Mediacja sądowa – alternatywa dla tradycyjnego procesu

Mediacja to skuteczna metoda rozwiązywania sporów. Pozwala stronom dojść do porozumienia poza salą sądową. Dowiedz się, kiedy sąd może skierować Cię na mediację i jakie są jej zalety.

Czym jest mediacja i jakie ma zasady?

Mediacja stanowi dobrowolną formę. Służy pozasądowemu rozwiązaniu sporu. Jest jedną z metod alternatywnego rozwiązywania sporów (ADR – Alternative Dispute Resolution). Mediacja to poufny proces. Wymaga zgody obu stron konfliktu.

Mediacja to rozmowa stron. Dążą one do rozwiązania konfliktu. Celem jest wspólnie akceptowalny konsensus. Mediacja nie jest poradnictwem ani terapią. Nie zastępuje też sądu.

Podstawowe zasady mediacji to dobrowolność i poufność. Ważna jest bezstronność mediatora. Strony powinny działać w dobrej wierze. Proces jest nieformalny i prywatny. Liczy się wola porozumienia stron.

Mediator prowadzący proces mediacji ułatwia stronom dojście do porozumienia poprzez tworzenie bezpiecznej i poufnej atmosfery.

Mediator jest osobą przeszkoloną. Pozostaje niezależny i bezstronny. Pomaga stronom znaleźć rozwiązanie.

Rodzaje mediacji

Wyróżniamy różne rodzaje mediacji. Zależą one od charakteru sporu. Możemy mówić o mediacjach sądowych. Istnieją też mediacje pozasądowe.

Mediacja umowna odbywa się przed sądem. Strony inicjują ją same. Mediacja sądowa jest prowadzona. Podstawą jest postanowienie sądu.

Inne typy mediacji obejmują sprawy rodzinne. Popularne są mediacje rozwodowe. Stosuje się je w sprawach cywilnych. Mediacje pracownicze dotyczą konfliktów w pracy. Mediacje gospodarcze rozwiązują spory firm. Mediacje karne dotyczą przestępstw. Mediacje administracyjne odnoszą się do decyzji urzędowych. Istnieją też mediacje nieletnich i rówieśnicze.

Kiedy sąd może skierować sprawę do mediacji?

Sąd ma prawo skierować sprawę. Może to zrobić na każdym etapie postępowania. Przed pierwszą rozprawą sąd rozważa mediację. Najczęstszą przyczyną jest brak porozumienia stron.

Postanowienie o skierowaniu może zapaść na rozprawie. Może być też wydane na posiedzeniu niejawnym. Po zamknięciu rozprawy skierowanie wymaga zgody stron. Zgoda musi być zgodnym wnioskiem.

Strona ma prawo odmówić mediacji. Musi to zrobić w terminie 7 dni. Odmowa powinna być w piśmie procesowym. Warto uzasadnić odmowę. Sąd może wtedy nie obciążyć kosztami. Mediacja ma odciążyć sądy. Usprawnia sprawowanie wymiaru sprawiedliwości.

Jak przebiega mediacja?

Mediacja sądowa może być na wniosek sądu. Może też być na wniosek stron. Mediacja jest dobrowolna. Odbywa się w dowolnej fazie procesu.

Proces mediacyjny obejmuje kilka etapów. Zaczyna się od posiedzenia wstępnego. Trwa ono do 1 godziny. Następnie są posiedzenia mediacyjne. Zazwyczaj trwają do 2 godzin. Sprawa często wymaga 3 do 5 posiedzeń.

Mediator ułatwia komunikację. Tworzy bezpieczną atmosferę. Pomaga stronom znaleźć rozwiązanie. Proces jest poufny. Wszystkie rozmowy pozostają tajne.

Mediacja może zakończyć się ugodą. Ugoda jest spisywana. Strony ją podpisują. Ugoda trafia do sądu. Sąd ją zatwierdza. Ugoda ma moc prawną. Jest jak ugoda zawarta przed sądem.

Mediacja może też zakończyć się bez porozumienia. Mediator sporządza protokół. Wskazuje, że ugodę nie zawarto. Sprawa wraca do sądu. Sąd kontynuuje postępowanie.

Kto może być mediatorem?

Mediator to osoba pomagająca stronom. Powinien być neutralny i bezstronny. Ważne są cechy jak rzeczowość i spokój. Mediator musi być godny zaufania. Musi być też osobą przeszkoloną.

Spotkanie informacyjne w sądzie może prowadzić sędzia. Może to być też referendarz sądowy. Urzędnik sądowy lub asystent sędziego też mogą. Stały mediator również prowadzi takie spotkanie.

W jakich sprawach można prowadzić mediację?

Zastosowanie mediacji jest szerokie. Możliwe jest we wszystkich sprawach. Prawo musi dopuszczać zawarcie ugody. Mediacje mogą być w sprawach cywilnych. Stosuje się je też w sprawach karnych. Mediacja gospodarcza dotyczy firm.

