Urlop opiekuńczy i zwolnienie na opiekę nad dzieckiem – Twoje prawa w pracy
Zrozum swoje prawa pracownicze. Dowiedz się, czym różni się urlop opiekuńczy od zwolnienia na dziecko. Sprawdź, kiedy i na jakich zasadach możesz z nich skorzystać.
Czym jest urlop opiekuńczy?
Urlop opiekuńczy to nowe uprawnienie pracownicze. Został wprowadzony do Kodeksu pracy. Podstawą jest unijna dyrektywa work-life balance. Przepisy obowiązują od 26 kwietnia 2023 roku.
Ten urlop pozwala na opiekę nad bliską osobą. Chodzi o członka rodziny lub domownika. Osoba ta musi potrzebować wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop opiekuńczy przysługuje w wymiarze pięciu dni. Wykorzystasz go w danym roku kalendarzowym. Nie przechodzi on na kolejny rok. Jest to urlop bezpłatny. Okres tego urlopu wlicza się do stażu pracy. Od stażu zależą Twoje uprawnienia pracownicze.
Czy urlop opiekuńczy jest płatny?
Nie, urlop opiekuńczy jest bezpłatny. Pracownik nie otrzymuje za ten czas wynagrodzenia.
Na kogo można wziąć urlop opiekuńczy?
Urlop opiekuńczy przysługuje na członka najbliższej rodziny. Może to być syn, córka, matka, ojciec lub małżonek. Przysługuje też na osobę zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym.
Czy urlop opiekuńczy wlicza się do stażu pracy?
Tak, czas korzystania z urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia. Ma wpływ na uprawnienia pracownicze.
Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem – 2 dni płatnej wolności
Masz prawo do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem. Przysługuje ono, jeśli wychowujesz dziecko do 14 lat. Wymiar tego zwolnienia to dwa dni. Możesz je wykorzystać w godzinach. Daje to 16 godzin wolnego. Prawo to przysługuje w danym roku kalendarzowym. Ilość dni nie zależy od liczby dzieci. Zwolnienie możesz wykorzystać łącznie lub oddzielnie.
Jest to zwolnienie płatne. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Różni się to od urlopu opiekuńczego. Zwolnienie na dziecko funkcjonuje w Kodeksie pracy dłużej. Nie jest to nowość wprowadzona w 2023 roku.
Ile dni zwolnienia przysługuje na opiekę nad dzieckiem?
Pracownik ma prawo do dwóch dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem. Można też wykorzystać je jako 16 godzin.
Czy zwolnienie na opiekę nad dzieckiem jest płatne?
Tak, zwolnienie na opiekę nad dzieckiem jest płatne. Pracownik otrzymuje za ten czas wynagrodzenie.
Do jakiego wieku dziecka przysługuje zwolnienie?
Zwolnienie na opiekę przysługuje na dziecko do ukończenia 14 lat.
Wnioskowanie o wolne dni
Aby skorzystać z urlopu opiekuńczego, złóż wniosek. Należy go złożyć co najmniej jeden dzień przed planowanym terminem. Pracodawca nie może żądać dokumentacji medycznej. Przepisy nie przewidują takich wymagań. Nie musisz szczegółowo informować o stanie zdrowia bliskiej osoby. Wniosek powinien być zgodny z Kodeksem pracy. Warto wdrożyć odpowiedni sposób postępowania w firmie.
Wniosek o zwolnienie na opiekę nad dzieckiem składasz pracodawcy. Zgłoś go z wyprzedzeniem. Najlepiej uzgodnij termin wykorzystania dni opieki. Można go złożyć najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia. Tak sugerują niektóre interpretacje.
- Złóż wniosek o urlop opiekuńczy co najmniej dzień przed planowaną nieobecnością.
- Zgłoś pracodawcy stosowny wniosek i uzgodnij termin wykorzystania dni opieki na dziecko.
Jak złożyć wniosek o urlop opiekuńczy?
Wniosek o urlop opiekuńczy złóż pisemnie. Dostarcz go pracodawcy co najmniej dzień przed planowanym urlopem.
Jakie dokumenty są potrzebne do urlopu opiekuńczego?
Przepisy Kodeksu pracy nie wymagają przedstawienia dokumentacji medycznej. Nie musisz udowadniać choroby osoby, którą się opiekujesz.
Czy pracodawca może odmówić?
Pracodawca zasadniczo nie może odmówić urlopu opiekuńczego. Jest to Twoje ustawowe prawo. Może jednak mieć wątpliwości. Brak jest ustalonego orzecznictwa. Nie ma jasnej definicji „poważnych względów medycznych”. Mimo to odmowa udzielenia urlopu opiekuńczego jest naruszeniem przepisów. Grozi za to grzywna. Wynosi ona od 1000 zł do 30 000 zł.
Inaczej wygląda sprawa ze zwolnieniem na opiekę nad dzieckiem. Pracodawca nie może odmówić Ci prawa do tych dni. Ma jednak wpływ na termin. Może odmówić wykorzystania dni w terminie wskazanym przez pracownika. Dzieje się tak, gdy Twoja nieobecność poważnie zakłóca organizację pracy. Musi jednak udzielić Ci tych dni w innym, uzgodnionym terminie.
