Koszty sądowe w sprawach pracowniczych – co musisz wiedzieć?
Koszty sądowe w sprawach pracowniczych uległy znaczącym zmianom. Pracownicy zostali w większości zwolnieni z opłat. Wyjaśniamy, kto i ile płaci w sądzie pracy.
Jakie są koszty sądowe w sprawach pracowniczych?
Sprawy sądowe generują koszty. Obejmują one opłaty sądowe. Wliczają się też koszty procesu. Zalicza się do nich wynagrodzenie pełnomocnika. Strona przegrywająca zazwyczaj ponosi koszty. Musi zwrócić je stronie wygrywającej.
Wysokość opłat zależy od wartości sporu. To wartość przedmiotu sporu (WPS). Udział prawnika podnosi koszty. Konieczność dowodów też je zwiększa. Na przykład, ekspertyza biegłego kosztuje.
Czym jest wartość przedmiotu sporu (WPS)?
WPS to kwota roszczenia pracownika. Przy umowach na czas określony to suma wynagrodzenia za sporny okres. Nie może być wyższa niż roczne wynagrodzenie. Przy umowach na czas nieokreślony to roczne wynagrodzenie pracownika.
Ile wynosiła opłata sądowa dla pracownika przed zmianami?
Przed zmianami przepisy były inne. Pracownicy byli zwolnieni z opłat. Dotyczyło to sporów do 50 tysięcy złotych WPS. Jeśli wartość sporu przekraczała tę kwotę, pracownik płacił. Opłata wynosiła 5% od nadwyżki. Dotyczyło to pozwów i innych pism. Ta zasada obowiązywała do niedawna.
Ile wynosi opłata sądowa dla pracodawcy?
Pracodawcy nadal ponoszą koszty. Muszą uiszczać opłatę od pozwu. Płacą też od odwołania. Wysokość opłaty zależy od WPS. Stawki są z góry określone. Zależą od przedziału wartości sporu.
Przykładowe opłaty dla pracodawcy:
| Wartość przedmiotu sporu (WPS) | Opłata sądowa |
|---|---|
| Do 500 zł | 30 zł |
| 500 zł do 1500 zł | 100 zł |
| 1500 zł do 4000 zł | 200 zł |
| 4000 zł do 7500 zł | 400 zł |
| 7500 zł do 10000 zł | 500 zł |
Dla wyższych WPS opłata wynosi 5%. Maksymalna opłata to 200 tysięcy złotych. Pracodawca zawsze ponosi te koszty.
Rewolucja w kosztach sądowych dla pracowników
Nowe przepisy zmieniły sytuację. Pracownicy są całkowicie zwolnieni z opłat. Dotyczy to pozwów w sprawach pracowniczych. Zwolnienie nie zależy od wartości sporu. Nowelizacja ustawy wprowadziła tę zmianę.
Ustawa została ogłoszona 13 września 2023 roku. Zmiana weszła w życie 28 września 2023 roku. Pracownicy nie muszą martwić się opłatą od pozwu. Umożliwia to dochodzenie roszczeń bez początkowego obciążenia finansowego.
Należy pamiętać, że zwolnienie dotyczy opłaty od pozwu.
Czy pracownik ponosi jeszcze jakieś opłaty?
Tak, są pewne wyjątki. Pracownik musi uiścić opłatę od apelacji. Dotyczy to sporów powyżej 50 tysięcy złotych. Opłata wynosi 5% od nadwyżki WPS. Ponosi też inne drobne opłaty. Na przykład, za wniosek o uzasadnienie wyroku. Wynosi ona 100 zł. Za wniosek o zawezwanie do próby ugodowej też się płaci. Stawki to 120 zł (do 20 tys. zł) lub 300 zł (powyżej 20 tys. zł).
Jakie są potencjalne konsekwencje zniesienia opłat dla pracowników?
Zmiana spotkała się z różnymi opiniami. Część środowiska prawniczego krytykuje to rozwiązanie. Pracodawcy wyrażają obawy. Istnieje sugestia, że liczba pozwów może wzrosnąć. Pracownicy mogą pozywać o wyższe kwoty. Brak opłat może zachęcać do tego.
Cytat dotyczący zmian:
Całkowite zwolnienie pracowników z opłat sądowych od pozwów spotkało się ze słuszną krytyką środowiska prawniczego i pracodawców.
Możliwe jest wydłużenie czasu rozpoznawania spraw. Wzrost liczby pozwów obciąży sądy pracy. Obowiązek uiszczania opłat od apelacji ma charakter dyscyplinujący. Ma zniechęcać do nieuzasadnionych odwołań.
Sugestie dotyczące konsekwencji:
- Możliwe zwiększenie liczby pozwów pracowniczych.
- Brak opłat może zachęcić do występowania z pozwami.
- Zwiększenie liczby roszczeń, w tym z tytułu dyskryminacji.
- Możliwe wydłużenie czasu rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy.