Często stosuje się mediację w sprawach rodzinnych. Przykłady to sprawy rozwodowe. Dotyczy to też ustalenia opieki nad dziećmi. Mediacja pomaga w sprawach spadkowych. Używa się jej w innych sprawach majątkowych.

Mediacje są próbą polubownego rozwiązania. Nadają się np. do spraw o zapłatę. Pomagają w podziale spadku. Stosuje się je przy zniesieniu współwłasności. Możliwe są w sprawach o odszkodowanie.

Kiedy mediacja nie jest stosowana?

Nie wszystkie sprawy nadają się do mediacji. Istnieją pewne przeciwwskazania. Jednym z nich jest brak obopólnej woli stron. Mediacja wymaga zgody obu stron.

Inne przeszkody to przemoc między stronami. Uzależnienia od alkoholu czy narkotyków wykluczają mediację. Choroby psychiczne lub silne zaburzenia emocjonalne też. Znacząca nierównowaga sił między stronami jest problemem. Warunki recydywy w sprawach karnych mogą być przeszkodą.

Pamiętaj, że mediacja wymaga aktywnego udziału i chęci porozumienia.

Jakie są korzyści z mediacji?

Mediacja ma wiele zalet. Pozwala na zachowanie dobrych relacji. Obniża negatywne emocje. Umożliwia korzystne wyjście z konfliktu. Zalety przeważają nad wadami.

Mediacja pozwala oszczędzić czas. Postępowanie sądowe trwa dłużej. Mediacja jest też tańsza. Koszty są niższe niż w sądzie. Wszczęcie mediacji przerywa bieg przedawnienia. To ważne w sprawach cywilnych.

W roku 2022 liczba spraw mediacyjnych wzrosła. Było ich niemal 2,5 razy więcej niż w 2013 roku. To świadczy o rosnącej popularności. Spadek w 2022 vs 2021 wyniósł 2,0%. Mimo tego trend jest wzrostowy.

Nie należy bać się mediacji. Warto spróbować wypracować porozumienie.

Korzyści mediacji:

• Oszczędność czasu i kosztów.
• Utrzymanie dobrych relacji między stronami.
• Poufność postępowania.
• Możliwość wpływu na wynik sporu.
• Odciążenie sądów.

Ile kosztuje mediacja?

Koszty mediacji są zróżnicowane. Zależą od rodzaju sprawy. W sprawach niemajątkowych wynagrodzenie mediatora to 150 zł. Dotyczy to pierwszego posiedzenia. Za kolejne posiedzenia płaci się 100 zł. Łącznie nie więcej niż 450 zł.

W sprawach o prawa majątkowe koszt to 1% wartości sporu. Nie mniej niż 150 zł. Nie więcej niż 2000 zł. Koszty mediacji są regulowane. Odbywa się to rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości.

Porównajmy koszty z sądem:

Typ kosztu	Mediacja (szacunkowo)	Postępowanie sądowe (szacunkowo)
Wynagrodzenie mediatora/Opłata stała	150-2000 zł (zależnie od sprawy)	2000 zł (opłata stała)
Dodatkowe posiedzenia/opłata sądowa	100 zł za posiedzenie	1% wartości sporu (min. 30 zł)
Koszty ogółem	Zazwyczaj niższe	Zazwyczaj wyższe

Mediacja może przynieść zwrot opłaty sądowej. Jeśli ugoda zostanie zawarta przed rozprawą, zwrot wynosi 100%. Jeśli po rozpoczęciu rozprawy, zwrot to 75%. To znacząca oszczędność.

Co się dzieje po mediacji?

Mediacja może zakończyć się ugodą. Ugoda jest spisywana. Podpisują ją strony i mediator. Następnie ugoda trafia do sądu. Sąd ją zatwierdza. Zatwierdzona ugoda ma moc prawną. Jest jak wyrok sądowy.

Jeśli mediacja zakończy się bez ugody, mediator sporządza protokół. Przekazuje go sądowi. Sprawa wraca na wokandę. Sąd kontynuuje tradycyjne postępowanie. Wybór mediacji nie wydłuża procesu prawnego. Może go przyspieszyć.

Podsumowanie

Mediacja to wartościowa alternatywa. Pozwala rozwiązać spory polubownie. Jest dobrowolna, poufna i elastyczna. Zapewnia neutralnego mediatora. Stosuje się ją w wielu typach spraw. Przynosi korzyści czasowe i finansowe. Warto rozważyć mediację. Może być lepszym rozwiązaniem niż długi proces sądowy.

Mediacja jest jednym z najlepszych sposobów. Pomaga poprawić relacje. Może odbudować zaufanie między stronami.

Pamiętaj o zasadach mediacji. Należą do nich bezstronność i neutralność. Ważna jest poufność i dobrowolność. Te zasady gwarantują skuteczność procesu.

Liczba spraw skierowanych do mediacji w latach 2013 i 2022