Weryfikacja niekaralności pracownika: Kiedy pracodawca ma do tego prawo?

W polskim prawie zasady weryfikacji karalności pracowników są ściśle określone. Pracodawca nie może swobodnie żądać informacji o wyrokach. Istnieją jednak wyjątki. Dowiedz się, kiedy pracodawca ma prawo sprawdzić Twoją karalność i jakie są tego konsekwencje.

Czy pracodawca może dowiedzieć się o wyroku karnym pracownika?

Wyrok karny może wpływać na życie zawodowe. Pracodawca nie może żądać informacji o karalności. Ta zasada dotyczy większości stanowisk. Istnieją jednak sytuacje wyjątkowe.

Przepisy prawa określają te szczególne przypadki. Wtedy pracodawca może legalnie uzyskać takie dane. Weryfikacja musi mieć konkretną podstawę prawną.

Kiedy pracodawca ma prawo sprawdzić karalność pracownika?

Prawo weryfikacji karalności pracownika jest ograniczone. Kodeks pracy nie pozwala na żądanie danych o niekaralności. Wyjątki wprowadza prawo szczególne. Pracodawca może sprawdzić przeszłość, gdy istnieje ryzyko poważnej szkody. Dotyczy to niektórych stanowisk.

Możliwość weryfikacji rozszerzono w sektorze finansowym. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2018 roku reguluje te kwestie. Dotyczy pozyskiwania informacji o kandydatach. Pracodawca musi wskazać konkretny przepis prawa. Wymóg niekaralności musi być określony w formularzu zapytania do KRK.

Pracodawcy powinni dokładnie oceniać, kiedy i jakie informacje o karalności są im potrzebne.

• Pracodawca może żądać zaświadczenia o niekaralności w niektórych zawodach.
• Pracodawca może żądać zaświadczenia, które potwierdza brak skazania.
• Dokument zawiera dane o wyrokach lub środkach bezpieczeństwa.

Zgodnie z art. 10 RODO, przetwarzanie takich informacji wymaga szczególnych warunków. Możliwe jest pod nadzorem władz. Przetwarzanie wynika też z przepisów prawa.

Zasada jest prosta, w sytuacji, gdy przepis szczególny nie przewiduje wymogu niekaralności na konkretnym stanowisku lub wprost nie wskazuje na obowiązek przedłożenia zaświadczenia o niekaralności, pracodawca nie ma prawa wystąpić z wnioskiem do Krajowego Rejestru Karnego.

• W przypadku braku przepisów szczególnych, pracodawca nie powinien gromadzić danych.
• Każdy pracodawca powinien zweryfikować podstawy prawne przetwarzania danych.

W jakich zawodach nie można być karanym?

Obowiązek przedstawienia zaświadczenia dotyczy wielu profesji. Należą do nich służby mundurowe. Instytucje finansowe również go wymagają. Pracownicy pracujący z dziećmi muszą być niekarani. Dotyczy to także kandydatów na stanowiska urzędnicze. Członkowie zarządu w spółkach kapitałowych też muszą spełniać ten wymóg.

Dokument może być wymagany dla taksówkarzy. Ochroniarze i detektywi go potrzebują. Pracownicy samorządowi również. Karany pracownik samorządowy nie może wypełniać obowiązków.

Wymóg niekaralności obejmuje nauczycieli. Sędziowie i komornicy też. Prokuratorzy i pracownicy kontroli skarbowej. Policjanci i przedstawiciele straży granicznej. Licencjonowani pracownicy ochrony. Pracownicy przedszkoli. Agenci celni. Właściciele kantorów. Agenci ubezpieczeniowi.

Obowiązek zatrudniania osób niekaranych dotyczy zawodów z kontaktami z dziećmi. Obejmuje także osoby pracujące z osobami niepełnosprawnymi.

• Osoba ubiegająca się o zatrudnienie w zawodzie wymagającym niekaralności powinna uzyskać zaświadczenie.

Lex Kamilek a nowe zasady weryfikowania pracowników

Od 15 lutego 2024 roku obowiązują nowe przepisy. Dotyczą one przeciwdziałania przestępczości seksualnej. Chronią także małoletnich. Ustawa nakłada obowiązek weryfikacji. Określeni pracodawcy sprawdzają pracowników. Weryfikacja odbywa się w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.

Obowiązek weryfikacji dotyczy nie tylko umów o pracę. Obejmuje także umowy cywilnoprawne.

Zwracamy uwagę, że obowiązek weryfikacji nie dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale również innych osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.

• Dokument potwierdzający weryfikację powinien trafić do akt osobowych.
• Standardy ochrony małoletnich muszą być udostępnione online.
• Powinny też wisieć w widocznym miejscu w lokalu.

Państwowa Inspekcja Pracy będzie kontrolować weryfikacje. Sprawdzi, czy pracodawca dokonał jej przed zatrudnieniem. Termin wprowadzenia standardów ochrony małoletnich to 15 sierpnia 2024 roku.

Nowelizacja przepisów weszła w życie 15 lutego 2024 roku. Rozszerza obowiązek weryfikacji dla osób pracujących z małoletnimi.

Jak pracodawca sprawdza niekaralność?

Pracodawca może samodzielnie sprawdzić niekaralność. Odbywa się to w Krajowym Rejestrze Karnym (KRK). Pracodawca występuje z zapytaniem do KRK. Musi wskazać konkretny przepis prawa. Ten przepis musi uzasadniać żądanie informacji.

Pracodawca nie ma swobodnego dostępu do KRK. Dostęp przysługuje sądom i prokuraturze. Mają go też organy ścigania. Pracodawcy mają dostęp tylko w określonych przypadkach. Muszą mieć do tego podstawę prawną.