Obliczanie wartości przedmiotu sporu (WPS)
Obliczenie WPS jest kluczowe. Wpływa na wysokość opłaty. Dotyczy to pracodawców i apelacji pracowników. W sprawach o wynagrodzenie za pracę to suma spornych kwot. Przy umowach na czas określony to wynagrodzenie za sporny okres, maks. za rok. Przy umowach na czas nieokreślony to wynagrodzenie za jeden rok.
Przykład Tomasza: Umowa na 6 miesięcy. Wynagrodzenie 1000 zł. WPS wynosi 6 * 1000 zł = 6000 zł.
Przykład Anny: Umowa na czas nieokreślony. Wynagrodzenie 5000 zł. WPS wynosi 12 * 5000 zł = 60000 zł.
W przypadku Anny, jeśli sprawa toczyłaby się przed 28.09.2023 i dotyczyłaby pozwu, opłata byłaby liczona od nadwyżki powyżej 50000 zł. Nadwyżka to 10000 zł. Opłata wyniosłaby 5% z 10000 zł, czyli 500 zł. Po zmianach, opłata od pozwu wynosi 0 zł. Jeśli Anna wniosłaby apelację, opłata wyniosłaby 5% od nadwyżki WPS powyżej 50000 zł, czyli 500 zł.
Sugeruje się obliczyć WPS. Zrób to przed wniesieniem pozwu. Pomoże to ocenić potencjalne koszty.
Co się dzieje, gdy pracownik zmienia roszczenie?
Zmiana roszczenia w trakcie procesu jest możliwa. Na przykład, z żądania przywrócenia do pracy na odszkodowanie. To zmiana przedmiotu sporu. Zmienia to też wartość sporu. Sąd uwzględnia nową wartość. Może to wpłynąć na opłaty, jeśli WPS przekroczy 50 tys. zł w przypadku apelacji pracownika.
Inne koszty w sporze pracowniczym
Poza opłatą od pozwu/apelacji są inne koszty. Koszty zastępstwa procesowego to wynagrodzenie prawnika. Stawki minimalne określa rozporządzenie. Zależą od wartości sporu. Profesjonalny pełnomocnik podnosi koszty. Wartość sporu 6000 zł (przykład Tomasza) to minimalna stawka dla pełnomocnika. Wartość sporu 60000 zł (przykład Anny) to inna stawka.
Koszty dowodów też się pojawiają. Na przykład, opinia biegłego sądowego. Koszt opinii to około 1000–3000 zł. Strona przegrywająca zwraca te koszty. Obejmuje to koszty adwokata drugiej strony. Obejmuje też koszty sądowe poniesione przez drugą stronę.
Można skorzystać z mediacji. To alternatywna metoda rozwiązania sporu. Mediacja może obniżyć koszty. Pomaga uniknąć długiego procesu sądowego. Warto rozważyć to rozwiązanie.
Czy pracownik może wnioskować o zwolnienie z kosztów?
Pracownik może złożyć taki wniosek. Nawet po zmianach. Dotyczy to kosztów apelacji powyżej 50 tys. zł. Dotyczy też innych opłat. Do wniosku trzeba dołączyć oświadczenie. Oświadczenie dotyczy stanu rodzinnego i majątku. Wskazuje dochody i źródła utrzymania. Sąd ocenia sytuację pracownika.
Podsumowanie zmian dla pracownika i pracodawcy
Najważniejsza zmiana dotyczy pracowników. Nie płacą opłaty od pozwu. Niezależnie od wartości roszczenia. Zmiany weszły w życie 28 września 2023 roku. To znaczące ułatwienie dla pracowników. Umożliwia dochodzenie nawet bardzo wysokich roszczeń bez początkowego kosztu sądowego.
Pracodawcy nadal ponoszą opłaty. Płacą od pozwów i odwołań. Wysokość zależy od wartości sporu. Strona przegrywająca zwraca koszty procesu. Obejmuje to koszty zastępstwa procesowego. Obejmuje też inne wydatki celowe.
Zmiany mogą wpłynąć na liczbę spraw. Możliwy jest wzrost ilości pozwów. Szczególnie tych o wyższych wartościach. To wyzwanie dla sądów pracy. Może wydłużyć czas oczekiwania na rozstrzygnięcie.
Obowiązek zapłaty opłaty od apelacji dla pracownika (powyżej 50 tys. zł WPS) pozostał. Ma to ograniczyć liczbę nieuzasadnionych odwołań. Warto skonsultować się z prawnikiem. Pomoże ocenić szanse i koszty sporu. Skorzystaj z pomocy prawnej. Szczególnie masz wątpliwości dotyczące opłat sądowych.
Podstawa prawna zmian to Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Zmienia ona m.in. Ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nowelizacja obejmuje art. 35 dotyczący kosztów w sprawach pracowniczych. Nowe przepisy są korzystne dla pracowników. Umożliwiają dochodzenie roszczeń. Nie obciążają ich opłatami sądowymi na etapie pozwu.