Kontrola trzeźwości pracowników – nowe przepisy i praktyczne zasady

Od 21 lutego 2023 roku pracodawcy w Polsce mogą legalnie kontrolować trzeźwość swoich pracowników. Nowe przepisy wprowadzają konkretne zasady dotyczące tego, kto, kiedy i w jaki sposób może przeprowadzić takie badanie. Celem jest zwiększenie bezpieczeństwa w miejscu pracy. Zrozumienie tych regulacji jest kluczowe zarówno dla firm, jak i zatrudnionych osób.

Dlaczego wprowadzono kontrolę trzeźwości w pracy?

Bezpieczeństwo w miejscu pracy stanowi priorytet. Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki. Obecność alkoholu lub środków odurzających stwarza poważne zagrożenie. Może prowadzić do wypadków i szkody w mieniu firmy. Nowe przepisy pozwalają skuteczniej eliminować to ryzyko. Chronią życie i zdrowie pracowników oraz innych osób. Zabezpieczają także mienie pracodawcy.

Podstawa prawna kontroli trzeźwości

Możliwość kontroli trzeźwości wprowadzono nowelizacją Kodeksu pracy. Ustawa zmieniająca Kodeks pracy pochodzi z 1 grudnia 2022 roku. Nowe przepisy weszły w życie 21 lutego 2023 roku. Regulacje te znajdziesz w artykułach od 22^1c do 22^1h Kodeksu pracy. Szczegółowe kwestie określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia. Dotyczy ono badań na obecność alkoholu i innych substancji. Rozporządzenie wydano 16 lutego 2023 roku. Podstawą jest także Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Kiedy pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości?

Pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości prewencyjnie. Jest to możliwe, gdy jest to niezbędne. Celem jest zapewnienie ochrony życia i zdrowia. Chroni się także mienie firmy. Kontrola może obejmować całą załogę lub wybrane grupy pracowników. Dotyczy to stanowisk, gdzie praca pod wpływem alkoholu stanowi zagrożenie. Pracodawca może badać alkomatem także w przypadku uzasadnionego podejrzenia. Podejrzenie dotyczy stanu nietrzeźwości pracownika.

Jak wprowadzić kontrolę trzeźwości w firmie?

Wprowadzenie kontroli wymaga odpowiedniego przygotowania. Pracodawca musi ustalić zasady kontroli. Powinien je określić w wewnątrzzakładowym akcie prawnym. Może to być układ zbiorowy pracy. Może to być także regulamin pracy. Zasady powinny opisywać grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą. Muszą też określać sposób przeprowadzania kontroli. Pracodawca informuje pracowników o wprowadzeniu kontroli. Informacja powinna dotrzeć do nich nie później niż 2 tygodnie wcześniej. Dotyczy to także nowo zatrudnionych osób. Informacja o zasadach kontroli powinna być przekazana pracownikom przed jej rozpoczęciem.

• Ustal zasady kontroli w regulaminie pracy.
• Określ grupy pracowników objętych kontrolą.
• Opisz sposób przeprowadzania badania.
• Poinformuj pracowników o zasadach z 2-tygodniowym wyprzedzeniem.
• Informuj nowych pracowników o obowiązujących zasadach.

Wprowadzenie kontroli trzeźwości w zakładzie pracy wymaga odpowiedniego przygotowania.

Kto i jak przeprowadza badanie trzeźwości?

Badanie trzeźwości może przeprowadzić pracodawca samodzielnie. Może też poprosić o pomoc uprawniony organ. Tym organem jest zazwyczaj Policja. Pomiar zawartości alkoholu wykonuje się alkomatem. Urządzenie musi spełniać określone wymogi. Powinno posiadać ważny dokument potwierdzający kalibrację. Zaleca się używanie alkomatów z czujnikiem elektrochemicznym. Takich używa polska Policja. Pracodawcy powinni wybierać alkomaty przypominające o kalibracji. Kontrola nie może naruszać godności pracownika. Nie może też naruszać innych dóbr osobistych.

Definicja stanu trzeźwości według prawa

Prawo pracy jasno określa stan trzeźwości i po użyciu alkoholu. Stan po użyciu alkoholu występuje, gdy stężenie we krwi wynosi od 0,2‰ do 0,5‰. Dotyczy to także obecności od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza. Stan nietrzeźwości to stężenie powyżej 0,5‰ we krwi. To także obecność powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza. Badanie uznaje się za negatywne przy wyniku poniżej 0,1 mg (0,2 promila).

Stan	Stężenie we krwi	Obecność w wydychanym powietrzu
Stan po użyciu alkoholu	0,2‰ do 0,5‰	0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm³
Stan nietrzeźwości	powyżej 0,5‰	powyżej 0,25 mg w 1 dm³

Wykres przedstawia minimalne wartości stężenia alkoholu dla stanów po użyciu i nietrzeźwości.

Co grozi pracownikowi za stawienie się pod wpływem alkoholu?

Pracodawca nie może dopuścić do pracy nietrzeźwego pracownika. Pracownik może zostać odsunięty od wykonywania obowiązków. Pracodawca może nałożyć karę porządkową. Może to być kara upomnienia, nagany lub kara pieniężna. W poważnych przypadkach możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę. Może to być nawet zwolnienie dyscyplinarne. Pracodawca może zawiadomić Policję. Dotyczy to zwłaszcza pracowników kierujących pojazdami lub maszynami.

