażalenie?
Zażalenie przysługuje na postanowienia i zarządzenia sądu. Przepisy prawa określają, kiedy można je wnieść.
Nadzwyczajne środki zaskarżenia
Nadzwyczajne środki zaskarżenia dotyczą orzeczeń prawomocnych. Nie możesz już wnieść apelacji ani zażalenia. Orzeczenie jest ostateczne w normalnym trybie. Możliwe jest jednak jego podważenie. Służą do tego kasacja i wznowienie postępowania. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia je reguluje.
Te środki stosuje się wyjątkowo. Muszą wystąpić szczególne przesłanki prawne. Ich celem jest naprawa poważnych błędów. Mogą dotyczyć prawa materialnego lub procedury.
Kasacja w sprawach o wykroczenia
Kasacja to nadzwyczajny środek zaskarżenia. Dotyczy spraw o wykroczenia. Możesz ją wnieść od prawomocnego orzeczenia. Chodzi o orzeczenie kończące postępowanie sądowe. Nie każda strona może wnieść kasację. To uprawnienie przysługuje tylko dwóm podmiotom. Kasację wnosi Prokurator Generalny. Może ją wnieść także Rzecznik Praw Obywatelskich.
Wniesienie kasacji ma swoje terminy. Szczególny termin dotyczy kasacji na niekorzyść obwinionego. Niedopuszczalne jest jej uwzględnienie. Nie można jej uwzględnić po upływie 3 miesięcy. Termin liczy się od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Postępowanie w przedmiocie kasacji ma swoje zasady. Określa je Art. 112 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Przesłanki kasacji znajdziesz w Art. 111 tego kodeksu. Art. 110 określa, kto może ją wnieść.
| Podmiot uprawniony do kasacji | Termin na wniesienie na niekorzyść obwinionego |
|---|---|
| Prokurator Generalny | 3 miesiące od uprawomocnienia |
| Rzecznik Praw Obywatelskich | 3 miesiące od uprawomocnienia |
Kto może wnieść kasację w sprawie o wykroczenie?
Kasację w sprawach o wykroczenia mogą wnieść tylko Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Wznowienie postępowania
Wznowienie postępowania to kolejny nadzwyczajny środek. Dotyczy prawomocnie zakończonych spraw. Postępowanie sądowe może być wznowione. Wznowienie następuje na wniosek strony. Może nastąpić także z urzędu. Podstawy wznowienia są ściśle określone. Wskazuje je ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia reguluje tę kwestię.
Art. 113 tego kodeksu opisuje wznowienie. Dotyczy to postępowania prawomocnie zakończonego. Wznowienie służy naprawie błędów. Mogą to być nowe fakty lub dowody. Mogą to być także błędy proceduralne. Muszą one mieć wpływ na wynik sprawy.
Kiedy można wznowić postępowanie?
Postępowanie zakończone prawomocnym orzeczeniem można wznowić. Dzieje się to na wniosek strony lub z urzędu. Muszą istnieć ku temu przesłanki ustawowe.
Podsumowanie i kluczowe terminy
Znasz już zwykłe i nadzwyczajne środki zaskarżenia. Apelacja i zażalenie służą do zaskarżania orzeczeń nieprawomocnych. Kasacja i wznowienie dotyczą orzeczeń prawomocnych. Każdy środek ma swoje zasady i terminy. Musisz spełnić wymogi formalne. Ważny jest termin wniesienia. Ważne jest także wykazanie pokrzywdzenia.
Prawo karne i prawo wykroczeń regulują te kwestie. Znajdziesz je w Kodeksie postępowania karnego. Znajdziesz je też w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
Poniżej kluczowe terminy:
| Środek zaskarżenia | Rodzaj orzeczenia | Termin wniesienia |
|---|---|---|
| Apelacja | Wyrok sądu I instancji (nieprawomocny) | 14 dni (7 dni w postępowaniu przyspieszonym) od doręczenia wyroku z uzasadnieniem |
| Zażalenie | Postanowienie/Zarządzenie (nieprawomocne) | 7 dni od ogłoszenia/doręczenia |
| Kasacja (wykroczenia) | Prawomocne orzeczenie kończące postępowanie | Brak ogólnego terminu, ale na niekorzyść obwinionego nie później niż 3 miesiące od uprawomocnienia (tylko dla PG i RPO) |
| Wznowienie postępowania | Prawomocnie zakończone postępowanie | Zależy od przesłanek, może być bez terminu lub z terminem (np. 1 miesiąc od dowiedzenia się o podstawie wznowienia) |
Potrzebujesz pomocy prawnej? Sprawa jest skomplikowana? W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karolina Pawlikowska. Kancelaria specjalizuje się między innymi w prawie karnym. Znajduje się w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
Kancelaria Pawlikowska
ul. Józefa Piłsudskiego 15
Bełchatów 97-400
Telefon: 500024241
Email: [email protected]
Możesz uzyskać wsparcie w sprawach karnych. Kancelaria zajmuje się też prawem cywilnym. Oferuje pomoc w prawie administracyjnym i rodzinnym. Prowadzi sprawy z zakresu prawa pracy.