W czasie korzystania z urlopu opiekuńczego podlegasz ochronie. Pracodawca nie może rozwiązać umowy. Dotyczy to także zwolnienia na dziecko.
Czy pracodawca może odmówić urlopu opiekuńczego?
Pracodawca nie może odmówić samego prawa do urlopu opiekuńczego. Może jednak próbować negocjować termin. Odmowa jest ryzykowna dla pracodawcy.
Czy pracodawca może odmówić zwolnienia na opiekę nad dzieckiem?
Pracodawca nie może odmówić prawa do dwóch dni zwolnienia. Może jednak odmówić terminu, jeśli koliduje z pracą. Musi jednak umożliwić wykorzystanie dni w innym czasie.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika na urlopie opiekuńczym?
Nie, pracownik korzystający z urlopu opiekuńczego podlega ochronie zatrudnienia. Pracodawca nie może w tym czasie rozwiązać umowy.
Urlop opiekuńczy a zwolnienie na dziecko – kluczowe różnice
Oba uprawnienia służą opiece. Różnią się jednak zasadami. Poznaj najważniejsze różnice. Pomoże Ci to wybrać właściwe rozwiązanie.
| Kryterium | Urlop opiekuńczy | Zwolnienie na dziecko |
|---|---|---|
| Wymiar | 5 dni w roku | 2 dni lub 16 godzin w roku |
| Płatność | Bezpłatny | Płatny |
| Cel | Opieka/wsparcie członka rodziny/domownika z poważnych względów medycznych | Opieka nad własnym lub przysposobionym dzieckiem |
| Wiek osoby objętej opieką | Bez określonego limitu wieku | Dziecko do 14 lat |
| Podstawa prawna | Art. 173¹-173⁴ K.p. (wprowadzony 2023) | Art. 188 K.p. (istnieje dłużej) |
Urlop opiekuńczy ma szerszy zakres osób. Zwolnienie na dziecko dotyczy tylko Twoich dzieci. Urlop opiekuńczy jest bezpłatny. Zwolnienie na dziecko jest płatne. Pamiętaj o tych różnicach. Wybierz odpowiednie uprawnienie do swojej sytuacji.
Przykłady i wskazówki praktyczne
Zdarza się, że pracodawca odmawia wskazanego terminu zwolnienia na dziecko. Maria, mama dwójki dzieci (6 i 10 lat), złożyła wniosek z wyprzedzeniem. Chciała wykorzystać dni opieki. Pracodawca odmówił terminu. Powołał się na ważne zebranie firmowe. Maria musiała uzgodnić nowy termin dni wolnych.
Jan, tata 7-letniego syna, potrzebował dnia wolnego. Złożył wniosek o zwolnienie na opiekę. Był to szczyt sezonu w jego branży. Pracodawca odmówił terminu. Jan musiał wybrać inny dzień. Wybrał termin poza szczytem sezonowym.
Kasia potrzebowała dnia wolnego na opiekę nad 9-letnią córką. Jej wniosek o konkretny termin spotkał się z odmową. Pracodawca wskazał inną datę. Kasia musiała uzgodnić nowy termin dni wolnych.
Przykłady pokazują, że pracodawca może odmówić terminu. Nie może jednak odmówić samego prawa do dni opieki. Pracownik powinien zgłosić wniosek. Warto uzgodnić termin z pracodawcą. Możesz łączyć zwolnienie od pracy z innymi urlopami. Na przykład z urlopem wychowawczym czy macierzyńskim.
- Planuj z wyprzedzeniem wykorzystanie dni opieki nad dzieckiem.
- Uzgodnij termin z pracodawcą, aby uniknąć odmowy terminu.
- Zwolnienie od pracy możesz łączyć z urlopem wychowawczym.
Podsumowanie
Kodeks pracy zapewnia pracownikom ważne uprawnienia. Masz prawo do urlopu opiekuńczego (5 dni, bezpłatnie) i zwolnienia na opiekę nad dzieckiem (2 dni lub 16 godzin, płatnie). Urlop opiekuńczy służy opiece nad rodziną lub domownikiem. Zwolnienie na dziecko dotyczy własnych dzieci do 14 lat. Pracodawca nie może odmówić prawa do tych dni. Może jednak odmówić terminu zwolnienia na dziecko. Zawsze składaj wniosek z odpowiednim wyprzedzeniem. Znajomość swoich praw pozwala na lepsze zarządzanie czasem pracy i życia prywatnego.
O autorze
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skontaktuj się ze specjalistami. Firma Lexine Gawek i Kielar Spółka Jawna oferuje porady prawne. Adres firmy to ul. Witkowicka 82, 31-242 Kraków. Możesz zadzwonić pod numer +48 797 533 645. Napisz też e-mail na adres [email protected]. Pomagają w podobnych sprawach. Zobacz opinie ich klientów.