Ustawa z dnia 24 maja 2000 roku o Krajowym Rejestrze Karnym określa to prawo. Art. 6 ust. 10 tej ustawy je precyzuje. Pracodawca może uzyskać informację o niekaralności pracownika.

Jak uzyskać zaświadczenie o niekaralności?

Osoba, której dane są w rejestrze, może je przejrzeć. Może też samodzielnie uzyskać zaświadczenie. Wniosek składa się na kilka sposobów. Można go złożyć osobiście w punkcie informacyjnym KRK. Dostępna jest opcja listowna. Można też skorzystać z internetu przez system e-KRK lub ePUAP.

Czas oczekiwania na zaświadczenie wynosi do 7 dni. Zależy to od metody składania wniosku. Opłata elektroniczna wynosi 20 zł. Opłata listowna lub osobista to 30 zł.

• Pracownicy powinni pamiętać o możliwości składania wniosków online.

Zaświadczenie o niekaralności nie jest obowiązkowe na rozmowie kwalifikacyjnej. Zaleca się jednak dołączenie go do dokumentów aplikacyjnych. Dotyczy to sytuacji, gdy wiesz, że stanowisko wymaga niekaralności.

Co widnieje w zaświadczeniu o niekaralności?

Zaświadczenie o niekaralności ujawnia dane. Są to dane, o których mowa w art. 10 RODO. Dokument zawiera informacje o wyrokach skazujących. Wskazuje czyny zabronione. Zawiera też informacje o powiązanych środkach bezpieczeństwa. Dotyczy to skazań prawomocnych.

Osoby skazane są wpisywane do Krajowego Rejestru Karnego. Rejestr prowadzi Minister Sprawiedliwości. Wpis zawiera informacje o karze. Wskazuje rodzaj przestępstwa. Zawiera też dane osobowe skazanego.

Zatarcie skazania: Kiedy kartoteka jest czysta?

Zatarcie skazania następuje po określonym czasie. Czas ten zależy od wymiaru kary. Po zatarciu skazania uważa się je za niebyłe. Wpis o skazaniu jest usuwany z KRK. Osoba z zartym skazaniem jest traktowana jako niekarana.

Czas zatarcia dla dożywotniego pozbawienia wolności to 10 lat. Dla ograniczenia wolności to 3 lata. Dla grzywny to 1 rok. Odstąpienie od wymierzenia kary to też 1 rok. Czas liczy się od wykonania lub darowania kary. Albo od przedawnienia jej wykonania.

Zatarcie skazania następuje automatycznie. Nie trzeba składać wniosku. Po zatarciu skazania można pracować w wielu zawodach. Dotyczy to także zawodów wymagających niekaralności. Na przykład, po zatarciu skazania można pracować w policji.

• Osoby, które były skazane, mogą ubiegać się o zatarcie skazania.

Konsekwencje ujawnienia wyroku karnego w pracy

Ujawnienie wyroku karnego może mieć różne konsekwencje. Zależą one od stanowiska i rodzaju przestępstwa. W zawodach wymagających niekaralności, skazanie uniemożliwia pracę. Prawomocne skazanie nauczyciela skutkuje wygaśnięciem stosunku pracy. Dyrektor może w każdym czasie zweryfikować niekaralność nauczyciela.

W innych przypadkach konsekwencje nie są tak oczywiste. Wymóg niekaralności nie może prowadzić do dyskryminacji. Pracodawca może weryfikować przeszłość, gdy jest to uzasadnione. Dotyczy to sytuacji, gdy przestępstwo ma związek ze stanowiskiem. Na przykład, skazanie za kradzież może mieć znaczenie dla kasjera. Mimo to, kasjer nie musi mieć zaświadczenia o niekaralności z mocy prawa.

Jak adwokat może pomóc pracownikowi z wyrokiem karnym?

Adwokat może udzielić pomocy prawnej. Pomoże w analizie legalności żądania zaświadczenia. Sprawdzi, czy pracodawca ma do tego prawo. Może reprezentować pracownika w sporze. Dotyczy to niezgodnego z prawem zwolnienia. Pomoc obejmuje też przypadki dyskryminacji.

Adwokat doradzi w zakresie ochrony danych osobowych. Wyjaśni zasady przetwarzania danych o karalności. Może też pomóc w procedurze zatarcia skazania. Choć zatarcie jest automatyczne, adwokat wyjaśni terminy. Pomoże też uzyskać potwierdzenie zatarcia.

• Adwokat może pomóc w analizie legalności żądania zaświadczenia.
• Możliwa jest reprezentacja w przypadku niezgodnego z prawem zwolnienia.
• Adwokat doradzi w zakresie ochrony danych osobowych.

Pomoc prawna jest kluczowa w skomplikowanych sprawach. Prawnik wyjaśni przepisy prawa pracy. Odniesie się do ustawy o KRK. Omówi też zastosowanie RODO. (Adres kancelarii: al. Wojciecha Korfantego 138A lok. 114, 40-156 Katowice)

Podsumowanie

Pracodawca nie może dowolnie żądać informacji o karalności. Wymaga to podstawy prawnej. Przepisy prawa i Kodeks pracy określają wyjątki. Najczęściej dotyczy to zawodów zaufania publicznego. Obejmuje też pracę z dziećmi. Nowe przepisy (Lex Kamilek) wzmocniły ochronę małoletnich. Weryfikacja odbywa się przez Krajowy Rejestr Karny. Pracownik może sam uzyskać zaświadczenie. Zatarcie skazania powoduje usunięcie wpisu. Wtedy osoba jest traktowana jako niekarana. Pomoc prawnika może być potrzebna w spornych sytuacjach.