Procedura badania trzeźwości krok po kroku

Procedura kontroli trzeźwości obejmuje kilka etapów. Pracodawca ustala zasadność kontroli. Decyduje o jej wprowadzeniu. Informuje pracowników o zasadach. Przestrzega wymogów prawnych podczas badania. Wykonuje kontrolę stanu trzeźwości pracownika. Porównuje wyniki z normami ustawowymi. W przypadku pozytywnego wyniku, może wezwać uprawniony organ. Dokumentuje przebieg badania. Przechowuje dokumentację w aktach osobowych. Może wyciągnąć konsekwencje wobec nietrzeźwego pracownika.

1. Ustalenie zasadności wprowadzenia kontroli.
2. Decyzja o wprowadzeniu kontroli.
3. Przekazanie pracownikom informacji o kontroli.
4. Przestrzeganie zasad podczas przeprowadzania kontroli.
5. Wykonanie kontroli stanu trzeźwości.
6. Porównanie wyników z normami prawnymi.
7. Możliwość wezwania uprawnionego organu (Policji).
8. Dokumentowanie przebiegu badania.
9. Przechowywanie dokumentacji w aktach osobowych.
10. Wyciągnięcie konsekwencji wobec pracownika.

Odmowa pracownika a wezwanie Policji

Pracownik może odmówić badania alkomatem przeprowadzanego przez pracodawcę. Prawo pozwala pracownikowi na taką odmowę. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo wezwać Policję. Funkcjonariusze przeprowadzą badanie. Badanie policyjne ma większą moc dowodową. Odmowa badania przez pracownika może mieć konsekwencje. Pracodawca może uznać to za podstawę do odsunięcia od pracy. Może to być potraktowane jako poważne naruszenie obowiązków.

Kontrola na obecność środków odurzających

Nowe przepisy Kodeksu pracy dotyczą nie tylko alkoholu. Pracodawca może kontrolować także obecność innych środków. Dotyczy to substancji działających podobnie do alkoholu. Wykaz tych środków określa Minister Zdrowia w rozporządzeniu. Do badania używa się narkotesterów. Zasady kontroli są podobne jak w przypadku alkoholu. Celem jest ochrona bezpieczeństwa w pracy. Kontrola obejmuje wszystkie rodzaje zatrudnienia.

Przechowywanie wyników badań i ochrona danych

Wyniki kontroli trzeźwości stanowią dane osobowe. Pracodawca musi chronić te dane. Nie może udostępniać ich osobom trzecim. Wyjątkiem są organy uprawnione do kontroli. Dokumentację badania przechowuje się w aktach osobowych. Powinna być tam przez okres roku. Dotyczy to wyników wskazujących na obecność alkoholu. Po upływie roku dokumentację należy usunąć. Ma to zapewnić ochronę prywatności pracownika. Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie zabezpieczenia danych.

• Zapewnij ochronę danych dotyczących kontroli.
• Nie udostępniaj wyników osobom trzecim.
• Przechowuj dokumentację w aktach osobowych przez rok.
• Usuń dokumentację po upływie roku.

Pamiętaj! Wprowadzenie kontroli trzeźwości w zakładzie pracy wymaga odpowiedniego przygotowania. Ważne! Pracodawca nie powinien wprowadzać samodzielnego badania trzeźwości, o ile nie jest to konieczne.

Możliwość przeprowadzania samodzielnych kontroli trzeźwości w zakładzie pracy wiąże się jednak z koniecznością spełnienia odpowiednich wymogów.

Kontrola trzeźwości a praca zdalna

Kontrola trzeźwości na pracy zdalnej jest możliwa. Przepisy nie wykluczają takiej możliwości. Zazwyczaj praca zdalna nie niesie wysokiego ryzyka. Pracownik pracuje wtedy za pomocą urządzeń teleinformatycznych. Nie ma bezpośredniego zagrożenia dla życia czy mienia. Pracodawca musi uzasadnić potrzebę kontroli. Musi wykazać, że jest to niezbędne dla bezpieczeństwa. W praktyce takie kontrole są rzadziej stosowane. Dotyczy to pracowników, których praca zdalna nie wpływa na bezpieczeństwo innych.

„Co do zasady praca zdalna będzie wykonywana przez pracowników za pomocą urządzeń teleinformatycznych i nie będzie niosła za sobą wysokiego ryzyka dla zdrowia, życia czy mienia.”

Prawa i obowiązki stron

Pracodawca ma prawo kontrolować trzeźwość. Ma obowiązek zapewnić bezpieczeństwo. Musi ustalić jasne zasady kontroli. Powinien poinformować o nich pracowników. Pracownik ma obowiązek stawiać się do pracy trzeźwy. Ma prawo do przeprowadzenia badania przez Policję. Kontrola nie może naruszać godności pracownika. Obie strony muszą przestrzegać przepisów. Zapewnia to prawidłowe stosowanie nowych regulacji. Kontrola dotyczy wszystkich form zatrudnienia.

• Obowiązki pracodawcy:
• Zapewnić bezpieczne warunki pracy.
• Ustalić i wdrożyć zasady kontroli.
• Poinformować pracowników o zasadach.
• Używać atestowanego sprzętu.
• Chronić dane osobowe pracowników.
• Nie dopuścić do pracy nietrzeźwego pracownika.
• Prawa pracownika:
• Stawić się do pracy trzeźwy.
• Znać zasady kontroli w firmie.
• Żądać badania przez Policję w przypadku sporu.
• Mieć zapewnioną ochronę danych osobowych.
• Mieć zapewnione poszanowanie godności podczas kontroli.